تمرکز رشد بر محصولات سرمایه‌ای و واسطه‌ای

محمدرضا دیانی رئیس هیات مدیره مجمع کارآفرینان کشور گزارش وزارت صنعت، معدن و تجارت در زمینه بررسی وضعیت رشد تولید در ۳۶ محصول صنعتی در مجموع نشان از بهبود وضعیت صنعت همزمان با بازگشت ثبات به اقتصاد ایران دارد. در این گزارش مشخص شده بود که از بین ۳۶ محصول مزبور ۲۱ محصول دارای رشد بوده‌اند و ۱۵ محصول با افت تولید مواجه بوده‌اند. محصولاتی که با رشد و افزایش تولید نسبت به دوره مشابه سال قبل مواجه بوده‌اند، عبارتند از: سموم دفع آفات نباتی، وانت، سواری، ون، یخچال و فریزر، کنسانتره زغال سنگ، تجهیزات صنعتی، LCD و LED و... همچنین برخی محصولاتی که با افت تولید مواجه بوده‌اند عبارتند از: کولر آبی‌، الیاف اکریلیک، کامیون کشنده، کارتن، دوده و دی ام تی.

همان‌طور که از لیست محصولات صنعتی که دارای رشد و افت تولید بوده‌اند، مشخص است نمی‌توان به سادگی در مورد نوع محصولات دارای رشد و افت اظهارنظر قطعی کرد و به همین ترتیب به سادگی نمی‌توان از پایدار یا موقتی بودن این رشد خبر داد؛ زیرا برخی محصولات مانند سموم، کولر آبی و یخچال فریزر می‌توانند ناشی از تغییرات فصلی باشند و برخی مانند تجهیزات صنعتی، روغن نباتی و... ناشی از تغییر در تقاضا یا قدرت خرید. با این حال چند نکته قابل احصا است: اول اینکه بیشتر محصولاتی که رشد تولید داشته‌اند کالاهای سرمایه‌ای و واسطه‌ای بوده‌اند. این خود نشانه‌ای از این واقعیت است که احتمالا این رشد بادوام خواهد بود، زیرا در مراحل بعدی محصولات نهایی تولید شده توسط این کالاهای سرمایه‌ای و واسطه‌ای به بازار عرضه خواهند شد.

دوم اینکه متوسط نرخ‌های رشد در محصولاتی که افزایش تولید داشته‌اند خصوصا در گزارش ۵ ماه منتهی به مرداد ماه وزارت صنعت، معدن و تجارت، بسیار بیشتر از متوسط رشد منفی محصولاتی است که با افت تولید مواجه بوده‌اند. برای مثال رشد انواع خودرو سواری، ون و دو دیفرانسیل به عنوان محصولی که بیشترین رشد را در ۵ ماه نخست سال داشته است برابر با ۷۴ درصد بوده است اما محصولاتی که بیشترین افت را داشته‌اند دارای رشد منفی کندی بوده‌اند. به عبارت دیگر می‌توان گفت همه محصولات صنعتی در مجموع با رشد همراه بوده است. البته این واقعیتی است که در گزارش بانک مرکزی، درباره وضعیت بخش واقعی اقتصاد ایران در سه ماه اول، قابل رویت بوده است؛ به طوری که در آن گزارش که اقتصاد ایران با رشد ۶/۴ درصدی در تولید ناخالص داخلی همراه بود، بخش صنعت از رشد مطلوبی برخوردار بود.

سوم اینکه بررسی روند رشد فصلی محصولات صنعتی در سال ۱۳۹۲ می‌تواند روشنگر مسیر باقیمانده تا پایان سال ۱۳۹۳ باشد. میزان تولیدات بخش صنعت در سال ۱۳۹۲ در سه ماه اول، ۲۱ هزار میلیارد تومان، در سه ماه دوم، ۲۶ هزار میلیارد تومان، در سه ماه سوم، ۲۸ هزار میلیارد تومان و در سه ماه چهارم، ۳۲ هزار میلیارد تومان بوده است که فصل دوم تا چهارم نسبت به فصل قبل از خود به ترتیب دارای رشد ۲۲، ۶ و ۱۲ درصدی بوده است. بنابراین انتظار آن است که تا پایان سال تولید بخش صنعت و محصولات صنعتی افزایش یابد اما نباید از نظر دور داشت تداوم رشد مستلزم دو مورد است. اول اینکه ثبات و اطمینان به ویژه در بخش سیاست‌های ارزی، تنظیم بازار و ممانعت از واردات بی‌رویه بر اقتصاد ایران حاکم باشد و ثانیا مشکل بنگاه‌های صنعتی برای دریافت تسهیلات کاهش یابد. افزایش رشد اقتصادی در سه ماه نخست امسال و رشد عمده محصولات صنعتی در ۵ ماه اول امسال ناشی از ثبات و اطمینانی بوده است که حدود یک سال گذشته به بازارها بازگشته است و هر اتفاقی این ثبات را از بین ببرد، رشد تولیدات صنعتی را از بین خواهد برد. به علاوه بنگاه‌های صنعتی برای بازگشت به وضعیت قبل از رکود تورمی نیاز به نقدینگی بالایی دارند؛ چرا که رکود و تعطیلی در کنار تورم دورقمی، نیاز به نقدینگی را برای بنگاه‌های صنعتی دوچندان می‌کند.