بازپسگیری قیمتهای گذشته
به دنبال شیوع ویروس کرونا، تولید انرژی به آن شکلی که باید، نتوانسته با رشد سریع مصرف همراه شود؛ چرا که تولیدکنندگان انرژی برای افزایش تولید تلاش میکردند اما تقاضا پایین بود، اما امروز این روند معکوس شده است. به واسطه پایین آمدن موج پاندمی، شاهد بازگشت تقاضا برای انرژی بهسان گذشته هستیم. رکود تجاری و سقوط قیمت انرژی ناشی از همهگیری کرونا و بیش از همه مناقشه تجاری ایالات متحده و چین، سرمایهگذاری در بخش انرژی را بین سالهای ۲۰۱۹ تا ۲۰۲۰ به شکلی منفی تحت تاثیر قرار داد. از آن زمان تاکنون اقتصاد جهانی بهبودی دورهای فوقالعادهای را به دلیل نرخ پایین بهره و خرید اوراق قرضه تجربه کرد، هرچند هزینههای هنگفت دولت که بر کالاهای پرمصرف متمرکز شده و نه خدمات، مصرف انرژی را با نرخی بسیار بالا افزایش داد. نتیجه این رویکرد کمبود شدید حاکم بر چرخه انرژی شد؛ مسالهای که بر افزایش قیمت زغال سنگ، گاز و نفت در تمام مناطق مصرفکننده عمده جهان سایه افکنده و مشهود است. در این میان مسائل اقلیمی و آب و هوایی غیر معمول کمبودها را برجستهتر کرده است، از جمله این مسائل میتوان به رخدادهایی چون زمستان سرد در نیمکره شمالی در
۲۰۲۱- ۲۰۲۰، توفان زمستانی در تگزاس در فوریه ۲۰۲۱، سرعت پایین باد در اروپا و اختلال ناشی از توفان در تولید نفت در خلیج مکزیک اشاره کرد. در ماههای اخیر چین ذخایر پایین زغال سنگ در نیروگاهش را گزارش کرده و دولت از مناطق اصلی تولیدکننده خواسته است به سرعت تولید خود را در این حوزه افزایش دهند. از همین رو قیمت زغال سنگ نسبت به سال قبل بیش از دو برابر شده است. در بازار گاز ذخایر ۵ درصد کمتر از میانگین فصلی پیش از همهگیری در ایالات متحده و ۱۵ درصد زیر خط متوسط در اروپا است. قیمت گاز در ماه گذشته ۱۴۰ درصد در ایالات متحده، بیش از ۵۰۰ درصد در اروپا و بیش از ۶۰۰ درصد در شمال شرق آسیا در قیاس با زمان مشابه در سال گذشته افزایش را تجربه کرده است. در حوزه نفت، ذخایر نفتی تجاری ایالات متحده ۵ درصد کمتر از میانگین فصلیاش پیش از همهگیری است و موجودی تجاری در سراسر OECD (سازمان توسعه و همکاریهای اقتصادی) نیز در حدود ۵ درصد کمتر از میانگین فصلیاش در سالهای ۲۰۱۵ و ۲۰۱۹ است. معاملهگران پیشبینی می کنند که موجودیها و ذخایرشان در حال کوچک و کوچکتر شدن هستند. بهطور کلی صنایع انرژی همیشه رفتارهای چرخهای شدید را تجربه میکنند. هرچند اختلال اولیه در فرآیند تولید، مصرف، موجودی و قیمت و هزینهها بیشتر باشد، واکنش فوری بدین مقوله محتملتر و در عین حال بزرگتر خواهد بود. در همین مورد موجودی پایین و بهای بالای زغالسنگ منجر به ذخیره بالای نفت و قیمت پایین این کالا در شرایط کنونی و در قیاس با زمان مشابه در سال گذشته شده است که ماحصل اولین موج همهگیری کرونا بود. به دنبال رشد اقتصادی بالا و چشمگیر، تولیدات صنعتی جهان و حجم تجارت جهانی هر دو در مقایسه با روندهای پیش از همهگیری کرونا و قبل از نبرد تجاری میان آمریکا و چین کاهش یک درصدی داشتند.
ظرفیت مازاد جهانی محدود است، بهویژه در صنایعی که برای تولید کالا مورد استفاده قرار میگیرند، از همین رو این بخش، یعنی بخش تولید کالا در قیاس با بخش خدمات، به انرژی بیشتری نیاز دارد. در نتیجه مصرف جهانی انرژی در حال تبدیل شدن به یک فرآیند طولانیمدت است که البته در ارتباط با آن باید مواردی چون کاهش شدید استفاده از سوخت جت برای حمل و نقل هوایی بینالمللی مسافران را هم لحاظ کرد. با توجه به این حقیقت که بخشهای بزرگی از اقتصاد جهانی با ظرفیت تقریبا کامل کار میکنند، سیستم انرژی برای تحقق تقاضاهای افزایشی تلاش میکند و به همین دلیل نیز قیمتها به یکباره شتاب گرفته و سیر صعودی یافتند. در شرایط کنونی بهای نفت برنت در معاملات به میزان ۸۰ دلار به ازای هر بشکه محاسبه میشود که بالاترین رقم از اکتبر ۲۰۱۸ به این طرف محسوب میشود، چرا که عرضه محدود موجب افزایش قیمت نفت و افزایش تقاضا در برخی از نقاط جهان شده است، مسالهای که حتی تحلیلگران نیز نتوانسته بودند شیب صعودیاش را پیشبینی کنند. رید بلاکمور، معاون مرکز انرژی جهانی شورای آتلانتیک در این باره میگوید، به باورم درامی که امروز در بازار انرژی شاهدش هستیم حاصل برخورد سه نیروی عظیم است، اینها عبارتند از تاثیر عدم قطعیت طولانیمدت تقاضا به واسطه شیوع ویروس کووید-۱۹ بر مدیریت عرضه در سال گذشته، تغییرات ساختاری و گذار از مقولههای سیاستمحور به جهان و این واقعیت که سرمایهگذاری کافی و توسعه منابع نفت و گاز در ثبات بازار و حتی در شرایط گذار جهانی انرژی بسیار با اهمیت است. قیمت نفت در آوریل ۲۰۲۰ سقوط کرد چرا که شیوع کرونا فعالیتهای اقتصادی جهان را متوقف ساخت و تقاضا برای نفتخام را از میان برد. اما با لغو محدودیتها مرتبط با همهگیری در سال جاری همزمان با بازگشایی مشاغل و افزایش نرخ واکسیناسیون تقاضای جهانی نفتخام افزایش یافت. هرچند باید به این حقیقت اشاره کرد که بهبود اقتصاد جهان صرفا دلیل افزایش قیمت فعلی نفت نیست، همانطور که اشاره شد رخدادهای متعددی چون توفان آیدا عرضه را در ایالات متحده بهشدت تحت تاثیر قرار داد و افزایش تولیدات اوپک پلاس که با موافقت اعضای اتحادیه رقم خورد، به افزایش قیمت نفت دامن زد.