دنی رودریک؛ اقتصاددان اقتصاددانان
داستان رکگویی درباره تجارت
چندی پیش بهنظر میرسید که ساختار اقتصادی دولت-ملت در بستر مرگ است و توسط نیروهای جهانیشدن و رشد تکنولوژی محکوم به فنا است، اما اکنون این نیرو با انتقامجویی بازگشته است که توسط انبوهی از پوپولیستها در سراسر جهان به پیش رانده میشود. در کتاب رکگویی درباره تجارت، دنی رودریک، منتقد اولیه و صریح جهانیسازی اقتصادی، به فراسوی واکنشهای پوپولیستی گام مینهد و توضیح منطقیتری برای این موضوع ارائه میدهد که چرا وسواس نخبگان و تکنوکراتهای ما با فراجهانیسازی و تلاش کشورها برای دستیابی به اهداف مشروع اقتصادی و اجتماعی در داخل کشور، رفاه اقتصادی، ثبات مالی و برابری، کار را دشوارتر کرده است.
رودریک، تشویقکنندگان جهانیسازی را نه بهخاطر تاکید بر اقتصاد، بلکه بهخاطر تمرین بد اقتصاد و نادیدهگرفتن تفاوتهای ظریف خود این رشته که باید احتیاط میکردند، سرزنش میکند. او مواردی از استدلال را برای اقتصاد جهانی کثرتگرا مطرح میکند که در آن دولت-ملتها استقلال کافی برای شکلدادن به قراردادهای اجتماعی خود و توسعه استراتژیهای اقتصادی متناسب با نیازهای خود را حفظ میکنند. رودریک بهجای فراخوان برای بستهشدن مرزها یا دفاع از محافظان ناکارآمد، نشان میدهد که چگونه میتوانیم تعادل معقول بین اقتصاد ملی و اقتصاد جهانی را بازیابی کنیم. او با درنظرگرفتن تجربیات اخیر کشورهای پیشرفته، منطقه یورو و کشورهای درحالتوسعه، راهی به جلو با ایدههای جدید در مورد چگونگی آشتیدادن نظریات اقتصادی منتقد جهانیشدن و نظریات پیرو اقتصاد نولیبرال را ارائه میکند. از نظر او چه در این کتاب و چه در مقالاتی که در طول عمر خود پیرامون توسعه صنعتی، جهانیشدن و تجارت به رشته تحریر درآورده آنچه اقتصادهای پیشرفته صنعتی و توسعهیافته را از بازماندگان جدا میکند همین نکته است که آنها نقطه تعادل اقتصاد ملی و جهانی را پیدا کرده و سیاستهای اقتصادی و صنعتی خود را بر این مبنا اتخاذ کردهاند. داستان اقتصاد ترکیه بهعنوان یک اقتصاد نوظهور که در مسیر موفق صنعتیشدن قرار دارد در اینباره موردتوجه بوده است. کتاب جدید دنی رودریک با عنوان انگلیسی
Straight Talk on Trade بهصورت ماهرانه تنشهای بین جهانیسازی، حاکمیت ملی و دموکراسی را تبیین میکند، این کتاب تفسیری ضروری درباره اقتصاد جهانی امروز و معضلات آن ارائه میکند و چارچوبی از چشمانداز را در زمان حساسی که ما به آن نیاز داریم، ارائه میدهد. در حیطه اقتصاد سیاسی او معتقد است که قدرتمندان و الیتهای جامعه به آنچه میخواهند میرسند. مقررات مالی بر اساس منافع بانکها، سیاستهای بهداشتی بر اساس منافع شرکتهای بیمه و سیاستهای مالیاتی بر اساس منافع ثروتمندان است. کسانی که میتوانند بیشترین تاثیر را بر دولت بگذارند از طریق کنترل منابع، اطلاعات، دسترسی یا تهدید محض به خشونت به هر روشی که شده در نهایت راه خود را پیدا میکنند. چانهزنی میتواند برای کشورهای توسعهیافته و خشونت میتواند برای کشورهای توسعهنیافته اولویت داشته باشد. در سطح جهانی هم همینطور است. گفته میشود که سیاست خارجی در درجه اول بر اساس منافع ملی تعیین میشود، نه وابستگی به سایر کشورها یا نگرانی برای جامعه جهانی. توافقهای بینالمللی غیرممکن است مگر اینکه با منافع ایالاتمتحده و بهطور فزایندهای با دیگر قدرتهای بزرگ درحالرشد همسو باشد. در رژیمهای استبدادی، سیاستها بیانگر مستقیم منافع حاکم و طبقه نخبگان است. این روایت قانعکنندهای است که با آن میتوانیم به آسانی توضیح دهیم که چگونه سیاست اغلب نتایج انحرافی و به دور از اهداف تعیینشده ایجاد میکند. چه در دموکراسیها، چه در دیکتاتوریها و چه در عرصه بینالمللی، این نتایج نشاندهنده توانایی منافع محدود و ویژه برای دستیابی به نتایجی است که به اکثریت آسیب میرساند، با این حال این توضیح کامل نیست و اغلب گمراهکننده است. منافع ثابت یا از پیش تعیینشده نیستند. آنها خودشان بر اساس ایدهها شکل میگیرند؛ باورهایی در مورد اینکه ما که هستیم، به چه چیزی میخواهیم دستیابیم و جهان چگونه کار میکند. تصورات ما از منافع شخصی همیشه از دریچه ایدهها فیلتر میشود. دنی رودریک اگرچه درباره مسائل مختلف از پوپولیسم تا سیاست صنعتی در ترکیه به تحقیق پرداخته اما در تمامی آثار و تحقیقات او عنصر محوری و اندیشهای تنها بیان این نکته است که کشورها چگونه ممکن است با قرارگیری در دو سر طیف اقتصادی و دورشدن از نقطه تعادل میان اقتصاد ملی و جهانی گرفتار صنعتیزدایی، بیثباتی سیاسی و شکنندگی انسجام ساختار اجتماعی شوند. ما در شماره پنجم اندیشه قصد داریم به مهمترین مقالات او تحتعنوان: یادداشتهایی در مورد سیاست صنعتی و تجارت در ترکیه و جاهای دیگر، توسعه اقتصادی بهمثابه خودیابی و صنعتیزدایی زودرس بپردازیم. این مقالات از این نظر اهمیت دارند که مبانی نظری و اندیشهای آنها حول محور یک موضوع قرار دارد و از طرف دیگر چگونگی نگاه دنی رودریک به کارکرد اقتصاد جهانی و اثرات آن بر اقتصادهای ملی و منطقهای را نشان میدهد.