اول کنترل هزینه‌ها دوم افزایش مالیات

دکتر جمشید پژویان اقتصاددان در درجه اول باید به این نکته توجه داشت که با توجه به سهم مالیات از تولید ناخالص داخلی، ایران یکی از موارد نادر در دنیا است و سهم مالیات از درآمدهای مردم ایران به‌طور میانگین جزو پایین‌ترین‌ها است. اصولا کشورهای دنیا به غیر از کشورهای حاشیه خلیج فارس که استثنا هستند و درآمد نفتی بالا و جمعیت پایین دارند، اکثرا حدود ۸۵درصد هزینه‌های دولت‌هایشان از محل درآمد مالیاتی تامین می‌شود. اینکه ما باید به سمت افزایش مالیات‌ها گام برداریم امری مبارک است که باید دنبال شود. اما نباید سایر نکاتی را که در زیر می‌آید فراموش کنیم.با توجه به کاهش درآمدهای نفتی دولت و با توجه به نبود چشم‌انداز مساعد برای افزایش قیمت نفت، افزایش درآمد از طریق مالیات معقول است اما نباید از دو نکته غافل شویم: ۱- نظم در هزینه‌های دولت: یکی از راه‌های پیش‌پای دولت برای مقابله با تبعات کاهش درآمد نفتی کنترل بیشتر هزینه‌ها است. باید دولت با کوچک کردن و افزایش بهره‌وری به سمت اقتصاد غیرنفتی حرکت کند. ۲- شناسایی گروه‌های هدف جدید در اخذ مالیات: در شیوه فعلی اخذ مالیات اکثر مالیات از طبقه متوسط اخذ می‌شود درحالی‌که درست‌تر این است که از پردرآمدها بیشتر مالیات بگیریم؛ مثلا برج‌سازی را در نظر بگیرید که ۲۰ میلیارد تومان برای ساخت یک برج هزینه می‌کند و همان برج را ۶۰ میلیارد تومان می‌فروشد. آیا صحیح است که هیچ مالیاتی از او اخذ نشود؟ پس باید سعی کنیم با ابزارهای دولت الکترونیک گروه‌های هدف جدید به غیر از کارمندان دولتی را شناسایی کنیم.

مالیات از پردرآمدها، چگونه؟

تا اینجا به این نتیجه رسیدیم که باید سعی کنیم بار مالیاتی را به دوش گروه پردرآمد بیندازیم و همه کسانی را که درآمد دارند ولی مالیات نمی‌دهند شناسایی کنیم. راه‌های بسیار ساده‌ای وجود داردکه پایه‌های مالیاتی جدید را شناسایی کنیم ازجمله: ۱- مالیات بر درآمد (مانند مثالی که درباره بساز بفروش‌ها گفته شد)، ۲- مالیات محلی و استانی (اگر هر استانی مالیاتش صرف مصارف خودش شود، برای مردم قابل فهم است که چگونه این مالیات‌ها خرج می‌شود و همچنین استان‌ها می‌توانند با توجه به شرایط خاصشان مالیات‌های متفاوتی اخذ کنند) و ۳- مالیات محیط زیستی (که باید از آلوده‌کنندگان طبیعت اخذ شود.) متاسفانه در سال ۱۳۸۰ مالیات بر درآمد از قانون حذف شد، به این بهانه که روش مشخصی برای اخذ آن وجود ندارد. در حالی‌که روش‌های مختلفی برای فهمیدن اطلاعات درآمدی بنگاه‌های اقتصادی وجود دارد. امید است با توجه به ابزارهای الکترونیکی جدیدی که در دست دولت وجود دارد، سعی شود این قانون احیا شود و گروه‌های هدف بیش از پیش شناسایی شوند و مالیاتشان اخذ شود.