همهچیز در مورد «واگنر»
۱. یوگنی پریگوژین کیست؟
پریگوژین که در سال ۱۹۶۱ در لنین‌‌‌گراد -که اکنون سنت‌پترزبورگ است- به‌دنیا آمد، در یک مدرسه ورزشی تحصیل کرد و به‌‌‌عنوان یک اسکی‌‌‌باز آموزش دید، اما در نوجوانی به خاطر چند جرم و بزه از جمله دزدی به زندان محکوم شد. به گزارش «مدوزا»، در سال ۱۹۸۱، دادگاه جنایی لنین‌‌‌گراد او را به دلیل جرائم مختلف، از جمله سرقت از یک‌زن با ضربات چاقو و سرقت از چند آپارتمان، به زندان محکوم کرد. پریگوژین مدتی را در سیستم زندان روسیه گذراند تا اینکه در سال ۱۹۹۰ و پیش از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی آزاد شد. «دنیس کوروتکوف»، روزنامه‌‌‌نگار سابق «نوایا گازتا» و محقق فعلی «Dossier Center»، می‌‌‌گوید بلافاصله پس از آن، او غرفه هات‌‌‌داگ باز کرد که به‌‌‌تدریج به «امپراتوری آشپزی» منتهی شد؛ از جمله رستورانی که ولادیمیر پوتین، رئیس‌‌‌جمهور جوانِ سابق، مقامات خارجی را در اوایل دهه ۲۰۰۰ به آنجا می‌‌‌برد. به‌‌‌ظاهر این رابطه باعث شد پوتین، پریگوژین را برای مشاغل مختلف استخدام کند؛ از جمله قراردادهای پرسود پذیرایی برای مدارس مسکو و در نهایت ارتش.
کوروتکوف می‌‌‌گوید: «پریگوژین، همان‌طور که می‌‌‌دانیم، توانست از این موقعیت و ارتباط با رئیس‌‌‌جمهور برای برقراری ارتباطات دولتی در بالاترین حلقه‌‌‌ها استفاده کند.» او تخمین می‌‌‌زند که پریگوژین «چند صد شرکت» را اداره می‌کند که آنها بهطور رسمی با او مرتبط نیستند و برای پنهان کردن فعالیت‌‌‌هایش تلاش می‌کنند. برخی از آنها به‌‌‌صورت دوره‌‌‌ای منحل و در قالب سازمان‌های جدید اصلاح شدند و شکل دیگری گرفتند. اما به‌‌‌تازگی پریگوژین بیشتر به‌‌‌عنوان رئیس سازمان مزدور و بدنام «واگنر» شناخته شده است. ارتباط او با این گروه سال‌ها تایید نشد؛ اما در بیانیه‌‌‌ای در سپتامبر ۲۰۲۲ در شبکه اجتماعی روسی VKontakte اذعان کرد که این گروه را در مه ۲۰۱۴ تاسیس کرده است.
ایالات‌‌‌متحده، پریگوژین را به دست داشتن در تلاش برای انتشار اطلاعات نادرست در ایالات‌‌‌متحده و کشورهای مختلف آفریقا و خاورمیانه متهم کرده است. گزارش «مولر» هم ادعا می‌کند گروهی که او به‌‌‌عنوان «آژانس تحقیقات اینترنتی» از آن حمایت مالی کرده بود، در انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا در سال ۲۰۱۶ با انتشار اطلاعات نادرست آنلاین مداخله کرده است. در سال ۲۰۱۹، وزارت خزانه‌‌‌داری ایالات‌‌‌متحده تحریم‌‌‌هایی را علیه پریگوژین اعمال کرد و او را «تامین‌‌‌کننده مالی در پس آژانس تحقیقات اینترنتی و تلاش‌‌‌هایش برای براندازی فرآیندهای دموکراتیک آمریکا» خواند.
پریگوژین از طریق قدرت خود در گروه واگنر نقش مهمی در حمله روسیه به اوکراین، به‌‌‌ویژه در استخدام سربازان برای خطوط مقدم، داشت. به گزارش نیویورک‌‌‌تایمز، اکثر سربازان این گروه حاضر در جنگ را محکومان روسی تشکیل می‌دهند؛ از جمله برخی از آنها که شخصا توسط پریگوژین استخدام شده‌‌‌اند. به آنها قول داده شده بود که در ازای خدمتشان عفو می‌‌‌شوند، اما در صورت فرار، داشتن رابطه جنسی یا استفاده از مواد مخدر یا الکل تهدید به اعدام می‌‌‌شوند.
۲. ماهیت گروه واگنر چیست؟
گاهی گروه واگنر به‌‌‌عنوان یک شرکت خصوصی شناخته می‌شود؛ اگرچه استقلال آن محل مناقشه است. برخی تحلیلگران سیاسی میگویند که بهتر است این گروه به‌‌‌عنوان نماینده دولت روسیه در نظر گرفته شود. بااین‌‌‌حال، از نظر کوروتکوف، پریگوژین «بازیگری بسیار مستقل» است. کوروتکوف می‌‌‌گوید: «تنها فردی که او را «فرمانده کل» خود می‌‌‌داند، ولادیمیر پوتین است.» این گروه اولین بار در سال ۲۰۱۴، زمانی که روسیه، کریمه را تصرف کرد و وارد شرق اوکراین شد، ظهور کرد. در حالی که پوتین دخالت نیروهای عادی [نظامیان رسمی] روسیه در درگیری را رد کرد، گروه واگنر یکی از چند سازمانی بود که مزدورانی را استخدام می‌‌‌کرد که با ارتش روسیه هماهنگ می‌‌‌شدند و از گروه‌‌‌های جدایی‌‌‌طلب در اوکراین حمایت می‌‌‌کردند. به گفته وزارت امور خارجه ایالات‌‌‌متحده، گروه واگنر برجسته‌‌‌ترین سازمان در بین اینها بود و از آن زمان برای چند عملیات نظامی مخفی در خارج از کشور، از جمله در سوریه، جمهوری آفریقای مرکزی و مالی، مزدورانی را استخدام کرده است.
در تمام این اقدامات نظامی، این گروه به نقض خشونت‌‌‌آمیز حقوق بشر متهم شده است؛ از جمله قتل‌‌‌عام ده‌‌‌ها غیرنظامی در جمهوری آفریقای مرکزی در ژانویه گذشته، قرار دادن مین‌‌‌ها و تله‌‌‌های انفجاری در لیبی بین سال‌های ۲۰۱۹ تا ۲۰۲۰ و قتل سه‌روزنامه‌‌‌نگار روس که در حال تحقیق درباره این سازمان در CAR طی سال ۲۰۱۸ بودند. گروه واگنر همچنین به انتشار اطلاعات نادرست و ترویج نفوذ روسیه در خارج از کشور پرداخته است. طبق گزارش سال ۲۰۱۹ گاردین، این شرکت در تلاش برای اعمال نفوذ در حداقل ۱۳کشور آفریقا مشارکت داشته و به استفاده از رسانه‌‌‌های اجتماعی برای بازی‌‌‌های سیاسی در کشورهای مختلف به‌منظور جلب حمایت روسیه متهم شده است.
گروه واگنر در بیشتر تاریخ خود فعالیت مخفیانه داشته است؛ اما پس از حمله روسیه به اوکراین در سال ۲۰۲۲، با وجود رهبری مانند پریگوژین که آشکارا نقش خود را در این سازمان پذیرفت، این گروه بیشتر دیده شد. در نوامبر «آر.تی»، سازمان خبری دولتی روسیه، تا آنجا پیش رفت که مستندی درباره گروه واگنر منتشر کرد. به گزارش واشنگتن‌‌‌پست، پریگوژین بهطور فزاینده‌‌‌ای نشان داده که تمایل بیشتری برای نمایش قدرت سیاسی خود دارد و حتی از مدیریت وزارت دفاع روسیه در مورد مناقشه بهطور مستقیم به پوتین شکایت می‌‌‌برد. کوروتکوف معتقد است که پررنگ شدن حضور پریگوژین، او را در برابر انتقاد آسیب‌‌‌پذیرتر کرده است.
کوروتکوف می‌‌‌گوید: «پوتین باید دائم کارآمدی‌‌‌اش را از نظر نظامی نشان دهد، بارها به موفقیت دست یابد یا حداقل ظاهری از موفقیت را نشان دهد.» به گفته او، «هر شکستی می‌‌‌تواند به از دست دادن حسن نیت پوتین منجر شود و با توجه به نزاع او با اکثر بزرگان که فقط به دستور رئیس‌‌‌جمهور او را تحمل می‌کنند، این برای پریگوژین فاجعه خواهد بود.»
۳. گروه واگنر در حمله روسیه به اوکراین چه نقشی دارد؟
نفوذ گروه واگنر در جنگ کنونی در اوکراین افزایش یافته است. جان کربی، سخنگوی شورای امنیت ملی در ایالات‌‌‌متحده، ۲۰ ژانویه گفت که این سازمان به «کانون قدرت رقیب برای ارتش روسیه و سایر وزارتخانه‌‌‌های روسیه تبدیل شده است» و تخمین زد که این سازمان در حال حاضر حدود ۵۰هزار مزدور را در اوکراین به نمایندگی از روسیه (از جمله ۴۰هزار محکومی که از زندان‌‌‌های روسیه استخدام شده‌‌‌اند) به‌کار گرفته است. «اولگا رومانووا»، رهبر سازمان غیردولتی روسی «Behind Bars» که استفاده از محکومان در حمله را ردیابی می‌کند، هفته گذشته در مصاحبه‌‌‌ای گفت که این گروه تخمین می‌‌‌زند حدود ۵۰هزار زندانی در جبهه استخدام شده‌‌‌اند و از این تعداد تنها ۱۰هزار زندانی باقی مانده‌‌‌اند، در حالی که بقیه کشته، مفقود یا اسیر شده‌‌‌اند. گروه واگنر همچنین با اتهام جذب مزدوران از کشورهای دیگر برای جنگیدن از جمله صربستان، جمهوری آفریقای مرکزی و قرقیزستان مواجه شده است.
در ۲۷ ژانویه، دولت اوکراین گروه واگنر را به انتقال اجباری ۳۵۰۰محکوم اوکراینی در سرزمین‌‌‌های اشغال‌‌‌شده و وادار کردن آنها به پیوستن به نیروهای خود متهم کرد. دولت اوکراین گفت که اکثریت آنها چنین مساله‌ای را نپذیرفتند، بنابراین در «شرایط غیرقابل‌‌‌تحمل» نگهداری می‌‌‌شوند. گروه واگنر همچنین برای تامین تسلیحات سربازان روسیه فعالیت‌‌‌هایی داشته است. به گفته کربی، کره‌شمالی موشک‌‌‌ها و راکت‌‌‌هایی را برای استفاده توسط گروه واگنر به روسیه تحویل داده است. این گروه با سبعیت غیرنظامی و مرگ در طول تمام دوران این حمله مرتبط بوده است.
در ماه آوریل، اشپیگل گزارش داد که سیستم اطلاعاتی آلمان شواهدی را کشف کرد که نشان می‌‌‌داد مزدوران این گروه در جنایت‌‌‌های «بوخا» دست داشتند؛ جایی که سازمان ملل قتل ده‌‌‌ها غیرنظامی از جمله کودکان را تایید کرد. گاردین گزارش داد که دادستان‌‌‌های اوکراین همچنین نیروهای واگنر را به کشتن غیرنظامیان در نزدیکی کی‌یف متهم کرده‌‌‌اند. گروه واگنر حتی به دلیل رفتار با نیروهای خود در اوکراین که به گفته وزارت دفاع بریتانیا «آموزش ضعیفی دیده‌‌‌اند» و «غیرقابل‌‌‌مصرف» تلقی می‌‌‌شوند، با انتقاداتی مواجه شده است.
