آفریقای جنوبی و محاکمه سیستم قضایی جهان
البته هیچ نشانهای وجود ندارد که اسرائیل قصد داشته باشد به مفاد دیوان توجه کند. در واقع، از زمانی که دیوان بینالمللی دادگستری از حدود دوهفته پیش به پرونده آفریقای جنوبی رسیدگی کرد، اسرائیل اقدامات نسلکشی خود در غزه را دوچندان کرد. تنها ظرف ۲۴ساعت [یعنی ۲۵ژانویه برابر با ۵بهمنماه] اسرائیل دست به ۲۱ اقدام مربوط به کشتار جمعی زد و به ۲۰۰قتل و زخمی کردن ۳۷۰غیرنظامی اقدام کرد. بنابراین پیام اسرائیل به دیوان و به طور کلی به جهان، واضح است: این رژیم به خواستهها یا «اقدامات» هیچ نهاد بینالمللی -حقوقی یا سیاسی- اهمیتی نمیدهد و هر طور که بخواهد عمل خواهد کرد.
در مجموع، بیش از یکدرصد از جمعیت غزه در حدود سهماه گذشته کشته و ۲.۲درصد دیگر زخمی شدهاند. بیشتر این منطقه تخریب شده و تقریبا همه بیش از ۲میلیون نفر از ساکنانش آواره شدهاند. محاصره بیامان، همراه با هدف قرار دادن عمدی بیمارستانها به فروپاشی سیستم مراقبتهای بهداشتی منجر شد. خدمات پزشکی وجود ندارد و مردم بر اثر قحطی و بیماری از جمله هپاتیت نوع A و لیشمانیا میمیرند. حتی کوچکترین صدمات نیز میتواند حکم مرگ داشته باشد؛ زیرا حفظ بهداشت و جلوگیری از عفونت بسیار دشوار است. صدها زن سقط جنین داشتند و بسیاری دیگر به دلیل نبود مراقبتهای پزشکی جان خود را از دست دادند.
در این زمینه، عجیب نیست دادگاه جهانی «قابلقبول» تشخیص داده است که اسرائیل ممکن است در غزه نسلکشی کند. اما با توجه به علاقه نداشتن اسرائیل به رعایت قوانین بینالملل -و حمایت بیقید و شرط غرب- دلیل کمی وجود دارد که انتظار داشته باشیم این رژیم رفتار خود را به دلیل حکم موقت دادگاه تغییر دهد. پس چرا آفریقای جنوبی، اسرائیل را به دیوان بینالمللی دادگستری برد و چرا این حکم واقعا اهمیت دارد؟ همانطور که آفریقای جنوبی تایید کرد، «اقدامات نسلکشی اسرائیل» باید «در چارچوب گستردهتر آپارتاید ۷۵ساله اسرائیل» درک شود.
اسرائیل از سال ۱۹۴۸ تاکنون بسیاری از قوانین بینالمللی را نقض کرده و از جمله مرتکب جنایات جنگی و جنایت علیه بشریت شده است. رژیم آپارتاید اسرائیل و اشغال غیرقانونی آن برای نزدیک به یکقرن، ابتداییترین حقوق انسانی فلسطینیها را نفی کرد. اسرائیل قانون نژادپرستانه «دولت-ملت» را تصویب کرد که بیان میکند «حق اعمال خودمختاری ملی» در اسرائیل «برای ملت یهود منحصربهفرد است»، زبان عبری را بهعنوان زبان رسمی اسرائیل معرفی و «سکونتگاه یهودیان را بهعنوان یک ارزش ملی» مطرح میکند و دستور میدهد که دولت «برای تشویق و ترویج استقرار و توسعه آن تلاش کند.»
اسرائیل پس از پاکسازی قومی بیشتر فلسطین تاریخی از جمعیت بومی آن از طریق قتل عام و دزدی در سال ۱۹۴۸، به زندانی کردن جمعیت غزه در نوار غزه ادامه داد و مرتکب چیزی شد که مورخ اسرائیلی «ایلان پاپه» در آخرین کتاب خود «بزرگترین زندان روی زمین: تاریخ غزه و سرزمینهای اشغالی» از آن به عنوان «پاکسازی قومی با ابزارهای دیگر» توصیف کرد. پاپه توضیح داد: «[فلسطینیها در غزه] در مناطق خود محصور شدهاند، اما لازم نیست در جمعیتشناسی ملی به حساب بیایند؛ زیرا آنها نمیتوانند آزادانه حرکت کنند، توسعه یابند یا از حقوق اولیه مدنی و انسانی برخوردار نیستند.»
اسرائیل از لحظه پیدایش خود برای از بین بردن جمعیت بومی فلسطین از طریق پاکسازی قومی، آپارتاید، گتوسازی و جداسازی تلاش کرد و اکنون، اولین نسلکشی زنده و تماشاشده جهانی در تاریخ بشر را انجام میدهد. چگونه آفریقای جنوبی، ملتی را که خود بدترین استعمار شهرکنشینی، پاکسازی قومی و جداسازی نژادی را تجربه کرده است؛ کشوری که با موفقیت یک رژیم شریر آپارتاید را نابود کرده و آن را با یک دموکراسی چندنژادی، چندفرهنگی و مترقی جایگزین کرده است، میتواند در مورد جنایات اسرائیل سکوت کند؟ البته که نمیتواند.
مردم آفریقای جنوبی دریافتند که اقدام نکردن در قبال تداوم نسلکشی اسرائیل در غزه به این معناست که هیچ درسی از قتلعام «شارپیویل» و «سوتو»، از هر آنچه تحت حاکمیت شهرکنشینان-استعماری، از سالها آپارتاید متحمل شدهاند، گرفته نشده است. آنها متوجه شدند اکنون که اشغالگری و ظلم اسرائیل به اوج نسلکشی خود رسیده است، جامعه بینالمللی دیگر حوصله انتظار، صدور بیانیه و امید به بهترینها را ندارد. هر دقیقه انفعال باعث از دست دادن بیشتر، مرگ بیشتر و ناامیدی بیشتر برای فلسطینیها میشود. بنابراین آنها اقدام کردند. آنها اسرائیل را به بالاترین دادگاه جهان بردند و این رژیم را به ارتکاب فجیعترین جنایت جهان متهم کردند؛ یعنی نسلکشی.
اسرائیل ممکن است به احکام و مقررات دادگاه توجه نکند، اما موضع تاریخی آفریقای جنوبی همچنان عواقبی خواهد داشت. همانطور که وزارت روابط بینالملل و همکاری آفریقای جنوبی پس از تصمیم موقت دیوان بینالمللی دادگستری اعلام کرد: «کشورهای ثالث اکنون متوجه وجود خطر جدی نسلکشی علیه مردم فلسطین در غزه هستند. بنابراین، آنها باید بهطور مستقل و فوری برای جلوگیری از نسلکشی توسط اسرائیل و تضمین عدمنقض کنوانسیون نسلکشی اقدام کنند. این لزوما تعهدی را بر همه کشورها تحمیل میکند که کمک مالی و تسهیل اقدامات نظامی اسرائیل را که به طور قابل قبولی نسلکشی هستند، متوقف کنند.
با این پرونده، آفریقای جنوبی نهتنها اسرائیل، بلکه کل سیستم قضایی جهانی را محاکمه کرده است. این مورد نقطه عطف بزرگی برای بشریت است؛ زیرا اولینبار در تاریخ است که یک کشور از جنوب جهانی با شجاعت از خط قرمزی که توسط غرب استعمارگر ترسیم شده بود عبور کرد و خواستار پاسخگویی مستعمره شهرکنشین مورد علاقه خود، اسرائیل، به خاطر جنایاتی شد که مدتهاست علیه مردم بومی مرتکب شده است. امروز، به لطف آفریقای جنوبی، کل غرب استعماری و تاریخ چند قرن دزدی، سلب مالکیت و بیعدالتی آن در دادگاه جهانی محاکمه میشود. نسلهای آینده، ۲۶ ژانویه ۲۰۲۴ را بهعنوان روزی به یاد خواهند آورد که در آن جهان سرانجام تصمیم گرفت یککشور نسلکش و حامیان قدرتمند آن را مسوول نقض مکرر و طولانیمدت قوانین بینالمللی نگه دارد. بله، نظم جهانی جدیدی در حال شکلگیری است.