10 تهدید بزرگ

گروه یوراسیا معتقد است سال‌جاری میلادی جهان با ۱۰ ریسک بزرگ مواجه است و نخستین ریسک ضعف مشروعیت سیاسی در آمریکاست. جو بایدن درحالی دوران ریاست‌جمهوری خود را آغاز کرده که تقریبا یک‌سوم مردم آمریکا معتقدند ریاست‌جمهوری او نامشروع است. همچنین تعدادی از قانون‌گذاران که وارد کنگره جدید شده‌اند چنین باوری دارند. این یک ریسک بزرگ داخلی است، زیرا بایدن ضعیف‌ترین رئیس‌جمهوری از سال ۱۹۷۶ یعنی زمان ورود جیمی کارتر به کاخ‌سفید است. اما تبعات تفرقه کنونی در جامعه آمریکا تنها به مرزهای این کشور محدود نیست. جمهوری‌خواهان و دموکرات‌ها صرفا در زمینه لزوم مهار چین هم نظر هستند و در دیگر حوزه‌های سیاست خارجی به‌شدت اختلاف‌نظر دارند. میزان بالای رای‌دهندگان به ترامپ این پرسش را مطرح کرده که آیا بایدن می‌تواند برای دور دوم، رئیس‌جمهوری آمریکا شود یا نه.

دومین ریسک بزرگ، تداوم همه‌گیری کروناست که نه‌تنها زندگی مردم، بلکه ثبات سیاسی و اقتصادی جهان را تهدید می‌کند. کشورها تلاش می‌کنند برنامه‌های جاه‌طلبانه در حوزه واکسیناسیون مردم خود را اجرا کنند و این درحالی است که میراث همه‌گیری برای جهان، میزان بالای بدهی، افزایش نابرابری‌ها، از میان رفتن اعتمادها و بیکاری گسترده نیروی کار است. در بسیاری از کشورها توزیع نامناسب واکسن و تبعات اقتصادی همه‌گیری، زمینه ناآرامی‌های اجتماعی را فراهم خواهد کرد. در سال‌جاری میلادی در تعدادی از اقتصادهای نوظهور وضعیت مالی خوب نخواهد بود. با توجه به رشد نرخ تورم و هزینه استقراض، این اقتصادها بسیار کمتر از آمریکا و اروپا می‌توانند اقداماتی برای مقابله با تبعات همه‌گیری کرونا انجام دهند.

سومین ریسک، تحولات در مسیر مبارزه با تغییرات آب و هوایی است. اخیرا اجرای سیاست‌ها برای مقابله با تغییرات آب و هوایی اهمیت بالاتری پیدا کرده، اما همزمان بر شدت رقابت‌ها افزوده شده است. در طیفی از فناوری‌های پاک، رویکرد صنعتی چین با اقدامات متقابل واشنگتن مواجه خواهد شد. در بخش‌هایی از زنجیره عرضه انرژی پاک، فشارهایی نظیر آنچه در زمینه فناوری نسل پنجم اینترنت مشاهده شد وارد خواهد شد. حرکت به سمت به صفر رساندن انتشار گازهای گلخانه‌ای، فرصت‌های عظیم برای بخش‌خصوصی پدید خواهد آورد و میزان بالای سرمایه‌گذاری در این زمینه انجام خواهد شد. اما برندگان و بازندگان، بیشتر تحت‌تاثیر فاکتورهای سیاسی تعیین خواهند شد تا نیروهای بازار.

چهارمین ریسک، گسترده‌تر شدن رقابت بین چین و آمریکاست. تمایل واشنگتن و پکن به ثبات در روابط آمریکا و چین سبب می‌شود در برخی حوزه‌ها از تنش‌ها کاسته شود. اما واشنگتن قصد دارد برای مقابله با چین، همپیمان‌های اروپایی را با خود همراه کند. در حوزه واکسن و فناوری نیز تنش‌ها افزایش خواهد یافت و اختلافات بر سر تجارت، هنگ‌کنگ، تایوان و دریای‌جنوبی چین ادامه پیدا خواهد کرد. تنش در این حوزه‌ها، ریسک اشتباه در محاسبات و شدت یافتن تنش‌ها به سمت بحران را بالا می‌برد.

پنجمین ریسک، کند شدن جریان آزاد داده‌های حساس بین کشورهاست که هزینه‌ها را برای شرکت‌ها بالا می‌برد و در مدل‌های تجاری اینترنت و گسترش اپلیکیشن‌های پرطرفدار اختلال پدید خواهد آورد. این ریسک با آمریکا و چین شروع می‌شود، اما به آنها محدود نمی‌ماند. حتی با آنکه فناوری‌های پیشرفته و داده محور یعنی هوش مصنوعی و اینترنت نسل پنجم، درحال گسترش هستند، دولت‌ها درباره اینکه چه کسی به داده‌های شهروندانشان دسترسی دارد، نگرانند و این نگرانی به بنیان اینترنت آزاد جهانی لطمه جدی وارد می‌کند. مدل‌های تجاری برای بخش‌های نوآور فناوری از این روند آسیب خواهند دید. ممنوع شدن اپلیکیشن‌ها و مسائل دیگر در برابر همکاری بین‌المللی در حوزه سلامت و تغییرات آب و هوایی مانع به‌وجود خواهد آورد.

ششمین ریسک، ریسک حملات سایبری است. عوامل گوناگون می‌توانند ریسک یک فاجعه بزرگ در فضای سایبری در سال‌جاری میلادی را پدید آورند. هر تلفن همراه یا رایانه می‌تواند به محل ورود هکرها تبدیل شود و کشورها و مجرمان سایبری تقریبا به‌صورت کامل از مجازات می‌گریزند. در نتیجه پیش‌بینی آینده آسان نیست. سال‌جاری میلادی به‌دلیل گسترش استفاده از فضاهای مجازی و اینترنت، زمینه برای ریسک‌های بی‌سابقه ژئوپلیتیک و فناوری در فضای سایبری فراهم است.

هفتمین ریسک، اقدامات احتمالی اردوغان است. مشکلات اقتصادی و واکنش نامناسب دولت ترکیه به همه‌گیری کرونا سبب خواهد شد اردوغان برای جلب حمایت رای‌دهندگان دچار مشکل شود. نارضایتی‌ها به ناآرامی‌های احتمالی منجر می‌شود و دولت به سرکوب مخالفان خواهد پرداخت. همچنین اردوغان تشویق می‌شود، برای تحریک حس ملی‌گرایی، ماجراجویی‌های بیشتری در خارج از مرزهای ترکیه انجام دهد و یک نکته مهم این است که امسال اردوغان دوستانی ندارد که از او در برابر پیامدهای این ماجراجویی‌ها حمایت کنند.

هشتمین ریسک، وضعیت نامطلوب خاورمیانه است. خاورمیانه بزرگ‌ترین بازنده همه‌گیری کروناست. سال پیش به‌دلیل همه‌گیری کرونا، تولیدکنندگان نفت در خاورمیانه و شمال آفریقا شاهد سقوط تقاضا برای نفت و افت شدید قیمت‌ها بودند. سال‌جاری میلادی شرایط بدتر خواهد شد زیرا قیمت انرژی پایین باقی می‌ماند. بسیاری از دولت‌های منطقه باید از هزینه‌ها بکاهند و این به معنای ضعف اقتصاد و رشد بیکاری است. اصلاحات به آهستگی انجام خواهد شد و ناآرامی‌های بیشتری مشاهده می‌شود.

نهمین ریسک، وضعیت اروپا پس از آنگلا مرکل است. مرکل در آینده نزدیک و پس از ۱۵ سال حضور در قدرت به‌عنوان صدراعظم آلمان، از صحنه قدرت کناره‌گیری می‌کند و این یک ریسک بزرگ برای اروپا محسوب می‌شود. درحال‌حاضر موج جدید همه‌گیری کرونا در اروپا سبب شده تعدادی از کشورها محدودیت‌های فراگیر برای فعالیت‌های اقتصادی اعمال کنند. در آینده مرکل حضور نخواهد داشت تا رهبران اروپا را به انعطاف تشویق کند و به همین دلیل هرگونه مشکل اقتصادی، روند بهبود شرایط را که روندی شکننده است دچار اختلال خواهد کرد و سبب تقویت گرایش‌های پوپولیستی خواهد شد. بدون حضور مرکل به‌عنوان یک مذاکره‌کننده قدرتمند، تلاش‌های دیپلماتیک برای حل مناقشات ارضی و اختلافات در حوزه انرژی در شرق مدیترانه مختل خواهد شد.

دهمین ریسک، وضعیت نگران‌کننده آمریکای لاتین است. پس از خاورمیانه، آمریکای لاتین بیشترین لطمه را از همه‌گیری کرونا دیده است. دولت‌ها در این منطقه با مشکلات اقتصادی، سیاسی و اجتماعی شدیدتر از مشکلاتی که قبل از همه‌گیری وجود داشت مواجه هستند. میزان واکسیناسیون در این منطقه بسیار پایین بوده و کشورهای منطقه برای مقابله با تبعات همه‌گیری در شرایط بسیار نامناسب قرار دارند، یعنی از آمادگی لازم برخوردار نیستند. امسال در آرژانتین و مکزیک انتخابات پارلمانی و در شیلی، اکوادور و پرو انتخابات ریاست‌جمهوری برگزار خواهد شد و انتظار می‌رود فشارهای سیاسی و اقتصادی شدت پیدا کند.