میتوان از رکود اجتناب کرد؟
البته با توجه به افزایش سریع نرخ‌های بهره در آمریکا و دیگر اقتصادهای بزرگ، احتمال رخ‌دادن رکود در سال‌جاری ۵۰درصد و احتمال آن در سال آینده ۷۵درصد است. اروپا به دلیل بحران انرژی بیشتر در معرض رکود قرار دارد. درباره وضعیت اقتصاد چین در سال جدید ابهام‌های عمیقی وجود دارد. سرنوشت همه‌گیری کرونا و بخش مسکن چین اساسا مشخص نیست. طی سال گذشته نرخ رشد اقتصاد چین بسیار پایین بود. پیش‌بینی شده است که در سال‌جاری رقم رشد بالاتر باشد؛ اما احتمال تحقق این پیش‌بینی کم است. البته بعید است تولید ناخالص داخلی چین برای دو فصل پی در پی کاهش یابد.
موضوع مهم این است که مشکلات اقتصادی اکثر کشورها حاصل سیاستهای خود آنها در سال‌های اخیر است. برای مثال بین سال‌های ۲۰۱۱ تا ۲۰۲۱ اروپا بدون آنکه ضرورت داشته باشد بر وابستگی خود به انرژی روسیه افزود و حالا که مسکو صادرات گاز به اروپا را متوقف کرده، بحران انرژی در این قاره به وجود آمده است. از سوی دیگر سیاست کوویدصفر که دولت چین برای مهار کرونا اتخاذ کرده، به کاهش شدید نرخ رشد اقتصاد منجر شده و حالا دولت بدون آنکه نرخ واکسیناسیون را به اندازه کافی بالا ببرد، در حال بازگشایی سریع اقتصاد است و قطعا این اقدام نیز لطمات بزرگی به اقتصاد وارد خواهد کرد. آمریکا نیز دچار اشتباهات متعددی شده است. ترامپ بر صدها میلیارد دلار کالای صادراتی چین تعرفه اعمال کرد که کاری اشتباه بود؛ اما بایدن تغییری در این سیاست نداده است.
با آنکه اثرات منفی افزایش نرخ‌های بهره هنوز آشکار نشده، نشانه‌‌‌هایی از ترکیدن برخی حباب‌ها نمایان شده است. شاخص‌های بورس آمریکا ژانویه سال گذشته به اوج رسید و از آن زمان کاهش یافته است. سال قبل قیمت بسیاری از دارایی‌های دیگر هم کاهش یافت. ترکیب سیاستهای اشتباه و تحولاتی نظیر جنگ اوکراین و بحران در بخش ساخت‌وساز چین سبب بی‌‌‌ثباتی بازار مواد خام شده و این وضعیت در سال‌جاری هم وجود خواهد داشت.
حالا این سوال مطرح است که آیا کاهش اخیر شاخص‌های مالی و قیمت مواد خام فرصت خرید است و سرمایه‌گذاران باید وارد بازار شوند؟ با توجه به اینکه قیمت سهام هنوز به سطح سه‌سال پیش یعنی قبل از شروع همه‌گیری کرونا بازنگشته است، به نظر می‌رسد کاهش شاخص‌ها ادامه پیدا خواهد کرد. همین گفته درباره برخی دیگر از بازارها نیز صادق است. با آنکه سال‌جاری میلادی یک‌سال پرالتهاب برای اقتصاد جهان و بازارها خواهد بود، کاهش نرخ‌های رشد به معنای رکود نیست. رشد اقتصاد جهان از چند دهه پیش تاکنون برای یک‌فصل به زیر صفر نرسیده است، چه رسد به دو فصل. حتی در دوره‌های حاکم‌شدن رکود، رشد مثبت اقتصادهای نوظهور و در حال توسعه رشد منفی اقتصادهای توسعه‌یافته را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد. بحران مالی سال ۲۰۰۸ جهان و بحران همه‌گیری کرونا در سال ۲۰۲۰ استثنا هستند.
اگرچه سازمان همکاری اقتصادی و توسعه و صندوق بین‌المللی پول معتقدند رشد اقتصاد جهان که سال پیش ۱/ ۶درصد بود، در سال‌جاری بین ۲/ ۲درصد تا ۷/ ۲درصد خواهد بود بعید است نرخ رشد اقتصاد دنیا دو فصل پی‌درپی کاهش یابد. حتی اگر نرخ رشد کمتر از ۵/ ۲درصد را رکود بدانیم، رخ‌دادن رکود در سال‌جاری قطعی نیست. آیا احتمال رخ‌دادن رکود وجود دارد؟ بله این احتمال وجود دارد؛ اما میتوان از آن اجتناب کرد.
