ارزیابی سازمان بهداشت جهانی
این مشکل وجود دارد که تعداد کمی از کشورها به این موضوع آنقدر که لازم است توجه نشان میدهند. پانزده سال پیش سازمان جهانی بهداشت در مقررات بینالمللی بهداشت یعنی چارچوب واکنش به شیوع بیماریها تغییراتی بزرگ به وجود آورد. این تغییرات برای اصلاح نقایصی بود که سال ۲۰۰۳ در واکنش جهانی به شیوع سارس مشاهده شد. ایده اصلی این بود که سازمان جهانی بهداشت یک نهاد مرکزی برای هماهنگی کشورهاست و کشورها واقعیتها درباره موارد شیوع را به این سازمان اطلاع میدهند و اطلاعات را به اشتراک میگذارند تا به دانشمندان کمک شود مشکل همهگیری را در سطح جهان حل کنند.
قرار بر این بود که سازمان جهانی بهداشت تلاشها در حوزه مهار همهگیریها را هماهنگ کند، موارد اضطراری را اعلام و توصیههای لازم را ارائه کند. مقررات اصلاح شده، از لحاظ قانونی لازم الاجراست و ۱۹۶ کشور از جمله آمریکا آن را امضا کردهاند اما در عمل کشورهای مختلف این مقررات را رعایت نمیکنند و به تعهدات خود پایبند نیستند.برخی کشورها موارد شیوع را گزارش نمیکنند و برخی دیگر بر خلاف توصیه سازمان جهانی بهداشت محدودیتهایی برای سفرهای بینالمللی اعمال کردهاند اما این موضوع را به اطلاع مقامات بهداشتی جهان نرساندهاند. رئیس سازمان جهانی بهداشت میگوید: «یکی از بزرگترین مشکلات ما این است که تعداد زیادی از کشورهای درگیر این ویروس هنوز اطلاعات مربوط به آن را در اختیار این سازمان قرار ندادهاند و یک دلیل آن این است که آنها این بیماری را جدی نگرفتهاند.»
سازمان بهداشت جهانی که بخشی از سازمان ملل است یک سازمان پرنفوذ اما دچار مشکل بودجه و تحت فشارهای سیاسی است. این نهاد دارای قدرت کافی برای اجرای مقررات خود نیست و اغلب به حرف شنوی از ارائهکنندگان کمکهای مالی یعنی کشورهایی نظیر آمریکا و چین یا بنیادهای خصوصی نظیر بنیاد گیتس متهم میشود.این گونه تناقضها سبب شده برخی صاحبنظران این سوال را مطرح کنند که اساسا فلسفه وجودی یک چنین سازمان ضعیفی چیست؟ اما استاد دانشگاه جورج تاون میگوید: «اگر سازمان جهانی بهداشت وجود نداشت لازم بود سازمانی مانند آن تاسیس شود. سازمان جهانی بهداشت در وضعیتی دشوار قرار دارد زیرا از یک سو قوانین بینالمللی وجود دارد و از سوی دیگر هر کشور حق حاکمیت خود را در اولویت قرار میدهد.»
این بار سازمان جهانی بهداشت واکنش بهتری نسبت به دوران شیوع بیماریهای سارس و ابولا نشان داده است. یعنی زودتر همهگیری را اعلام کرده، بهطور مستمر اطلاعات جدید را در اختیار مردم قرار میدهد و بیش از ۳۰۰ دانشمند را برای کمک به ساخت واکسن، دارو و انجام بهتر تست به همکاری فراخوانده است. با این حال در بسیاری از حوزهها، کشورها مقررات و توصیههای این سازمان را نادیده میگیرند. این وضعیت، نگرانکننده است زیرا اگر موارد خطرناک تر همهگیری رخ دهد فقدان هماهنگی بین کشورها و نقش ضعیف سازمان جهانی بهداشت، مبارزه با آن را بسیار دشوار خواهد کرد.