زندگی در دوران برزخ

اما این روند یک روند زمان‌براست. ماه‌ها طول خواهد کشید تا تعداد کافی از مردم واکسینه شوند و زندگی به حالت عادی بازگردد و این دوره گذار، یک دوره طولانی، گیج‌کننده و پرالتهاب خواهد بود. طی ۶ ماه آینده بدون شک تغییراتی در جدول زمانی تولید و توزیع واکسن رخ خواهد داد، اختلاف‌نظرهایی بر سر اینکه کدام گروه‌ها از جمعیت باید در اولویت دریافت واکسن باشند مشاهده خواهد شد و پرسش‌های مختلف درباره دوره ایمنی‌بخشی واکسن‌ها و رفتار افراد واکسینه شده مطرح خواهد بود. در واقع این دوره را می‌توان دوره برزخ واکسن نامید.

بزرگ‌ترین ابهام، درباره مدت باقی ماندن ما در این دوره برزخ وجود دارد. مقامات بهداشتی یک جدول زمانی تعیین کرده‌اند که طبق آن تا ماه ژوئن یعنی در نیمه نخست سال آینده، تمامی مردم آمریکا واکسینه خواهند شد. اما تحقق این جدول زمانی مستلزم اجرای کامل و بی‌نقص برنامه‌های گوناگون است. برای مثال تولید واکسن شرکت فایزر و واکسن شرکت مدرنا نباید به هیچ‌وجه مختل شود و نیز ضروری است واکسن‌های دیگر از جمله واکسن شرکت آسترازنکا و جانسون‌ اند جانسون اوایل سال آینده مجوز استفاده دریافت کنند. اما چندی پیش شرکت فایزر تعداد دزهای واکسن خود را که می‌تواند سال‌جاری تحویل دهد کاهش داد و اعلام کرد تا ماه ژوئن تنها قادر خواهد بود همان ۱۰۰ میلیون دز از این واکسن را که سفارش گرفته تحویل دهد. جدول زمانی تولید واکسن شرکت آسترازنکا هنوز مشخص نیست و هنوز اثربخش بودن واکسن شرکت جانسون‌اند جانسون تایید نشده است.

تجربه افراد از این دوره برزخ به این بستگی دارد که کجا زندگی می‌کنند. با آنکه توصیه‌هایی درباره چگونگی اولویت‌گذاری گروه‌های دریافت‌کننده واکسن ارائه شده است، در نهایت ایالت‌ها تصمیم خواهند گرفت چگونه واکسن‌هایی را که دریافت می‌کنند، در اختیار گروه‌های مختلف مردم قرار دهند. کسی که در ایالت ایلینوی جزو گروه اول دریافت‌کنندگان واکسن است ممکن است در ایالت ایندیانا در اولویت نباشد. این به آن معناست که تصمیم‌گیری‌ها غیرمتمرکز و بسیار مختلف است. هدف این است که سیستم واکسیناسیون منعطف باشد، اما ممکن است در عمل کارآیی روند پایین باشد و واکسن‌ها عادلانه در اختیار مردم قرار نگیرد. یکی از متخصصان در دانشگاه جانز‌هاپکینز می‌گوید: «فرآیند توزیع واکسن و واکسیناسیون یک فرآیند بسیار بزرگ و پیچیده است و قطعا در آن بسیاری از برنامه‌ها درست اجرا نخواهد شد. ضروری است تا جایی که ممکن است از بروز اشکالات جلوگیری شود. نباید هدف را فراموش کنیم. هدف این است که روند واکسیناسیون مردم بدون اختلال ادامه پیدا کند.»

تصمیم‌هایی که درباره چگونگی اولویت‌گذاری واکسیناسیون گروه‌های مختلف اتخاذ می‌شود به تجربه مردم از این روند طی چند ماه آینده شکل خواهد داد. اما در نهایت، خروج از این دوره برزخ مستلزم رسیدن به ایمنی جمعی است. و تحقق این هدف تنها به شکل جمعی ممکن است. واکسن‌ها از افراد حفاظت می‌کنند و واکسیناسیون یک استراتژی در حوزه سلامت عمومی است که از جامعه حفاظت می‌کند. واکسینه شدن هر فرد، قدمی کوچک به سوی ایمنی جمعی و مهار کروناست. در نهایت همه ما می‌توانیم به زندگی عادی بازگردیم. در دو هفته باقی‌مانده تا پایان سال‌جاری میلادی، واکسن، زندگی مردم عادی جامعه را تغییر نخواهد داد. زیرا نخستین کسانی که واکسن را دریافت خواهند کرد پرسنل بخش‌های درمان و برخی گروه‌های دیگر خواهند بود. این اولویت‌گذاری با هدف حفاظت از پرسنل بخش درمان و نجات جان انسان‌ها صورت گرفته است.

از آنجا که محموله‌های اولیه واکسن نمی‌تواند تمامی ۲۴ میلیون نفر در گروه‌های دارای اولویت دریافت واکسن را پوشش دهد، در بین این گروه‌ها نیز اولویت‌گذاری شده است. برای مثال پرسنل بیمارستان‌ها که با افراد بیمار در ارتباط هستند، قبل از دیگران واکسینه می‌شوند. از سوی دیگر کسانی که یک بار به کرونا مبتلا شده‌اند تا اندازه‌ای ایمنی پیدا کرده‌اند بنابراین آنها در اولویت دریافت واکسن نیستند البته در آینده آنها هم واکسینه خواهند شد. نکته دیگر این است که وضعیت بیمارستان‌ها و مراکز پرستاری و درمانی پس از واکسینه شدن پرسنل فورا تغییر نخواهد کرد زیرا واکسن‌های شرکت فایزر و مدرنا باید دو بار به افراد تزریق شود و فاصله زمانی این دو نوبت واکسیناسیون به ترتیب سه هفته و چهار هفته است. همچنین پس از دریافت دز دوم، مدتی طول خواهد کشید تا ایمنی موردنظر در بدن افراد ایجاد شود. دو شرکت یاد شده اعلام کرده‌اند واکسن‌های‌شان ۹۵ درصد موثر است اما پس از یک تا دو هفته.

این بدان معناست که حتی برای نخستین گروه از افرادی که واکسینه می‌شوند، ایمنی از اوایل سال آینده ایجاد خواهد شد. از سوی دیگر دانشمندان هنوز داده‌هایی در اختیار ندارد که ثابت کند واکسن زدن سبب می‌شود فرد دیگر ویروس کرونا را منتقل نکند. انتظار می‌رود اوایل سال آینده داده‌هایی در این زمینه در اختیار قرار گیرد. فعلا این احتمال وجود دارد که واکسن به فرد دریافت‌کننده آن تا اندازه‌ای ایمنی دهد اما او نمی‌تواند کاملا مطمئن باشد که بیماری را به دیگران منتقل نمی‌کند. یک پرستار ممکن است در محل کار احساس ایمنی کند، اما باید همچنان نگران آن باشد که ممکن است ویروس را از محل کار به خانه ببرد.

یکی از متخصصان بیماری‌های واگیر می‌گوید: «حتی با واکسنی که ۹۵ درصد اثربخشی دارد، هیچ‌کس نمی‌تواند مطمئن باشد که جزو ۵ درصد نیست.» پرسنل بخش درمان که با مبتلایان به کرونا در ارتباط هستند همچنان باید از تجهیزات حفاظتی کامل استفاده کنند و در آینده نزدیک تغییری در دستورالعمل‌های قرنطینه ایجاد نخواهد شد. اما به تدریج وضعیت در گوشه و کنار جهان شروع به تغییر می‌کند. در خانه‌های سالمندان یعنی جایی که تمامی پرسنل واکسینه می‌شوند و عملا ایمنی جمعی در ابعاد آن ساختمان به‌وجود می‌آید برخی محدودیت‌ها را می‌توان حذف کرد. برای مثال ممکن است در این مراکز به روی بازدیدکنندگان باز شود، اما چک کردن نشانه‌های ابتلا و استفاده از ماسک ادامه پیدا خواهد کرد. موضوع دیگری که مطرح است این است که ایالت‌ها، بیمارستان‌ها و خانه‌های سالمندان همچنان با ابهام‌هایی مواجه هستند. برای مثال دقیقا مشخص نیست چه تعداد دز از واکسن و چه وقت تحویل آنها خواهد شد. همچنین روند دریافت واکسن‌ها مشخص نیست. بنابراین ایالت‌ها نمی‌توانند برای ماه‌های آینده برنامه‌ریزی کنند. احتمالا بیمارستان‌ها در مرحله اول تنها می‌توانند یک‌چهارم پرسنل خود را واکسینه کنند.

موضوع بعدی این است که نخستین گروه دریافت‌کننده واکسن آسان‌ترین گروه است زیرا پرسنل بیمارستان‌ها و خانه‌های سالمندان گروه‌های کاملا تعریف شده جامعه هستند و در بیمارستان‌ها و مراکز نگهداری از سالمندان متمرکز هستند. چالش اصلی پس از واکسیناسیون این گروه‌ها نمایان خواهد شد. نخستین تصمیم‌گیری دشوار باید در این زمینه انجام شود که پس از آن دو گروه، کدام گروه‌ها باید واکسینه شوند. زمان واکسیناسیون مردم عادی به این بستگی دارد که فرآیند تولید واکسن‌ها با چه سرعتی ادامه پیدا می‌کند و آیا زیرساخت‌های لازم برای شروع واکسیناسیون عمومی فراهم است یا نه. در نهایت باید به یک نکته مهم اشاره شود: متخصصان می‌گویند واکسن در کنار دیگر تدابیر حفاظتی موثر خواهد بود. شروع واکسیناسیون بهانه‌ای برای کنار گذاشتن تدابیر حفاظتی نیست. ماسک، فاصله‌گذاری اجتماعی و حتی واکسن، مولفه‌های یک استراتژی هستند و در کنار هم موثر خواهند بود.