سقوط دولت افغانستان

احسان آذري‌نيا : هر روز خبرهای جدید از پیشروی نیروهای طالبان در افغانستان منتشر می‌شود و به نظر می‌رسد، روحیه نیروهای دولتی تضعیف شده است. از زمان توافق بین نیروهای طالبان و آمریکا، نیروهای آمریکایی و ناتو خروج از افغانستان را آغاز کرده‌اند و به‌زودی آنها به‌طور کامل این کشور را ترک خواهند کرد. در دوره حضور نیروهای یادشده در افغانستان، این تصور وجود داشت که این کشور، به امنیت و ثبات دست پیدا کند، اما حالا خروج نیروهای خارجی بر تمامی جنبه‌های زندگی مردم تاثیر گذاشته است.

طالبان که توانسته است به‌سرعت مناطق گسترده‌ای از افغانستان را به تصرف درآورد، انگیزه‌ای برای امتیازدهی ندارد و مذاکراتی که طی ماه‌های اخیر انجام شده، بی‌نتیجه بوده است. برخی کارشناسان پیش‌بینی می‌کنند که این گروه به‌زودی کابل را به تصرف خود در خواهد آورد. افزایش کنترل طالبان بر افغانستان، ابعاد گوناگون سیاسی، اقتصاد و انسانی داشته است.  وضعیت اقتصادی افغانستان، قبل از خروج نیروهای خارجی خوب نبود، اما حالا وخیم‌ شده است؛ زیرا طالبان بر گذرگاه‌های تجاری این کشور با دیگر کشورها تسلط پیدا کرده و محدودیت‌هایی برای مبادلات تجاری اعمال کرده اند. از سوی دیگر، اوضاع امنیتی کشور به‌هم ریخته است و تجار جرات ندارند کالاهای خود را به دیگر شهرها ببرند. کاهش مبادلات تجاری به افزایش قیمت سوخت و موادغذایی منجر شده است.

سناریوهای گوناگونی درباره آینده افغانستان مطرح شده است که تداوم جنگ بین طالبان و نیروهای دولتی و آتش‌بس تا پیروزی کامل طالبان، سناریوهای اصلی هستند. نکته نگران‌کننده این است که کارشناسان معتقدند، هر یک از این سناریوها که تحقق یابد، وضعیت افغانستان تا رسیدن به ثبات فاصله‌ای طولانی دارد. در واقع، زیان اصلی تحولات اخیر عموما گریبانگیر مردم شده است. خشکسالی، حاکمیت ضعیف، فقدان امنیت، سیل، همه‌گیری کرونا و... عواملی هستند که سبب افزایش فقر و وخامت شرایط زندگی مردم شده‌اند. در مطالب حاضر، به عوامل نگرانی روسیه و چین، وضعیت اقتصادی مردم افغانستان، علل تمرکز طالبان بر گذرگاه‌های تجاری و... اشاره شده است.