چهار ضلعی درآمدهای داعش

داعش یکی از خشن‌ترین گروه‌هایی است که تاکنون ظهور کرده است. این گروه با ایدئولوژی خشونت‌پرور خود هزاران انسان بی‌گناه و هزاران زن و دختر بی‌گناه را طعمه آتش شهوت و خشونت خود کرده است. آنها به خشن‌ترین شکل ممکن امدادگران و روزنامه‌نگاران را سر می‌برند. تعداد زیادی از قربانیان آنها را مسلمانان اعم از سنی و شیعه تشکیل می‌دهند. این گروه تهدیدی بر منافع، پرسنل و مراکز آمریکایی در عراق است. همچنین تهدیدی است برای متحدان منطقه‌ای ما. با توجه به جذب مهاجران خارجی از سوی این گروه اگر منطقه همچنان بهشت امنی برای آنها باشد و فعالیت‌هایشان به حال خود رها شود به تهدیدی علیه شهروندان آمریکا و متحدان‌مان در خارج از منطقه تبدیل خواهند شد. یکی از مسائلی که این گروه را در صدر اخبار و تحولات بین‌المللی نشانده همانا ثروتی است که در اختیار دارد. تاکتیک‌های مهم مالی این گروه را قادر کرده که ماهانه میلیون‌ها دلار درآمد داشته باشد. این تاکتیک‌ها شامل فروش نفت دزدیده شده، باج گرفتن از قربانیان ربوده شده، دزدی و اخاذی از مردمی است که در مناطق تحت کنترلش هستند و تا حدی کمتر از سوی حامیانش در خارج از عراق و سوریه حمایت می‌شود. به‌رغم اقداماتی که تاکنون انجام شده اما وزارت خزانه‌داری بر قطع منابع مالی این گروه متمرکز شده تا ماشین آدم‌کشی داعش را از کار بیندازد. استراتژی ما همکاری نزدیک با تمام اجزای دولت (وزارت دفاع، جامعه اطلاعاتی و...) را شامل می‌شود. وزارت خزانه‌داری همچنین نشستی با همتایان‌مان از ۲۰ کشور و سازمان برگزار کرد تا اقداماتی برای انزوا و در نهایت تخریب زیرساخت‌های مالی این گروه و نیز النصره صورت گیرد.

وضعیت درآمدهای داعش

در سال ۲۰۰۴ دفتری که من مسوول آن در وزارت خزانه‌داری بودم تاسیس شد و وظیفه‌اش توسعه و به‌کارگیری ابزارهای مالی برای مبارزه با تامین مالی تروریست‌ها بود. این دفتر بازتاب این اندیشه بود که نابودی سازمان تروریستی در گرو نابودی منابع مالی‌اش است. داعش تا حدی یک چالش مالی- تروریستی متفاوتی را به دنبال دارد. این گروه ثروت را با سرعتی غیرمنتظره به دست آورد و منابع درآمدی‌اش ترکیب متفاوتی از منابع بسیاری از سازمان‌های تروریستی دیگر است. بر خلاف القاعده، داعش بخش اندکی از درآمدهایش را از جیب کمک‌دهندگان دریافت می‌کند و امروز به لحاظ اصولی به انتقال پول از مرزهای بین‌المللی وابسته نیست. در عوض، این گروه بخش اعظم درآمدهای خود را از فعالیت‌های مجرمانه و تروریستی داخلی تامین می‌کند. با توجه به اینکه داعش به الگوی جدیدی برای تامین مالی خود رسیده، ما هم ابزارها و تکنیک‌های خود را برای مبارزه با داعش با فعالیت‌های آنها منطبق کرده‌ایم.

اول، داعش مبالغ عظیمی پول- میلیون‌ها دلار- از فروش نفت در عراق و سوریه به دست آورده است. برداشت ما این است که این گروه بازار سیاه ریشه‌داری را برای معاملات خود در آن مناطق به وجود آورده است. پس از استخراج نفت، داعش آن را به قاچاقچیان می‌فروشد و آنها هم این نفت را از پایگاه‌های داعش بیرون می‌برند. این قاچاقچیان هم نفت را به شکل‌های مختلفی جابه‌جا می‌کنند: از تانکرهای نسبتا بزرگ تا کانتینرهای کوچک. همچنین می‌دانیم که داعش پالایشگاه‌های نفت با ظرفیت‌های مختلف را در کنترل خود دارد و مبالغ قابل توجهی هم از محصولات پالایش شده پتروشیمی به دست می‌آورد. چه کسی این نفت را خریداری می‌کند؟ بر اساس اطلاعات ما، داعش نفت را با قیمت‌های پایین به تاجران مختلف می‌فروشد، از جمله تاجران ترک که آنها هم این نفت را برای فروش دوباره جابه‌جا می‌کنند. به نظر می‌رسد نفتی که از این منطقه به دست می‌آید به کردهای عراق فروخته می‌شود و سپس دوباره به ترکیه فروخته می‌شود. گویا رژیم اسد هم از نفت تولید شده داعش خریداری کرده است. تخمین دقیق درآمدهای داعش دشوار است اما بر اساس برآوردهای ما در نیمه ژوئن، این گروه روزانه یک میلیون دلار از فروش نفت درآمد داشته است. حملات نیروهای ائتلاف به پالایشگاه‌های داعش شبکه‌های عرضه سوخت از سوی داعش را مورد تهدید قرار داده و این گروه را از بخشی از درآمدش محروم ساخته است.

دوم، داعش شهروندان بی‌گناه را می‌رباید تا در قبال آزادی آنها مبالغی دریافت کند. داعش در این مساله پیشگام نیست بلکه این مساله سابقه‌ای هزاران ساله دارد. سازمان‌های تروریستی دیگر از جمله وابستگان القاعده در یمن و شمال آفریقا هم به دریافت غرامت به عنوان منبع اصلی درآمدی اتکا دارند. امروزه، ربودن برای دریافت غرامت/باج به یکی از روش‌های رایج در تامین مالی تروریست‌ها تبدیل شده است. برای داعش، این غرامت/ باج‌ها نامنظم است اما یک منبع درآمدی مهم است. در همین بهار گذشته، داعش چندین گروگان اروپایی را در ازای دریافت مبالغی چندین میلیون دلاری آزاد کرد. در مجموع، داعش در سال جاری ۲۰ میلیون دلار غرامت بابت آدم‌ربایی‌های خود دریافت کرد.

سوم، همچون خلف این گروه یعنی «القاعده در عراق»، داعش هم ماهانه چندین میلیون دلار درآمد از اخاذی‌های خود دارد. در عراق و سوریه، داعش درآمدهایی از «عبوری‌ها» کسب می‌کند، دست به مبادله می‌زند یا از کسانی که در مناطق تحت کنترلش زندگی می‌کنند مبالغی دریافت می‌کند. گزارش‌هایی از موصل به دست ما رسیده که نشان می‌دهد داعش خانه به خانه می‌رود و از مردم تقاضای پول نقد می‌کند. یک مغازه‌دار که پرداخت پول به داعش را نپذیرفت تهدید شد که مغازه‌اش به هوا خواهد رفت. دیگرانی که مبالغی نپرداخته‌اند اعضای خانواده‌شان ربوده شدند. اقلیت‌های مذهبی مجبور به پرداخت جزیه هستند. همچنین گزارش‌هایی دریافت شده مبنی بر اینکه وقتی مشتریان می‌خواهند از حساب‌های بانکی‌شان پول بردارند موظف هستند تا ۱۰ درصد آن را به داعشیان بپردازند. اشتباه نکنید: این مالیات نیست که در ازای خدمت یا حمایتی پرداخت می‌شود. این دزدی محض است. این پولی که داعش می‌گیرد در ازای تامین امنیت نیست بلکه پولی است که از مردم گرفته می‌شود تا موقتا به آنها آسیب زده نشود.

چهارم: آنها روش‌های درآمدی دیگری هم دارند. بانک‌دزدی می‌کنند. آنها با دزدیدن و فروش آثار باستانی عراق و سوریه به تمدن هزاران ساله این کشورها لطمه وارد می‌کنند. پروفسور مایکل دانتی استاد دانشگاه بوستون در برآوردی می‌گوید: درآمد داعش از فروش آثار باستانی در رده دوم پس از نفت قرار می‌گیرد. اطلاعات ارائه شده از سوی او در مورد سرقت آثار باستانی عراق به دست داعش تشکر جان کری را به دنبال داشت. آنها همچنین دام و طیور و محصولات کشاورزان را می‌دزدند. همچنین زنان و دختران را به‌عنوان بردگان جنسی می‌فروشند. به گزارش دیده‌بان حقوق بشر سوریه ۳۰ اوت برابر با ۸ شهریور ۱۳۹۳، البغدادی ۳۰۰ زن و دختر اسیر ایزدی را به جنگجویان خود در سوریه تحت نام غنیمت جنگی هدیه کرد. بلافاصله بعد از این اقدام، بازار خرید و فروش زنان ایزدی با عنوان کنیز در حاشیه شمالی حلب، الرقه و الحسکه سوریه داغ و متوسط قیمت خرید و فروش دختران و زنان ایزدی ۸ تا ۱۰ هزار دلار اعلام شد. فروش اجساد به خانواده‌های قربانیان هم راه دیگر درآمدی آنها است.

در آخر، همان طور که در ابتدا گفتم داعش بخشی از درآمد خود را از کمک‌دهندگان دریافت می‌کند. اگرچه آنها وابستگی زیادی به شبکه‌های کمک‌رسان بین‌المللی ندارند اما پیوندهایی با کشورهای ثروتمند حاشیه خلیج فارس دارند و این در گزارش پیشین خزانه‌داری مطرح شده بود.

زمینگیر کردن ظرفیت‌های مالی داعش

منابع درآمدی داعش زیاد و عمیق است. غیر از چند سازمان تروریستی مورد حمایت دولت‌ها اما داعش احتمالا تنها سازمان تروریستی است که به بهترین شکل تامین مالی می‌شود. استراتژی ما شامل سه عنصر همزمان است: اول، می‌کوشیم تا منابع درآمدی داعش را مختل سازیم تا در وهله اول پول به این گروه نرسد. دوم، هدف ما محدود کردن کارهایی است که داعش می‌تواند با محدود شدن نظام مالی بین‌المللی‌اش با این پول‌های جمع‌آوری شده انجام دهد. سوم، همچنان به تحریم رهبران ارشد داعش و تسهیل‌کنندگان مالی‌اش ادامه می‌دهیم تا توانایی آنها برای انجام عملیات را کاهش دهیم.

کاهش دسترسی داعش به منابع مالی

اولین عنصر استراتژی ما همانا تلاش برای قطع منابع مالی اصلی داعش به ویژه درآمدهایش از نفت، پرداخت باج، اخاذی و جرم و حمایت از سوی کمک‌دهندگان خارجی است.

فروش نفت

برای مختل کردن بازاری که نفت استخراج شده از حوزه‌های نفتی داعش در آن به فروش می‌رسد باید تحریم‌های مالی برای هر کسی که این نفت دزدیده شده را معامله می‌کند وضع کنیم. البته درست است که بده‌بستان نفتی داعش در شبکه‌های غیرقانونی انجام می‌شود که خارج از اقتصاد رسمی است اما این نفت به دست فردی می‌رسد که در اقتصادی مشروع فعالیت می‌کند و از آن نظام مالی بهره‌مند می‌شود. او حساب بانکی دارد. تجارت او تامین مالی می‌شود، کامیون‌هایش بیمه می‌شوند، مراکزی که دارد دارای سند است. تمام اینها تسهیل‌کنندگان نفتی داعش را آسیب‌پذیر می‌سازد.

تاجران، معامله‌گران، پالایش‌کنندگان، شرکت‌های حمل‌ونقل و هرکسی که با داعش به نحوی تعامل دارد باید بداند که ما آنها را زیر نظر داریم و ابزارهایی برای متوقف ساختن‌شان داریم. ما نه تنها می‌توانیم دست آنها را از سیستم مالی آمریکا کوتاه کنیم و اموالشان را بلوکه کنیم بلکه می‌توانیم یافتن بانک برای آنها را دشوار سازیم تا نتوانند فرآیندهای مالی‌شان را به اجرا در آورند. علاوه بر این، با شرکای منطقه‌ای‌مان در تعامل هستیم تا گلوگاه آنها را در عبور و مرور از میان مرزها بند بیاوریم و کسانی را که در شبکه قاچاق فعالند شناسایی کنیم.

آدم‌ربایی برای اخذ باج

برای ممانعت از دستیابی داعش به چنین پولی ما تلاش‌های خود را دو برابر کرده‌ایم تا روش پرداخت باج را به روش موثر دیگری تغییر دهیم. این سال‌ها سیاست آمریکا بوده تا باج ندهد یا امتیاز دیگری به گروگان‌گیران ندهد. می‌دانیم که سازمان‌های تروریستی همچون داعش از این پول‌ها برای تامین مالی فعالیت‌های جنایت‌بار و خشن خود استفاده می‌کنند.

باج ندادن نه تنها باعث می‌شود آنها آمریکایی‌ها را گروگان نگیرند بلکه باعث می‌شود آنها نتوانند از این طریق عملیات‌های خود را حمایت مالی کنند. برای عملیاتی شدن سیاست عدم حمایت مالی از دشمن، تمام کشورها باید سیاست عدم باج دادن را بپذیرند. سال گذشته در اجلاس گروه ۸ و نیز در شورای امنیت، اعضا قطعنامه‌هایی را برای عدم پرداخت باج تصویب کردند. در راستای ممانعت از کمک شبکه‌های کمک‌کننده بیرونی و اخاذی‌ها و جرائم داعش باید اجماعی بین‌المللی به‌ویژه در منطقه شکل گیرد. کشورهای منطقه باید از هر گونه کمکی به داعش در راستای افزایش قدرت و نفوذ منطقه‌ای خود جلوگیری کنند. ما مصمم به نابودی داعش هستیم.