شنیده‌ها حاکی از آن است که قرار است در اسفندماه سال جاری Forward EPS یا پیش‌بینی سود هر سهم برای سال آتی توسط شرکت‌ها گزارش شود. این بخش به گزارش تفسیری هیات‌مدیره (که به گزارش تفسیری نیز موسوم است) اضافه خواهد شد و به‌زودی از صفحه شماره یک خلاصه گزارش تفسیری در فرمت HTML فعلی قابل رویت شده و ضمن اینکه در راستای ایجاد شفافیت بیشتر‌ بازار سرمایه قدم مثبتی تلقی می‌شود که امیدواریم مشکلات و نواقص گزارش‌های سال ۹۶ به قبل رفع شده‌ باشد. مقدمتا می‌دانیم که نسبت قیمت به درآمد آتی یا P/ E Forward یکی از مشتقات P/ E ساده است که به کمک پیش‌بینی درآمدهای آتی شرکت به‌دست می‌آید. درآمد شرکت در این نسبت، تخمینی از درآمدهای آتی شرکت است که با درآمدهای محقق شده ادوار گذشته شرکت که در P/ E می‌آید متفاوت است. هنگامی که نسبت قیمت به درآمد آتی عددی خوب تخمین زده شود، حاکی از خوش‌بینی بازار نسبت به رشد احتمالی شرکت در آینده است. محدودیت‌های استفاده از این نسبت توسط تحلیلگران برای تجزیه و تحلیل سرمایه‌گذاری، شامل تخمین نادرست سود هر سهم برای سال آتی و مدل سنجش ریسک توسط ناشر است. اما اینکه ناشران پیش‌بینی‌ای از آینده به سهامداران ارائه کنند، موضوع جدیدی در دنیا نیست. اهمیت دسترسی به پیش‌بینی صحیح آن‌قدر ذی‌قیمت است که در سال‌های دور، در وال‌استریت آمریکا، داشتن پیش‌بینی سود آتی شرکت‌ها خود شغلی نان و آب‌دار تلقی می‌شد. این اطلاعات را که اصطلاحا ارقام درگوشی یا Whisper Number می‌گفتند، فقط به عده‌ خاصی از تحلیل‌گران داده می‌شد؛ تا اینکه براساس مقررات افشای عادلانه موسوم به Reg FD دسترسی، خرید و فروش ارقام درگوشی جرم تلقی شدند و شرکت‌های سهامی عام مجبور به ارائه پیش‌بینی‌هایشان به «تمام دنیا» (و نه فقط افراد خاص) شدند. درحال‌حاضر در سازوکار بورس‌ آمریکا، مدیریت ارشد شرکت سهامی عام مختار است که پیش‌بینی‌ها و توقعات آتی شرکت شامل پیش‌بینی سود آتی، تخمین درآمد و هزینه سرمایه را تحت گزارش راهنمای عایدات Earnings Guidance برای سهامداران ارائه کند. با وجود این اختیار، گزارش‌ها حاکی است که بنا به مزایای این گزارش برای ناشران در میان بدنه‌ تحلیلی بازار سرمایه آمریکا، تمایل به اظهار چنین اطلاعاتی میان ناشران قابل‌توجه است. شایان ذکر است که تا قبل از سال ۱۹۷۳ میلادی، سازمان بورس و اوراق بهادر آمریکا (SEC) اجازه ارائه پیش‌بینی‌های مالی در خلال گزارش‌های ادواری را به ناشران نمی‌داد. این نهاد بر این باور بود که ارائه چنین اطلاعاتی توسط ناشر، گمراه‌کننده است. سپس، این جامعه آکادمیک آمریکا بود که با ارائه شواهد علمی و تحقیقاتی کمک به رفع ممنوعیت اظهار پیش‌بینی عایدات آتی ناشر همچون پیش‌بینی سود سال آینده کرد.

در سه سال گذشته با ملغی شدن گزارش پیش‌بینی سود هر سهم برای سال آتی، گزارش‌های تفسیری (سرفصل نتایج عملیات و چشم‌اندازها و بخش برآوردهای خلاصه گزارش) نزدیک‌ترین رویکرد گزارش‌محور ناشران برای ارائه پیش‌بینی، مشابه راهنمای عایدات غربی بوده است. نگاهی اجمالی به آمار خروج پول حقیقی روزانه و سطح فروش‌های هیجان زده هفته‌های اخیر موید این است که درحال‌حاضر نگاه فعالان بازار سرمایه (علی‌الخصوص افرادی که در طی یک‌سال اخیر به جرگه سرمایه‌گذاران بورسی پیوسته‌اند) به گزارش‌های ادواری ناشران عمیق و تحلیلی نیست. تجربه دنیا نشان می‌دهد، هیچ‌وقت به سمت و سوی هدف تحلیل‌محور شدن بازار حرکت نخواهیم کرد، مگر اینکه ضمن آموزش و فرهنگ‌سازی مردم در عرصه سرمایه‌گذاری توسط متولیان امر، شاهد ثبات دماسنج‌های حیاتی اقتصاد کلان همچون نرخ‌های تورم، برابری ارز، بهره بانکی و ... نیز باشیم. ارائه گزارش‌های پیش‌بینی سود یا EPS آتی توسط ناشران در فضای عدم قطعیت شدید و بی‌ثباتی‌های اقتصادی لجام گسیخته‌، به‌نظر نه‌تنها ارزش افزوده‌ای برای تحلیلگران و سرمایه‌گذاران ندارد، بلکه به‌نظر نویسنده دقت و صحت پیش‌بینی‌کنندگی آن نیز می‌تواند محل بحث قرار گیرد. فرضا با تثبیت نرخ ارز است که صادر‌کننده بورسی می‌تواند چشم‌انداز مالی صحیح‌تر و دقیق‌تری از آینده صادراتی شرکت ارائه دهد. ارائه گزارش‌های پیش‌بینی سود به‌منظور جلوگیری از رفتار‌های هیجانی و سرمایه‌گذاری کوتاه‌مدت و سوق دادن بازار به تحلیل محور شدن و آینده‌نگری، صرفا در فضای ثبات نسبی است که اهمیت یافته و دست‌یافتنی می‌شود. درست است که ارائه پیش‌بینی سود یا چشم انداز آتی توسط ناشر کمک به تعمیق و هدایت بهتر تحلیل بنیادی سرمایه‌گذاران و ایجاد رویکردهای بلندمدت‌تر سرمایه‌گذاری می‌شود، اما این اطلاعات باید محصول تحقیق و پژوهش و تا حد قابل قبولی قابل استناد باشد (البته که این اطلاعات برای ناشر الزام‌آور و توام با بار حقوقی نیست، همان‌طوری که در دنیا نیز ناشران با ارائه بندهای حقوقی مسوولیت ضرر و زیان و انحراف از معیار با واقعیت سود آتی شرکت را از خود سلب می‌کنند)، همچنین مبتنی بر مدل‌سازی و سنجش ریسک آتی بنگاه و مبانی علمی با در نظر گرفتن فاکتورهای اقتصاد کلان باشد. اما بعضا شاهدیم که سرمایه‌گذاران و تحلیلگران در گزارش‌های تفسیری با محتوا و داده‌های کپی‌شده‌ای مواجه‌ می‌شوند که ارزش افزوده‌ راهبردی‌ای با خود ‌به‌همراه نمی‌آورد. اطلاعات کمی و کیفی‌ای که مشتمل بر اطلاعات تکراری، نادقیق، رند شده یا اقتباس شده از روند گذشته است، نمی‌تواند چراغ راه سرمایه‌گذار بنیادی قرار گیرد. گزارش تفسیری علاوه بر اطلاعات کلی شرکت‌ها شامل سابقه، جایگاه شرکت در صنعت و معرفی آن صنعت، اطلاعات مدیران شرکت، سرمایه شرکت، موضوع فعالیت شرکت و محصولات، اهداف مدیریتی، منابع و ریسک‌ها و ... است. در واقع انتظاری که از راهنمای عایدات نمونه غربی می‌رود، اینجا جلب نمی‌شود و به‌نظر با اطلاعات کلی و سطحی‌ای که شرکت‌ها به این شکل منتشر می‌کنند، سرمایه‌گذار شهود بنیادی دقیق و صحیحی نسبت به وضعیت آتی و روند سودسازی آینده ناشر به‌دست نمی‌آورد. با بازگشت پیش‌بینی سود هر سهم برای سال آتی به این بخش، انتظار می‌رود ضمن اشاعه رویکرد تحلیل بنیادی در میان سرمایه‌گذاران، ضعف سطحی بودن برخی گزارش‌های تفسیری، مرتفع شود. البته در شرایط فعلی بازار سرمایه، به‌نظر بازگشت EPS آتی در کوتاه‌مدت، اثر چندانی نداشته باشد، چراکه رفتار قاطبه سرمایه‌گذاران حاکی از بی‌توجهی به هرگونه گزارشی است. به هر جهت مسلم است که مهیا شدن پیش‌بینی سود آتی ناشران در بلند مدت فواید زیادی دارد. اگر در چنین بازه‌ای ضمن آموزش سرمایه‌گذاران، بر اهمیت پیش‌بینی‌ها، قیاس و تطبیق EPS آتی با EPS تحلیلی سرمایه‌گذار و حتی الباقی گزارش‌ها تاکید شود، بلاشک می‌تواند در روند حرکتی بازار و فاصله گرفتن از رفتارهای هیجانی موثر باشد. همچنین بازگشت پیش‌بینی سود موجبات شفافیت رویه‌های حاکم بر فعالیت ناشران را فراهم آورده و ابهام‌های بازار نسبت به روند آتی و اثرات تورم بر سود‌آوری شرکت‌ها را کاهش می‌دهد، ضمن اینکه سنگ محکی برای سنجش عملکرد مدیریت ارشد شرکت در هدف‌گذاری و نیل به آنها توسط سرمایه‌گذاران است.