یک مقایسه اشتباه

سعید فائقی معاون فنی سابق سازمان تربیت بدنی مقایسه والیبال با فوتبال به دلیل آنکه از یک جنس نیست «قیاس مع الفارق» است. در علم منطق، قیاس مع‌الفارق یا مقایسه نادرست از طریق اهمال در شرایط استدلال استقرایی پدید می‌آید که موضوع آن، سرایت حکم یک قضیه به یک قضیه دیگر باشد؛ بدون آنکه شباهت کاملی میان آنها وجود داشته باشد. والیبال و فوتبال هم گرچه هر دو جزو رشته‌های ورزشی هستند، اما به دلیل زیرساخت‌های نرم‌افزاری و سخت‌افزاری مختلف، کاملا با هم متفاوت هستند. اثرگذاری این دو رشته ورزشی نیز در دنیا اصلا با هم قابل مقایسه نیست. والیبال از نظر جامعه مخاطب محدود است، گردش پول و سرمایه در این حوزه محدود است و امکانات سخت‌افزاری این ورزش مانند ساخت سالن، تجهیز و نگهداری آن بسیار کم‌هزینه‌تر از فوتبال است. قیمت مربیان و بازیکنان طراز اول نیز در والیبال، بسیار پایین تر از فوتبال است.

نکته قابل تامل دیگر، کشف استعداد در این رشته ورزشی است. در والیبال کشف استعداد بر اساس سه شاخصه «قد، بلندی دست و قدرت جهش» انجام می‌شود. بنابراین، بر مبنای این می‌توان به راحتی استعدادها را شناسایی و تربیت کرد، اما در فوتبال وضعیت به‌طور کلی متفاوت است. جامعه فوتبال در دنیا نا محدود است، این ورزش در کانون توجه اکثر مردم قرار دارد و تمامی اتفاقات این حوزه به‌طور دقیق رصد می‌شود. همین ویژگی سبب شده پوشش رسانه‌ای فوتبال از والیبال گسترده‌تر باشد و حجم سرمایه‌گذاری بیشتری در آن صورت گیرد.

اقبال گسترده عمومی به فوتبال و گردش مالی قابل توجه این رشته ورزشی، زمینه‌ساز آن شده که اکثر کشورها در این ورزش سرمایه‌گذاری‌های کلانی در سال‌های گذشته انجام دهند و به دنبال بالا بردن جایگاه خود در این رشته ورشی باشند. زیرا به دلیل طیف گسترده مخاطب، فوتبال بر خلاف والیبال اهمیت سیاسی نیز پیدا کرده است. به همین دلیل، تراکم رقابت در این ورزش هم بسیار شدید است. برای نمونه برزیل تا چندی قبل قدرت اول در فوتبال بود، اما امروز نام‌هایی در کنار این کشور شنیده می‌شود که شاید دو دهه قبل در این حوزه به شکل کنونی مطرح نبودند.

در کنار تمام این ویژگی‌ها، کشف استعداد نیز در فوتبال به راحتی والیبال نیست. زیرا این رشته بیش از حد تکنیکی است و بر اساس چند متغیر مشخص نمی‌‌توان به یک نتیجه سریع و مشخص در زمینه قابلیت‌های یک بازیکن رسید. هزینه‌‌های بالا در فوتبال هم اجازه نمی‌دهد تا بتوان به راحتی والیبال، بازیکن و مربی طراز اول جذب کرد.

با توجه به این موضوعات و اینکه موارد بالا در تمامی جهان وجود دارد، باید در خصوص سوال مطرح شده تامل بیشتری کرد، زیرا ایران نیز از این قواعد مستثنی نیست.

به دلایل گفته شده، موفقیت‌های والیبال در ایران را نمی‌توان کنار فوتبال گذاشت و با هم مقایسه کرد. نکته دیگر آنکه ما در فوتبال ۴ دوره تجربه جهانی داریم، اما در والیبال این تجربه کمتر است و از این حیث هم باید به تفاوت‌ها توجه کرد، زیرا تداوم در موفقیت یکی از لازمه‌های مقایسه است.

بر همین اساس، با احترام به دوستانی که باب چنین بحثی را باز کرده‌اند، باید بگوییم «فرضیه» حاکم بر این سوال و مقایسه این دو رشته، بر بنیادهایی سوار شده که در جهان خارج واقعیت ندارد. فوتبال و والیبال از یک جنس نیستند و به همین دلیل مقایسه آنها با هم می‌تواند گمراه‌کننده باشد. من امیدوارم با صعود ایران از مرحله گروهی جام جهانی در فوتبال، شاهد تحولاتی مثبت‌تر در این رشته ورزشی باشیم. هر چند که اگر فوتبال نیز در ایران مانند والیبال از ثبات مدیریتی بیشتری برخوردار بود، امروز این امید برای بسیاری باورپذیرتر می‌شد.