اخاذی به جای مالیات

اسکات برونشتاین خبرنگار در واحد تحقیقات سی.ان.ان در حاشیه جنوبی ترکیه تپه‌هایی که به آرامی به سوی مرز سوریه می‌رود روستاهای کوچکی مانند «بساسلان» همچون یک نقطه در افق دیده می‌شوند. آرامش در این سوی مرز حاکم است، اما وقایع دیگری در آن سوی مرز در جریان است. درست در امتداد مرز در شمال سوریه، گروهی که خود را «دولت اسلامی» (داعش) می‌نامد به دنبال تسخیر شهرهای بیشتر است تا خلافت خودخوانده یا دولت مجزای خود را به وجود آورد؛ خلافتی که آن را تداوم خلافت قرون اولیه اسلامی می‌شمارند. با پیشرفت داعش و چنگ انداختن بر مناطق جدید، برخی مناطق مرزی همچون روستای بساسلان هستند که می‌توانند منابع مالی لازم را برای تامین هزینه جنگ‌های داعش فراهم کنند. عملیات‌های قاچاق نفت شامل میلیون‌ها بشکه می‌شود که به تازگی کشف شده است.

این نفت از چاه‌ها و پالایشگاه‌هایی می‌آید که داعش در شمال عراق و شمال سوریه به دست آورده و تا همین اواخر قاچاق آن به این بخش آرام در جنوب ترکیه آسان بود. یک دلیل این است که نفت ارزان و قاچاق، کالایی مطلوب در ترکیه است، جایی که در آن نفت بسیار گران است و مهم نیست که چه کسی آن را می‌فروشد حتی اگر دشمن باشد. در هاتای-‌ترکیه- فقط با نیم ساعت رانندگی به بنزینی دست می‌یابید که قیمت آن لیتری ۷ دلار و ۵۰ سنت است. هشدار روزافزون بین‌المللی نسبت به توسعه‌طلبی داعش و خشونت‌های بسیار وحشتناک و آشکار این گروه فشار بر این گروه و روش‌های تامین مالی‌اش را در مرزها تشدید کرده است.

نیروهای ائتلاف تحت رهبری آمریکا هر از گاهی به مراکز نفتی داعش حمله می‌برند تا منابع مالی این گروه را قطع کنند. اما قاچاق مرزی فقط یکی از روش‌های درآمدی داعش است. وزارت خزانه‌داری آمریکا اذعان کرده که داده‌های خاصی در مورد میزان ثروت داعش ندارد، اما معتقد است که داعش میلیون‌ها دلار در ماه درآمد دارد. یک مقام خزانه‌داری آمریکا می‌گوید: «باید میزان «سوخت» این گروه را در نظر داشته باشید: اینکه چقدر هزینه می‌کنند بسیار زیاد است. حقوق و مزایا، سلاح‌ها و بسیاری چیزهای دیگر را هم باید در نظر بگیرید. اما اینکه چقدر پول دارند، تخمین‌های مختلفی هست. فکر می‌کنیم که احتمالا یک میلیون دلار در روز باشد».

«ماتیو لویت» مدیر برنامه «استین» در امور ضد تروریسم و اطلاعات در موسسه واشنگتن برای خاور نزدیک می‌گوید داعش «مجهزترین گروه به لحاظ مالی است که تاکنون شاهد آن بوده‌ایم». لویت کارشناس ملی در مورد تروریسم و تامین مالی آن است که پیش از این در عرصه تحلیل و اطلاعات در خزانه‌داری آمریکا و FBI کار می‌کرد. او می‌گوید داعش مانند هیچ گروه دیگری در گذشته تامین مالی نمی‌شود. علاوه بر درآمدهایی از قاچاق نفت، این گروه از طریق کمک‌های مالی که هواداران ثروتمندش در کشورهایی مانند قطر و کویت می‌دهند امرار معاش می‌کند. این گروه البته روش دیگری هم برای تامین مالی خود دارد: از طریق جرائم سازمان یافته در سرزمین‌هایی که تصرف کرده و کنترل آنها را در دست دارد. از آنجا که این گروه محصول خرابی و ویرانی است، بنابراین ریشه‌هایش هم به کسب‌و‌کار جنایت‌‌کارانه می‌رسد. لویت می‌گوید :«این گروه با اقدامات مجرمانه در مرزهای عراق و در داخل این کشور و سوریه بخش عمده منابع مالی خود را تامین می‌کند».

داعش به‌عنوان یک گروه بزرگ جنایی سازمان‌یافته عمل می‌کند: نه قانونی بر آن حاکم است و نه اصولا از هیچ قانونی تبعیت می‌کند. این به این معناست که این گروه از مردمی که در مناطق تحت کنترلش هستند پول طلب می‌کند. می‌خواهید در مناطق تحت کنترل داعش به کسب‌و‌کار بپردازید؟ چاره‌ای جز پرداخت مالیات ندارید. می‌خواهید کامیون یا خودروی خود را از مناطق تحت کنترل آنها عبور دهید؟ باید عوارض بدهید. روستاییانی که در مناطق تحت کنترل داعش هستند دائما متهم می‌شوند و باید برای هر کاری پولی به داعش بپردازند. گزارش‌هایی وجود دارد مبنی بر اینکه اگر شما بخواهید از حساب شخصی خود در بانک (موصل) پولی برداشت کنید چاره‌ای ندارید جز اینکه مبلغی را «داوطلبانه» به‌عنوان «هبه» به داعش بدهید. بنابراین، کنترل سرزمینی به آنها فرصتی داده که سایر گروه‌های دیگر مانند القاعده (که مناطقی را در اشغال خود نداشتند) از آن برخوردار نیستند.

در موصل، داعش به بانک مرکزی و سایر بانک‌های کوچکی که در مسیرش بودند یورش برد و میلیون‌ها دلار به جیب زد. «معاذ مصطفا» مدیر اجرایی گروه ضربت سوریه در واشنگتن می‌گوید داعش از خلأیی که در پس عقب‌نشینی نیروهای آمریکایی در عراق به وجود آمد بهره برد. او می‌گوید به دنبال بی قانونی پس از آن، داعش مسلط شد، بانک‌ها را خالی کرد، شروع به مالیات‌گیری و اخاذی از مردم کرد و اکنون هزینه جنگ‌های خود را در عراق و سوریه تقریبا مستقل تامین می‌کند. او می‌افزاید: حملات نیروهای ائتلاف برای نابودی این اوباش کافی نیست. در عوض، باید سرزمین‌های اشغال شده را پس گرفت و نظم را بازگرداند. معاذ مصطفا در ادامه به منابع دیگر درآمدی داعش می‌پردازد و می‌گوید: «آنها از مردم مالیات می‌گیرند؛ این درآمدی عظیم است. اما فقط این نیست. آنها مناطق حاصلخیز سوریه مانند رقه را در دست دارند. آنها پنبه و گندم و بسیاری چیزهای دیگر دارند. تمام اینها نوعی اقتصاد، راه درآمد یا تامین مالی برای داعش است».

بسیاری از کارشناسان معتقدند که نابودی داعش فقط کار کاخ سفید است؛ البته حمله هوایی کافی نیست و باید از زمین هم وارد عمل شد. اگرچه نیروهای ائتلاف به رهبری آمریکا مراکز داعش و حتی سیلوهای غله این گروه را مورد حمله قرار داده‌اند اما از آنجا که این گروه در مناطق گسترده‌ای حضور دارند، مالیات و عوارض می‌گیرند، اخاذی کرده و بانک‌ها را خالی می‌کنند و الخ، بنابراین نمی‌توان به راحتی این گروه را از میان برد و داعش همچنان نیرویی خواهد بود که خود را مستقلانه تامین مالی می‌کند.