ایمنی از نوع چینی
دومین پرسش این است که آیا این واکسن‌ها اثربخش‌تر از واکسن‌های غربی هستند؟ دو شرکت فایزر و بایون‌تک و شرکت مدرنا اعلام کرده‌اند واکسن‌هایی که تولید کرده‌اند بیش از ۹۵ درصد موثر است. اثربخشی ۷۰ درصدی واکسن شرکت آسترازنکا در آزمایش‌های تکمیلی به ۹۰ درصد افزایش یافت. در آزمایش‌های اولیه واکسن این شرکت، نیم دز واکسن به داوطلبان تزریق شد و سپس چهار هفته بعد یک دز کامل از آن به این گروه تزریق شد. هفته گذشته امارات اعلام کرد آزمایش‌های کلینیکی واکسن سینوفارم که شامل تزریق واکسن به ۳۱ هزار داوطلب بود، نشان داد اثربخشی این واکسن ۸۶ درصد است. ماه گذشته شرکت سینوفارم اعلام کرد به حدود یک میلیون نفر دزهای اضطراری تزریق شده و تنها در تعداد بسیار کمی از افراد نشانه‌های ملایم وجود داشته است.
اما فقدان شفافیت سبب شده برخی متخصصان درباره این واکسن نگران باشند. پروفسور تری نولان از گروه تحقیقات واکسن و ایمنی‌شناسی موسسه پیتر دورتی گفته است بیانیه شرکت سینوفارم یک نشانه اولیه مثبت از ایمنی یکی از این دو واکسن است؛ البته از آنجا که در ساخت این واکسن از ویروس غیرفعال استفاده شده، احتمال بروز اثرات معکوس با تزریق آن بیشتر است.» چین هنوز اطلاعاتی درباره جدیدترین نتایج آزمایش‌های اخیر دو واکسن یادشده منتشر نکرده است و این درحالی است که واکسن‌ها توزیع شده‌اند. بدون آن داده‌ها نمی‌توان فهمید این واکسن‌ها تا چه حد موثر و ایمن هستند.
سومین پرسش این است که واکسن‌های یادشده در کجا درحال استفاده هستند؟ یکی از واکسن‌های شرکت سینوفارم مجوز استفاده در چند کشور دریافت کرده و در ۱۰ کشور از جمله آرژانتین، مراکش و امارات آزمایش‌های کلینیکی نهایی آن انجام شده است. این واکسن همچنین در پرو مورد آزمایش قرار گرفته؛ اما دولت این کشور اعلام کرد به‌دلیل نمایان شدن عوارض جدی در یکی از داوطلبان، آزمایش واکسن را متوقف کرده است. در ماه سپتامبر امارات نخستین کشوری بود که مجوز استفاده اضطراری از واکسن شرکت سینوفارم را صادر کرد.
یکی از مقامات ارشد بهداشتی امارات اعلام کرد تاکنون واکسن یادشده روی صد هزار داوطلب آزمایش شده است. در بحرین واکسن برای تزریق پرسنل کادر درمان آماده است. پیش‌تر واکسن یادشده روی ۷هزار و ۷۰۰ نفر در این کشور آزمایش شده بود. پنج‌شنبه گذشته مصر نخستین محموله واکسن یادشده را دریافت کرد. مراکش نیز برای اجرای برنامه خود یعنی واکسیناسیون ۸۰ درصد جمعیت کشور روی واکسن چینی حساب کرده است. چین وعده‌های ضد و نقیض درباره دسترسی به واکسن یاد شده داده است.
در نهایت این پرسش مطرح است که چه تعداد دز واکسن درحال ساخت است؟ اطلاعات دقیق در این زمینه در اختیار نیست. در برخی رسانه‌ها اعلام شده ۱۰۰ میلیون دز از این واکسن در دو هفته آینده آماده خواهد شد.
