سیگنال‌های امیدبخش

نمایندگان کشورهای شرکت‌کننده در مذاکرات وین به پایتخت‌های خود بازگشته‌اند و باید درباره یک موضوع مهم تصمیم‌گیری شود: اینکه توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ که در مقابل لغو تحریم‌های ایران، فعالیت‌های هسته‌ای این کشور را محدود کرد، ارزش احیا شدن دارد یا نه؟ مورا که یک دیپلمات اسپانیایی است پس از پنجمین دور مذاکرات به خبرنگارها گفت: «تعدادی موضوع فنی وجود دارد که بسیار پیچیده است. اما تعداد این مسائل اکنون کمتر از هفته پیش است. دور ششم مذاکرات قطعا آخرین دور مذاکرات خواهد بود.» سه سال پیش دونالد ترامپ از توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ خارج شد و اخیرا این توافق در آستانه از بین رفتن قرار گرفته است. تحریم‌های فراگیری که ترامپ علیه ایران اعمال کرد و تصمیم ایران در واکنش به این تحریم‌ها یعنی گسترش برنامه هسته‌ای خود سبب بحران در خاورمیانه شد و این بحران نه تنها بر بازارها اثرات منفی گذاشت، بلکه می‌توانست به یک جنگ منجر شود.

ارزیابی بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی از شفافیت هسته‌ای ایران، جو حاکم بر مذاکرات هفته گذشته را تحت‌تاثیر منفی قرار داده بود. دو گزارش محرمانه سبب شده درباره تمایل ایران به رفع نگرانی بر سر فعالیت‌های هسته‌ای گذشته و کنونی این کشور در صورت عدم‌بازگشت به توافق هسته‌ای پرسش‌های جدیدی مطرح شود. مورا می‌گوید: «با آنکه دیپلمات‌ها به گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی توجه کرده‌اند. اما اتحادیه اروپا برای صدور قطعنامه علیه ایران در نشست بعدی تلاش نخواهند کرد.» یکی دیگر از مقامات اروپایی که طبق مقررات دیپلماتیک نخواست نامش فاش شود، گفته است: «تصویب قطعنامه علیه ایران در این مرحله از مذاکرات یک عامل اختلال‌آور خواهد بود و هدف، برقراری مجدد سیستم نظارتی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی است.»

در مذاکرات هسته‌ای هفته پیش، عباس عراقچی معاون وزیر خارجه ایران و نمایندگان روسیه، چین و اتحادیه اروپا حضور داشتند. عراقچی در اظهارنظری که تا اندازه‌ای سبب امیدواری شد، گفت: «اختلافات به نقطه‌ای رسیده که همه معتقدند غیرقابل حل نیست. تمامی نمایندگان مصمم هستند به نتیجه برسیم.» البته پس از نشست هفته گذشته شبکه پرس تی‌وی ایران به نقل از عراقچی اعلام کرد مسائل کلیدی هنوز حل نشده و حل شدن آنها به تصمیم‌های سیاسی وابسته است. در واشنگتن یکی از سخنگویان وزارت خارجه گفته است: «پیشرفت‌هایی حاصل شده است، مذاکرات ادامه دارد و سرعت مذاکرات در حدی است که برای حل مسائل و اختلافات مناسب به نظر می‌رسد. در حال حاضر مسائلی روی میز است که هنوز درباره آنها راه‌حلی ارائه نشده است.» نمایندگان آمریکا به‌طور مستقیم در مذاکرات وین حضور ندارند.

به نتیجه رسیدن یا نرسیدن مذاکرات هسته‌ای ایران اثرات گوناگونی در پی دارد که یکی از این اثرات بر بازار نفت گذاشته می‌شود. فعالان بازار نفت به دقت مذاکرات را پیگیری می‌کنند تا نشانه‌هایی از زمان کاهش تحریم‌های آمریکا بر بخش نفت ایران بیابند. البته این احتمال نیز وجود دارد که تحریم‌ها کاهش نیابد. اگر آمریکا تحریم‌های نفتی را لغو کند، نفت ایران به میزان قابل‌ملاحظه‌ای وارد بازار می‌شود و میزان تولید نفت این کشور به حدی که قبل از تحریم‌ها بود بازخواهد گشت. روز جمعه در پایان معاملات هفته در بازارهای جهان، قیمت نفت برنت بالاتر از ۷۰ دلار نوسان کرد. زیرا این باور به وجود آمد که مذاکرات هسته‌ای ایران متوقف شده و باید دوره‌های بعدی برای حصول نتیجه برگزار شود.

سخنگوی دولت ایران هفته قبل گفت مقامات امیدوارند تا ماه آگوست توافق هسته‌ای به‌طور کامل احیا شود یعنی زمانی که دوره ریاست جمهوری حسن روحانی پایان می‌یابد. این سخنان سبب شد امیدهایی درباره به نتیجه رسیدن مذاکرات قبل از برگزاری انتخابات ریاست جمهوری ایران به وجود آید. مقامات ایران می‌گویند درباره لغو تحریم‌های اعمال شده بر برخی اشخاص و کاستن از فعالیت‌های هسته‌ای ایران هنوز اختلاف‌ها باقی است. مقامات اروپایی معتقدند دور بعدی مذاکرات آخرین دور خواهد بود و احیای توافق هسته‌ای به معنای افزوده شدن عرضه نفت ایران به بازارهای جهان است. در نشست اخیر اوپک‌پلاس این تصمیم گرفته شد که در ماه آینده میلادی عرضه نفت این کارتل افزایش یابد. اما درباره پس از ماه ژوئیه تصمیمی اتخاذ نشده است. بازگشت ایران به بازار جهانی نفت یا تداوم تحریم‌های نفتی یک فاکتور مهم است که بر تصمیم اوپک‌پلاس تاثیر خواهد گذاشت. تحلیلگران معتقدند تولید نفت در ایران از ۴/ ۲ میلیون بشکه کنونی می‌تواند به ۴ میلیون بشکه افزایش یابد.