روزهای سخت مدیران صنعتی

مرتضی شفیعی کارشناس ارشد صنعت خودرو به همان اندازه که ادعای بی‌تاثیری تحریم‌ها و کاغذ پاره بودن قطعنامه‌ها شعاری اغراق‌آمیز و غیرحرفه‌ای بود، نگرانی از نابود شدن کسب‌و‌کار در کشور به‌دلیل تحریم‌های تحمیلی نیز بی‌جاست. کتمان اثرات مخرب تحریم نه تنها موجب انحراف از شناخت تهدیدها و غافل ماندن از راهکارهای جبرانی است بلکه ستمی است بزرگ به مدیران ایام تحریم که با تدبیر و تلاش و تنش مانع توقف تولید شدند و البته شاید به همین دلیل است که مدیران بنگاه‌های اقتصادی لحظه به لحظه پیشرفت مذاکرات را دنبال کرده و با درک بیشتر نسبت به شرایط موجود، پیگیر توفیق در مذاکرات می باشند.

نویسنده بر این باور است که این روزها، مدیران صنعت و مذاکره‌کنندگان هسته‌ای وجه تشابهی غریب دارند، مجاهدت توأم با مظلومیت!

سوال اینجاست، اگر تا سوم آذر ماه توافق نهایی حاصل نشود، آیا همچنان لکوموتیو صنعت به حرکت خود ادامه خواهد داد؟

اجازه فرمایید حالات مختلفی که ممکن است در نتایج مذاکرات ایجاد شود را مطرح و تاثیر هر یک را بر صنایع خودرو داخلی بررسی کنیم:

۱- مذاکرات به اهداف کامل خود نائل گردد و تحریم‌ها به‌طور کامل حذف شوند.

در این حالت به‌طور طبیعی و تحت تاثیر فضای مثبت حاکم بر جامعه، امنیت سرمایه‌گذاری افزایش یافته و سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی با اشتیاق بیشتر، جهت همکاری با صنایع ایران داوطلب خواهند شد. طبیعی است در این شرایط طرف ایرانی جهت مذاکره و انعقاد قرار داد مواضع برتر را خواهد داشت. احتمال توافق با شرکت‌های معتبر خارجی و انتقال دانش فنی افزایش یافته و خودروسازان داخلی به این وسیله نقاط ضعف خویش را از حیث کمبود سرمایه و دانش و تکنولوژی قدیمی با انتخاب شرکای خارجی مناسب رفع می‌کنند. اگر چه در این حالت نیز حداقل ۶ ماه زمان نیاز است تا تحریم‌های خارجی در فرآیندهای اجرایی بین کشورها بر طرف گردند ولی امید به حصول نتایج مناسب، در این حالت بسیار است.

۲- بین طرفین مذاکره‌کننده توافقی حاصل نشده و تحریم‌ها ادامه یابد و احتمالا تحریم‌های سختگیرانه‌تری نیز اعمال گردد.

اگر چه در این سال‌ها به دفعات افراد غیر‌متخصص یا مغرض از طریق رسانه‌ها (و متاسفانه‌گاه رسانه ملی) این فضا را ایجاد کردند که خودرو سازی ایران به دلیل ضعف مدیریتی و ادعای نادرست هنوز وابسته به سایر کشورها هستند ولی باید عرض نمایم که اگر کشور آلمان یا حتی کل اروپا ارتباط خود را با دنیا قطع کند، بزرگترین خودروسازان آلمانی مانند فولکس واگن، بنز و بی‌ام دبلیو نیز قادر به ادامه تولید نخواهند بود چرا که بخش عمده‌ای از مواد و قطعات آنها از آمریکا، ژاپن، کره، چین و هند تامین می‌شود.

در صورت وقوع حالت دوم در مذاکرات، خودروسازان ایران باید بازنگری کلی در استراتژی‌های خویش کرده و فارغ از ملاحظات جهانی، عمل کنند. طبیعتا در صورت حمایت‌های جدی دولت، تولید ادامه می‌یابد ولی باید سطح انتظارات مردم و مسوولان را، در حد خودروسازی لادا در زمان شوروی سابق تنظیم کرد و البته ارتقای تکنولوژی و کیفیت امری بسیار مشکل خواهد بود.

۳- مذاکرات تا سوم آذر به نتیجه نرسد ولی طرفین با تمدید مذاکرات موافقت کنند.

در این صورت شرایط فعلی ادامه خواهد یافت ولی با این احتمال که خودروسازان از نظر اقتصادی ضعیف شده و ممکن است بدون حمایت ویژه دولت و تسهیلات بلاعوض مالی قادر به ادامه تولید نباشند.

۴- توافقات به‌صورت ناقص صورت پذیرد و بخشی از تحریم‌ها بر طرف شوند.

در این صورت آنچه اهمیت دارد این است که تحریم‌ها با چه اولویت و طی چه زمان‌بندی برطرف شوند؟ هم اکنون عدم ارتباطات بانکی سخت‌ترین بخش تحریم‌هاست که البته این نکته نیز از نظر مذاکره‌کنندگان محترم نیز پوشیده نیست.

بنابراین در صورت رفع تحریم‌های بانکی در این حالت نیز می‌توان امیدوار بود که گشایشی در ادامه فعالیت صنایع ایجاد می‌شود. در انتها باید اذعان کرد که به طور کلی عدم ارتباط با زنجیره جهانی دانش و تکنولوژی ممکن است بقای بنگاه‌های اقتصادی را تهدید کند ولی قطعا سرعت توسعه را به شدت کاهش خواهد داد و شواهد موجود نشان می‌دهد که دولت محترم نیز با عنایت کامل به این مهم تلاش می‌کند مذاکرات را به گونه‌ای مدیریت کند که با حفظ بیشترین منافع ملی کمترین هزینه پرداخت شود.