سرویس از راه دور کلینیک‌ها
بنابراین باید، با توجه به امکانات بسیار خوب پزشکی-درمانی در سطح کشور، که تقریبا در بین کشورهای خاورمیانه کم‌نظیر است، هرچه زودتر درخصوص وضعیت پذیرش بیماران از سایر کشورها پروتکل‌های لازم تنظیم و ابلاغ شده را اجرایی کرد و با وضع تمهیدات و مقرراتی ساده و انجام تست‌های لازم، با توجه به پیشرفت‌هایی که طی ۶-۵ ماه گذشته در ارتباط با مبارزه و مداوای کرونا روی داده است، زمینه پذیرش علاقه‌مندان به درمان در ایران را فراهم کرد و با تبلیغ گسترده توانمندی‌های پزشکی، بهداشتی و تدوین دستورالعمل سفر و درمان را در شرایط فعلی در سطح منطقه و قاره آسیا به‌ویژه کشورهای عربی و کشورهای حوزه قفقاز، انتشار داد و کاملا برنامه‌ریزی و کنترل شده از ورود متقاضیان خدمات پزشکی به ایران که ممکن است به کرونا مبتلا باشند، جلوگیری کرد.
گام دیگری که فرصت ذی‌قیمت را با توجه به محدودیت‌های شیوع کرونا برای گردشگری سلامت ایجاد کرده، ارائه «خدمات مشاوره و پزشکی از راه دور» یا به‌عبارتی telemedicine است، که در خیلی از کشورها برای گروهی از بیماران که در پی خدمات کوچک و کم‌هزینه هستند، در دست اجراست و به‌خوبی در کشور ما با توجه به امکانات نیروی انسانی فعال در بحث انفورماتیک، پزشکان حاذق و علاقه‌مند بیمارستان‌ها و دانشگاه‌های علوم‌پزشکی قابل‌انجام است و بخشی از درآمد از دست رفته، محدودیت سفرهای پزشکی بیماران بین‌المللی را جبران می‌کند. می‌دانیم ارزش سفرهای پزشکی در جهان نزدیک به ۲۰ میلیارد دلار برآورد می‌شود. این عدد در ایران حدود ۵/ ۱ میلیارد دلار تخمین زده شده است. علاوه‌بر این، درست است که مسافرت‌های پزشکی تقریبا متوقف شده است، اما نباید فراموش کرد که درمان فوری و تخصصی برخی بیماران در سطح جهان، پزشکی از راه دور را تجویز کرده و توسعه داده است. «پزشکی از راه دور» خود فرصت جدیدی در صنعت گردشگری سلامت است که باید در ایران روی آن به‌شدت کار شود.
هرچند، براساس تقویم زمانی منتشرشده در اخبار جهانی، طی دو تا سه ماه آینده، در بسیاری از کشورها، پروازهای بین‌المللی مجاز خواهد شد، ولی همان‌طور که گفته شد «خدمات مشاوره و پزشکی از راه دور» فرصت گرانبهایی را ایجاد کرده و به سرعت رو به رشد است. باید توجه داشت، در بخش پزشکی و درمان تنها ساختمان‌ها و تجهیزات بیمارستانی نیستند که خدمات‌رسانی پزشکی می‌کنند؛ بلکه نقش پزشکان، با ارائه خدمات پزشکی از راه دور مهم‌تر است و مساله سفر بیماران را کاهش محسوس خواهد داد. باید توجه کرد که بیماران به‌طور طبیعی ترجیح می‌دهند در میان خانواده و کشور و شهر و دیار خود درمان شوند و خوشبختانه امروزه تخصص‌ها، مشاوره‌ها و روبات‌ها به کمک بیماران آمده و مسائل آنان را کاهش می‌دهد. به قول یکی از صاحبنظران ایرانی، سفر پزشکی، بیمار را نزد دکتر می‌برد ولی پزشکی از راه دور، خدمات پزشکی بین‌المللی را از مطب یا اتاق عمل بیمارستان یک کشور به خانه بیمار در کشور دیگر می‌برد.
از بحث آثار اقتصادی کرونا بر گردشگری سلامت که بگذریم، شیوع کرونا طی ۵ ماه گذشته، آسیب و خسارات زیادی به سایر جنبه‌های حوزه گردشگری ازجمله حمل‌و‌نقل، هواپیمایی، آژانس‌های گردشگری، هتل‌ها، رستوران‌ها، بوم‌گردی‌ها، صنایع‌دستی، نمایشگاه‌ها و.... وارد کرده است. برای جلوگیری بیشتر از خسارات شیوع کرونا، باید هرچه زودتر پروتکل پذیرش گردشگران از خارج با اولویت پذیرش گردشگران حوزه سلامت، که گویا تدوین شده است، تصویب و ابلاغ و اجرایی شود؛ چراکه براساس اعلام ضوابط خاص، می‌توان به علاقه‌مندان سفر گردشگری اعلام کرد که بعد از گرفتن تست کرونا و آنتی‌بادی خون و تشخیص پزشک معالج و اطمینان از سلامت و عدم ابتلا گردشگر، می‌توان ورود گردشگران را به‌ویژه در بخش پزشکی آزاد کنیم. گروه مدیریت جهانگردی دانشگاه علامه طباطبایی، طرح پژوهشی چالش و راهکارهای مدیریتی صنعت گردشگری ایران، در گذار از بحران ویروس کووید-۱۹ را در دست مطالعه دارد، که نتایج این طرح برای دوران کرونا و پساکرونا قطعا مفید است و می‌تواند مقدمات پذیرش گردشگران غیرپزشکی را فراهم سازد. البته در این یادداشت به آثار خسارت و فرصت‌های ناشی از شیوع ویروس کرونا درخصوص بخش گردشگری سلامت بیشتر تاکید شد، ولی به‌طور خلاصه با توجه به نظرات آقای واقفی، رئیس جامعه تورگردانان ایران، باید گفت:
۱- پروتکل‌های بهداشتی، قیمت خدمات سفر در ایران را بالا برده و سفر، کالایی لوکس شده است.
۲- با ادامه روند فعلی شیوع کرونا، در وهله اول سفرهای داخلی برقرار می‌شود و سپس تردد با وسیله نقلیه شخصی تشدید می‌شود.
۳- ترجیح بسیاری از گردشگران به اقامت در چادر و طبیعت یا خانه‌ها و ویلاهای دربست به‌جای هتل و سایر اماکن عمومی است، چراکه در چادر و منازل دربست، امکان ضدعفونی کردن محل بسیار راحت تر است.
۴- سفرهای برون مرزی، اول با کشورهای همسایه و در مرحله دوم با کشورهای دورتر هموار می‌شود (چون تصمیمات سایر کشورها و رویکرد آنها به صنعت گردشگری و جلوگیری از خسارت بیشتر هم نقش مهمی دارد.)
۵- طبیعی است در شرایط پساکرونا سفرهای گردشگری سلامت و گردشگری طبیعت رشد کند (این هم یک فرصت در این صنعت است، که می‌توانیم صنعت گردشگری سلامت و طبیعت را معرفی و تبلیغ کنیم و به جذب طبیعت‌گردان در شرایط کرونا بپردازیم) و کاهش گردشگران فرهنگی و سفرهای گروهی را در این شرایط را جبران کنیم. در پایان باید تاکید کرد که تشکیل فدراسیون گردشگری و کسب‌و‌کارهای وابسته که مقدمات تشکیل آن در ۲۶/ ۳/ ۹۹ از اتاق ایران شروع شده است، مشارکت و همکاری بخش‌های مختلف دست‌اندرکار گردشگری با یکدیگر و حمایت وزارت بهداشت و درمان و وزارت میراث فرهنگی و گردشگری صنایع‌دستی بیش از پیش نیاز است.
