چهار صنعت پیشرو

پدرام سلطانی نایب رئیس اتاق بازرگانی ایران در پاسخ به اینکه «کدام صنعت را انتخاب کنیم تا به رشد اقتصادی منجر شود؟» بهتر است در ابتدا مروری کلی بر شرایط اقتصاد کشورمان داشته باشیم. در شرایطی که دولت سخت‌افزارهای لازم همانند اهرم سیاست‌های پولی و مالی برای خروج از شرایط رکودتورمی را به دلایلی همچون «بدهکاری دولت»، «کسری بودجه»، «اجرای فاز دوم قانون هدفمندی یارانه‌ها» و «تحریم‌ها» در اختیار ندارد، در چنین وضعیتی باید به صورت نرم‌‌افزاری عمل کند. رویکرد دولت بهتر است در حوزه‌های کسب‌و‌کار که در سالیان اخیر با کمبود سرمایه‌گذاری و بی‌توجهی به بخش تولید روبه‌رو بوده، به سمت روان‌سازی و سازوکارهای تشویقی حرکت کند.

حال با توجه به این مقدمه کوتاه، به اعتقاد بنده با اولویت‌بندی و سرمایه‌گذاری در ۴ حوزه «گردشگری»، «فناوری اطلاعات و ارتباطات (IT)»، «معدن» و «حمل‌و‌نقل» می‌توان زمینه رشد اقتصادی را فراهم کرد. در نوشتار زیر علاوه بر معرفی این صنایع به‌عنوان موتور رشد اقتصادی، چرایی مختصری در بیان انتخاب آنها نیز آورده شده است.

۱. صنعت گردشگری: متاسفانه درستی کاهش تعداد قابل‌توجهی از گردشگران به کشورمان را می‌توان براساس آمارها و اطلاعات موجود و قابل اتکا در چند سال اخیر تایید کرد. این در حالی است که بررسی‌ها نشان می‌دهد در دنیا به طور متوسط از هر ۱۱ شغل، یک شغل مربوط به صنعت گردشگری است و مطلعان بر این امر متفق‌القولند بعد از صنعت «نفت و گاز» و «خودرو»، گردشگری سومین صنعتی است که اشتغالزایی بالایی را به همراه دارد. به اعتقاد بنده، دولت باید در گام اول، سیاست‌های رفع موانع و هموارسازی چالش‌های پیش روی صنعت گردشگری در ایران را مورد توجه قرار دهد. ایران با وجود اینکه از حیث آثار تاریخی و جاذبه‌های طبیعی جزو ۱۰ کشور اول جهان است، اما متاسفانه (با وجود پتانسیل بالا) از سهم بسیار ناچیزی در صنعت گردشگری برخوردار است. ایجاد سازوکارهای تشویقی، آزادسازی، تساهل و تسامح، پرهیز از کوتاه‌بینی‌ها و توجه به ساخت و سازها در حوزه اماکن توریستی می‌تواند عقب‌ماندگی‌ها را در این بخش تا حدی جبران کند.

۲. فناوری اطلاعات و ارتباطات: در جهان سهم صنعت IT از اشتغال در حدود ۴ تا ۵ درصد است، این در حالی است که در کشورمان سهم این صنعت بسیار پایین و حتی کمتر از یک درصد است. متاسفانه در ایران به خدمات صنعت IT پاسخ مناسبی در مقابل تقاضای موجود داده نشده است. مجال توسعه و اشتغالزایی با استفاده از خدمات مخابراتی و صنعت فناوری اطلاعات و ارتباطات بسیار فراوان است و افزایش خدمات و کالا در این بخش می‌تواند کمک قابل توجهی به رشد اشتغال در کشورمان داشته باشد.

۳. معدن: در ایران با وجود اینکه ۶۴ نوع ماده معدنی وجود دارد و ذخایر معدنی بیش از ۵۷ میلیارد تن برآورد شده، اما تولید سالانه ما در این بخش ۲۵۰ تا ۳۰۰ میلیون تن است. تصمیم‌گیری‌ها در راستای روان سازی امور می‌تواند موانع توسعه معادن را رفع کند و معادن می‌توانند از محل حقوق دولتی، درآمدی را نصیب دولت کنند.

۴. حمل و نقل: سهم اشتغال در بخش حمل و نقل در دنیا حدود ۵/۲ تا ۳ درصد است. ایران با وجود اینکه در موقعیت استراتژیک، ترانزیت و حمل و نقل دنیا قرار دارد، اما در این حوزه با عقب ماندگی تاریخی روبه‌رو است. توسعه زیرساخت‌های ریلی، ناوگان جاده‌ای و آزادسازی برای جذب سرمایه‌گذاری می‌تواند ما را با توجه به اینکه شاهراه اتصال آسیا با اروپا هستیم به‌عنوان «هاب هوایی» در آسیا معرفی کند. این در حالی است که مصرف سوخت موقعیت مناسب‌تری برای ترکیه و دبی فراهم کرده و آنها را در موقعیت‌هاب منطقه‌ای قرار داده است. با توجه به اینکه پاکستان، ترکیه و همسایه‌های ما نیاز به عبور و مرور دارند، ما می‌توانیم از این موقعیت استفاده کنیم، اما مشکل اینجا است که ناوگان حمل‌و‌نقلی ما فرسوده است. حال اینکه با آزادسازی و مقررات‌زدایی و انعطاف بیشتر در رفع قوانین بسیار سخت‌گیرانه، می‌توانیم توسعه فعالیت‌های حمل‌و‌نقل را تسریع ببخشیم.