بحران بازار کار زنان در ونزوئلا

براساس بررسی محققان دانشگاه کاتولیک آندرس‌بلو از شرایط زندگی مردم ونزوئلا، فقر کلی در این کشور که در سال ۲۰۱۴ در محدوده ۵۰‌درصد قرار داشت، به بیش از ۹۴‌درصد افزایش ‌‌‌یافته است. زمانی که قرنطینه کرونایی در سال ۲۰۲۰ آغاز شد، ۶/ ۷درصد (۶/ ۱میلیون نفر) از زنان ونزوئلایی نتوانستند کار پیدا کنند یا مجبور شدند کار خود را رها کنند و برای کمک به فرزندانشان در آموزش از راه دور، خانه‌نشین شوند. این اتفاق در آفریقای‌جنوبی هم رخ داد. در فاصله سال‌های ۲۰۱۹ و ۲۰۲۰، یعنی طی یک‌سال، تعداد زنانی که در آمریکای لاتین در فقر زندگی می‌‌‌کردند، از ۲۳میلیون نفر به ۱۱۸میلیون نفر افزایش یافت. کمیسیون اقتصادی آمریکای لاتین و حوزه دریای کارائیب سازمان ملل متحد (ECLAC)  در گزارش ویژه خود توصیه کرده است که دولت‌‌‌ها در زمینه اقتصاد حمایتی سرمایه‌گذاری کنند و به اثرات فزاینده آن بر مشارکت زنان در بازار کار، رفاه جمعیتی، درآمد، بازتوزیع آن، رشد اقتصادی و افزایش درآمدهای مالیاتی توجه داشته باشند.

در اواخر دهه ۱۹۸۰ براساس برنامه‌‌‌ای که وزارت خانواده ونزوئلا اجرا کرد، مراکز اجتماعی برای مراقبت روزانه از کودکان زنان کم‌‌‌درآمد ایجاد شد. این مراکز به مادران سرپرست خانواری که دولت به آنها حقوق پرداخت می‌‌‌کرد تعلق داشت. آنها پنج‌روز در هفته و هر روز ۶ تا ۱۲ساعت از کودکان مراقبت می‌‌‌کردند و به مادران اجازه می‌‌‌دادند تا با آزادی بیشتری کار کنند. در دوره حکمرانی هوگو چاوز، رئیس‌جمهور سابق ونزوئلا، برنامه‌‌‌های ویژه‌‌‌ای مثل کمک غذایی، تحصیلی و حتی فعالیت‌‌‌های فوق‌‌‌برنامه برای کودکان در نظر گرفته می‌‌‌شد. اما دیگر این برنامه‌‌‌های ویژه اجرا نمی‌شوند که این مساله باعث شده است زنان بیشتری از بازار کار این کشور خارج شوند. کارشناسان معتقدند اگر اجرای برنامه‌‌‌های حمایتی ادامه پیدا کند، مادران می‌‌‌توانند مشغول به کار شوند و درآمد کسب کنند که این درآمد در تولید ناخالص داخلی کشور محاسبه می‌شود و با پرداخت مالیات به ارائه بهتر خدمات عمومی کمک می‌کند. افزایش اشتغال زنان در ونزوئلا نیازمند ایجاد ساختارهای حمایتی برای فراهم‌کردن امکان فعالیت و کسب استقلال اقتصادی زنان است.

مهم‌ترین اقدام در حال حاضر توسعه سیاست‌‌‌های عمومی بین بخشی متمرکز بر مراقبت‌‌‌های اولیه دوران کودکی است که به طور غیرمستقیم به کاهش هزینه فرصت برای زنان و رقابت آنها با مردان کمک می‌کند. همچنین مرخصی زایمان باید مثل سایر کشورهای منطقه اجرایی شود و انعطاف بیشتر در این زمینه به مردان و زنان برای مدیریت بهتر خانواده کمک می‌کند. تا اواخر سال ۲۰۲۱، بیش از ۴میلیون نفر از زنان آمریکای لاتین که به دلیل کرونا شغل خود را از دست داده بودند، هنوز سر کار خود برنگشته بودند؛ این درحالی است که هنگام شیوع کرونا حدود ۲۶میلیون مرد شغلشان را از دست دادند، اما تقریبا همه آنها مجددا وارد بازار کار شدند. براساس گزارش‌‌‌های رسمی، در بخش‌‌‌هایی از اقتصاد از جمله خدمات و کشاورزی که زنان حضور ۹۰درصدی دارند، حدود ۲/ ۲۰‌درصد از مشاغل از دست رفته و تنها ۷/ ۱درصد آن بازیابی شده است.

کشاورزی نیز یکی از بخش‌‌‌های دارای بیشترین نابرابری جنسیتی است. براساس برآوردهای صندوق بین‌المللی توسعه کشاورزی سازمان ملل متحد، اگر زنان دسترسی برابر به منابع زمین و مکانیزم‌‌‌های مالی داشته باشند، نه‌تنها می‌‌‌توانند نتایج بهتری کسب کنند، بلکه مردم بیشتری را از گرسنگی نجات می‌دهند. متاسفانه زنان کشاورز در ونزوئلا به رسمیت شناخته نمی‌‌‌شوند و آمار رسمی از تعداد زنان شاغل در حوزه کشاورزی و میزان محصولی که تولید می‌کنند وجود ندارد. آنها اساسا از نظر اقتصادی نامرئی هستند و تنها برای خانواده خود کار می‌کنند. با وجود اینکه زنان برای مقابله با وضعیت‌‌‌های اضطراری پیش‌آمده به اقتصاد روستایی کمک بسیاری کرده‌‌‌اند، در فقر زندگی می‌کنند و به اعتبار یا امنیت اجتماعی دسترسی ندارند.

دسترسی محدود به اینترنت و دستگاه‌‌‌های تلفن همراه نیز از دیگر موانع اشتغال زنان در ونزوئلاست. حتی بسیاری از کسانی که تلفن همراه داشتند مجبور شدند آن را برای تهیه غذا بفروشند. از هر ۱۰زن ونزوئلایی یک نفر به فروش وسایل خود به‌عنوان راهی برای امرار معاش در دوره شیوع کرونا روی آورده بود. این وضعیت گسترده است و بر زنان و مردان تاثیر یکسان دارد. مطابق آمارهای رسمی ۵/ ۶۵‌درصد از خانوارهای ونزوئلایی می‌‌‌گویند که به اینترنت دسترسی ندارند. با این حال در این زمینه شکاف جنسیتی هم وجود دارد؛ به‌طوری که ۶۳‌درصد مردان و ۵۷‌درصد زنان به اینترنت دسترسی دارند. زنان سهم زیادی از فقر کلی ونزوئلا دارند. براساس گزارش‌‌‌ها، از هر ۱۰زن ونزوئلایی هفت‌نفر در فقر زندگی می‌کنند و نرخ مشارکت نیروی کار زنان به دلیل نبود فرصت برای کار مناسب ۳۲درصد است. در نتیجه نرخ فقر در خانواده‌های ونزوئلایی دارای زنان سرپرست خانوار ۴درصد بیشتر از نرخ فقر ملی ۷/ ۷۶درصدی ونزوئلاست.

براساس تحقیقات یک شرکت مشاوره سیاستگذاری در ونزوئلا، نرخ فقر شدید در خانواده‌‌‌های دارای زنان سرپرست‌خانوار در طول هشت‌سال گذشته ۱۰‌درصد افزایش ‌‌‌یافته است. یکی از نمودهای شکاف جنسیتی در ونزوئلا این است که زنان سرپرست خانوار در مقایسه با مردانی هم‌سن و هم‌تجربه خود برای هر ساعت کار ۴/ ۲۲سنت کمتر دریافت می‌کنند. براساس این مطالعه، زنان ونزوئلایی نسبت به مردان تحصیلات دانشگاهی بالاتری دارند، با این حال برای ۱۰درصد از زنان ۱۷ تا ۲۴سال، اشتغال نسبت به تحصیلات دانشگاهی اولویت بیشتری دارد. درحال حاضر یک‌سوم زنان در ونزوئلا استقلال مالی ندارند، ۵۲درصد هم برای زنده‌ماندن مجبور به فعالیت در مشاغل غیررسمی هستند. این امر به نوبه خود باعث شده است که زنان در بخش‌‌‌ها و مشاغلی با دستمزد کمتر مشغول شوند و امکان صعود به موقعیت‌‌‌های بهتر و پیشرفت در مشاغل حرفه‌‌‌ای خود را نداشته باشند.

مطابق آمارها در هشت‌خانوار از هر ۱۰خانوار ونزوئلایی، یکی از اعضای خانواده که معمولا زنی مسن است غذا نمی‌‌‌خورد تا دیگر اعضای خانواده غذای کافی داشته باشند. ونزوئلا همچنان میزان فقر در آمریکای‌‌‌لاتین را تقویت می‌کند و بانوان نمود فقر در این کشور هستند. براساس گزارش سازمان ملل، در ونزوئلا در برابر هر ۱۰۰مردی که در محدوده سنی ۲۵ تا ۳۴سال قرار دارند و در فقر مطلق زندگی می‌کنند، ۱۲۵زن در همین شرایط زندگی می‌کنند. در همین راستا، رهبران اتحادیه تجاری و سازمان‌های غیردولتی محلی خواهان اصلاح سیاست‌‌‌های عمومی هستند که هدف از آن، اصلاح کامل وضعیت زنان در بازار کار است. این امر به معنای تدوین برنامه‌‌‌های دولتی است که تاثیرات بحران پیچیده انسانی بر زنان، نوجوانان و دختران را در نظر می‌گیرد و مطابق آمارهای رسمی حدود ۵۵درصد (۵/ ۹میلیون نفر) از ۱۸میلیون نفری را که به کمک‌‌‌های بشردوستانه نیاز دارند تشکیل می‌دهد.