بیش از ۱۵۰ سال از آغاز جنبش‌های فمینیستی در دنیا می‌گذرد. جریانی که توجه جوامع را به سمت حقوق و جایگاه زنان سوق داد و تمام تلاشش تغییر و اصلاح نگاه جنسیت‌زده و درجه دوم به زنان بود. طرفداران برابری حقوق زنان و مردان، به‌دنبال بازپس‌گیری حقوق اولیه‌ای که زنان از آن محروم شده بودند، توانستند با برهم زدن بافت مردسالار جامعه در طی این سال‌ها، چینش‌های جدیدی را شکل داده و ساختارهای اجتماعی را تغییر دهند. و امروز از رهگذر سال‌ها فعالیت و مبارزه، زنان توانسته‌اند بخش بزرگی از خواسته‌ها و مطالبات خود را محقق کنند. تا آنجاکه، قوانین رسمی در کشورهای توسعه یافته و ساختارهای موجود بین‌المللی، تا حدود زیادی فارغ از نگاه جنسیتی است. این اما شاید ظاهر ماجرا باشد؛ ضمن اینکه هیچ مانع قانونی برای حضور و ایفای نقش برابر زنان (حداقل در کشورهای جهان اول) در جامعه وجود ندارد، مشاهدات عینی و آمارها در برخی از شاخص‌ها‌ از واقعیتی دیگر سخن می‌گویند که برملاکننده وجود موانع فرهنگی و باورهایی است که باوجود سال‌ها مبارزه و ایجاد گفتمان برابری‌خواهانه در دنیا، همچنان بر اذهان و افکار عمومی مردم جهان حکومت می‌کند و گویا همچنان، تا زدودن کامل انگاره‌های تبعیض‌آمیز از ناخودآگاه جمعی راه درازی باقی است.

یکی از مصادیق وجود این نابرابری‌ها، شکاف موجود در دستمزدهاست و این در حالی است که اقتصاد جهان در مسیر رشد فزاینده خود، عدم حضور زنان به‌عنوان نیمی از جمعیت مولد را برنمی‌تابد و اگر قرار بر این بود که زنان صرفا به عنوان مصرف‌کننده در معادلات بازار حضور داشته باشند، وضعیت اقتصاد با تصویر کنونی‌اش بسیار متفاوت می‌بود.

در خصوص تفاوت دستمزد زنان و مردان، مطالعات زیادی در کشورهای مختلف انجام شده و در توضیح علل وجود این اختلاف، دلایل گوناگونی برشمرده شده است. در ایران نیز اگرچه در سطح دانشگاهی مطالعات و تحقیقات متعددی با این موضوع صورت پذیرفته اما تا پیش از مرداد ماه امسال که سایت استخدامی ایران، به نام «ایران تلنت» گزارش سراسری خود از حقوق و دستمزد را منتشرنکرده بود، هیچ گزارش معتبری در این باره در کشور به صورت رسمی انتشار نیافته بود.

در این گزارش، میزان دریافتی ماهانه۲۹ هزار نفر از متخصصان و مدیران کشور در ۲۳ گروه شغلی به تفکیک سابقه کار و در ۳ رده سازمانی کارشناس، سرپرست و مدیر ارائه و تاثیر نوع شرکت، تحصیلات و نوع دانشگاه بر دریافتی شاغلان ارزیابی شده است. متغیر دیگری که البته در این مطالعه آماری آنلاین وارد شده، جنسیت است که با لحاظ کردن آن در تحلیل‌های آماری، اختلاف ۲۳ درصدی در میزان دریافتی خانم‌ها و آقایان دیده شده است.

همان‌طور که در نمودار به وضوح دیده می‌شود، این شکاف از حدود ۱۵ درصد برای کارشناس تحقیق تا تقریبا ۳۵ درصد برای مدیران خرید متغیر است؛ با این توضیح که غیر از متغیر جنسیت، افراد مورد مطالعه در دیگر ویژگی‌ها همتا شده‌اند. از این رو آنچه در نگاه نخست به ذهن متبادر می‌شود، حضور عامل جنسیت، در توضیح اختلاف مزبور است.

به دلیل اهمیت این موضوع هم از نگاه اجتماعی و هم از منظر اقتصادی، باشگاه اقتصاددانان باتوجه به انتشار این گزارش، صفحه امروز خود را به این موضوع اختصاص داده و صحت این اختلاف آماری و دلایل احتمالی در تبیین این شکاف را با طرح پرسش‌های زیر با کارشناسان و صاحب‌نظران این حوزه به بحث گذاشته است:

۱. اختلاف ۲۳ درصدی میان دریافتی خانم‌ها و آقایان که در این گزارش آمده، تا چه اندازه مبتنی بر واقعیت‌های جامعه است؟

۲. اگر وجود این اختلاف در دستمزدها را بپذیریم، این شکاف را تا چه اندازه معطوف به دلایل جنسیتی از جنس تبعیض‌آمیز آن و تا چه اندازه مربوط به دلایلی به دلایلی همچون کارآیی می‌دانید؟

۳. از منظری دیگر، دلایل غیر تبعیضی در تبیین این اختلاف، تا چه اندازه می‌تواند ناشی از رواج الگوها و باورهای جنسیتی موجود در جامعه باشد که خود به‌گونه‌ای دیگر، تاییدی است غیرمستقیم بر وجود تبعیض‌های جنسیتی؟

تبعیض جنسیتی در دستمزدها