رویاهای بزرگ چشمبادامیها
۱۵ کشور از جمله چین، در این توافقنامه تجاری حضور دارند و هفته گذشته، شرط شروع اجرای توافقنامه حاصل شد؛ یعنی تعداد کشورهایی که توافقنامه را به تصویب رساندهاند، به حد نصاب رسید. این توافقنامه که نخستین بار نوامبر سال گذشته پس از حدود ۸سال مذاکره به امضا رسید، نهتنها فعالیتهای تجاری را برای ۳۰درصد جمعیت کرهزمین گسترش میدهد، بلکه بر مبادلات تجاری چین با جهان بیش از پیش میافزاید. با اجرایی شدن این توافقنامه تجاری، چین میتواند بر مبنای شرایط مورد نظر خود به فعالیتهای تجاری بپردازد. البته برخی کارشناسان میگویند، بهرغم تصویب این توافقنامه، موانعی وجود دارد و هنوز مشخص نیست تاثیر این توافقنامه دقیقا چه میزان است. همچنین درباره فایده بردن کامل تمامی اعضای توافقنامه، تردیدهایی وجود دارد.
نکته دیگر این است که چین همچنین قصد دارد به یک بلوک تجاری دیگر یعنی «توافقنامه فراگیر و پیشرو شراکت دو سوی اقیانوس آرام» یا CPTPP بپیوندد. قبلا نام این توافقنامه تجاری، «شراکت دو سوی اقیانوس آرام» یا (TPP) بود. اوایل دوران ریاستجمهوری ترامپ، آمریکا از مذاکرات مربوط به این توافقنامه خارج شد.
برایان مارکوریو، استاد حقوق تجاری در دانشگاه چینی هنگکنگ میگوید: «چین واقعا مایل بود توافقنامه شراکت اقتصادی فراگیر منطقهای به نتیجه برسد و پکن جزئی از آن باشد. خروج آمریکا از توافقنامه تجاری دو سوی اقیانوس آرام، توازن را تغییر داد. آمریکا از سیاستهای حمایتگرایانه پیروی میکند و بایدن در حال پیمودن همان راهی است که ترامپ پیمود. این توافقنامه یک پیروزی و یک فصل جدید برای چین پس از عبور از تنشهای شدید تجاری با آمریکاست.» مارکوریو افزوده است: «این توافقنامه به چین امکان میدهد، بدون تاثیرپذیری بزرگ از اموری نظیر تنشهای تجاری با آمریکا، به فعالیت تجاری بپردازد.
چین از هر آنچه آمریکا به سوی این کشور پرتاب کرد، استفاده کرد و اکنون در موقعیتی قدرتمندتر قرار دارد. پکن قصد دارد رو به جلو حرکت کند و این حرکت به شیوههای عملی صورت میگیرد و باید خارج از سیستم سازمان تجارت جهانی باشد. به همین دلیل چین به دنبال حضور در بلوک تجاری CPTPP است و مسلما با اجرایی شدن توافقنامه تجاری شراکت اقتصادی فراگیر منطقهای، چین و دیگر کشورها از منافع آن سود خواهند برد. البته هنوز ابعاد منافع اقتصادی این توافقنامه کاملا مشخص نیست.» بر مبنای مدلسازی اقتصادی، بیشترین سود توافقنامه جدید نصیب سه عضو غیرحاضر در آ.سه.آن، یعنی چین، ژاپن و کرهجنوبی خواهد شد؛ زیرا آنها پیمان تجارت آزاد با هم ندارند. هنگ وانگ، متخصص امور تجاری و توافقنامه RCEP در دانشگاه نیوسوث ولز میگوید: «این توافقنامه در برخی حوزهها مقررات کافی ندارد. برای مثال، در حوزه تجارت الکترونیک، رقابت و راهحلهای تجاری. این توافقنامه با سازوکار سازمان تجارت جهانی متفاوت است، اما به جهانیسازی کمک میکند.» به نظر میرسد توافقنامه تجاری RCEP جایگاه چین در زنجیره تامین صنعتی آسیا را تقویت میکند و در نهایت به سود جهانیسازی است. همچنین به جهانی شدن یوآن چین کمک خواهد کرد. وقتی هدف بینالمللی شدن یوآن دنبال میشود، این امیدواری وجود دارد که شرکای تجاری چین معاملات را به یوآن انجام دهند و مناسبترین رویکرد این است که چین این روند را با همسایگان خود انجام دهد. به این ترتیب به نظر میرسد چین چند هدف را از عضویت در RCEP دنبال میکند. تحلیلگران معتقدند، حضور چین در توافقنامه تجاری CPTPP آسان نخواهد بود. چین مشورتهایی با سنگاپور شروع کرده است؛ زیرا سال آینده سنگاپور رئیس این توافقنامه خواهد بود. از آنجا که پذیرفته شدن در این توافقنامه، مستلزم جلب رای مثبت تکتک اعضای آن است، چین باید با آنها مذاکره و رای موافق آنها را جلب کند. تنشهای کنونی چین با استرالیا یک مانع جدی محسوب میشود. از سوی دیگر، به نظر میرسد چین باید اصلاحاتی در رویههای تجاری خود به وجود آورد تا نظر مساعد ژاپن و تایلند را جلب کند. چین تاکنون در بسیاری از حوزهها از جمله شرکتهای دولتی، استانداردهای نیروی کار و تجارت دیجیتال به استانداردهای مورد نظر توافقنامه CPTPP نرسیده است. در واقع، تفاوتهای بسیاری بین سیستم چین و استانداردهای توافق تجاری CPTPP وجود دارد. چین باید اعضای توافقنامه یادشده را متقاعد کند که میتوانند با آن استانداردها سازگار شوند و اراده لازم برای این کار را دارند.