نهضت استقلال‌طلبی در اروپا
هفته گذشته تصمیم پارلمان کاتالونیا درباره اعلام استقلال سبب شد دیگر جنبش‌های استقلال طلب در کشورهای اروپایی روحیه تازه پیدا کنند. اعلام استقلال کاتالونیا پس از همه پرسی اول اکتبر صورت گرفت. در آن همه پرسی، اکثریت مردم این منطقه به استقلال از اسپانیا رای مثبت دادند، اما دولت اسپانیا این اقدام را غیرقانونی اعلام کرده است.
در سال‌های اخیر، ملی گرایی در اروپا جان تازه‌ای گرفته است. ملی گرایی در شکل مخالفت محافظه کارانه با سیل مهاجران آفریقایی و خاورمیانه‌ای خودنمایی کرده است. البته دستیابی به خودمختاری بیشتر در مناطقی نظیر کاتالونیا، اسکاتلند و فلاندرز در بلژیک، کورسیکا در فرانسه و بخش‌هایی از شمال ایتالیا نیز انگیزه حرکت به سمت همه پرسی و استقلال بوده است. پس از اعلام استقلال از سوی پارلمان کاتالونیا، رئیس مجلس منطقه‌ای کورسیکا که جنبش استقلال طلب کورسیکا کالیبرا را رهبری می‌کند، تولد جمهوری کاتالونیا را ستایش کرد.
کارشناسان می‌گویند جنبش‌های جدایی‌طلب تحت تاثیر استقلال‌طلبی کاتالونیا تشویق شده‌اند و نیروی تازه‌ای پیدا کرده‌اند اما بعید است اعلام تاسیس جمهوری کنند، زیرا آنها روش‌های قانونی دیگری برای دستیابی به خودمختاری بیشتر دارند. اما واقعیت این است که هیچ کس از رهبران برجسته اروپایی اعلام استقلال کاتالونیا را به رسمیت نشناخته و همگی تلاش کرده‌اند در کنار دولت اسپانیا جبهه متحد در مخالفت با اقدام پارلمان کاتالونیا تشکیل دهند. ژان‌کلود یونکر رئیس کمیسیون اروپا می‌گوید: «اتحادیه اروپا به شکاف‌های بیشتری نیاز ندارد. ما نباید در موضوعی که مساله داخلی اسپانیا است، وارد شویم اما مایل هم نیستیم شاهد باشیم در آینده اتحادیه اروپا شامل ۹۵ کشور باشد.»
سباستین بالفور، استاد مطالعات اسپانیا در دانشکده اقتصاد و علوم سیاسی لندن می‌گوید: «واکنش دولت‌های اروپایی به تحولات اسپانیا نشان دهنده میزانی از احساس ناامنی در آنهاست. این احساس حاصل نگرانی درباره پاره پاره شدن اتحادیه اروپاست.» همچنین این باور وجود دارد که اگر یک منطقه اعلام استقلال کند و در این مسیر به موفقیت برسد دیگر مناطق جدایی‌طلب نیز در همان مسیر قرار خواهند گرفت. در واقع اگر دیگر مناطق به الگویی برای استقلال دست پیدا کنند، سریع‌تر در مسیر مورد نظر خود حرکت خواهند کرد. البته سرکوب مردم راهی درست برای مقابله با خواست آنها نیست. نخست‌وزیر بلژیک در واکنش به خشونت نیروهای پلیس دولت اسپانیا علیه استقلال‌طلب‌های کاتالونیا اعلام کرد: «خشونت هرگز پاسخ مناسبی برای این نوع موضوعات نیست. ما تمام اشکال خشونت را محکوم می‌کنیم و خواستار گفت‌وگوی سیاسی هستیم.» در بلژیک طی سال‌های اخیر احزاب جدایی‌طلب قدرت بیشتری پیدا کرده‌اند. وزیر مهاجرت بلژیک اعلام کرده مقامات کاتالونیا در صورتی که به خاطر نقش شان در همه پرسی استقلال این منطقه از سوی دولت اسپانیا محاکمه شوند، می‌توانند از بلژیک تقاضای پناهندگی کنند.
برخی کارشناسان معتقدند علت مخالفت دولت بلژیک با اعمال خشونت این است که این نوع اقدامات خشن می‌تواند آتش ملی‌گرایی را در سراسر اروپا شعله‌ور کند. از نظر آنها راه‌های دیگری برای حل مسائل وجود دارد که تبعات کمتری در پی خواهد داشت. در برخی مناطق خودمختار در اروپا میزان خودمختاری بیشتر شده، البته هیچ یک از این مناطق اعلام استقلال نکرده‌اند. در سال‌های اخیر حرکت جدایی طلب‌ها به سمت استقلال در برخی کشورهای اروپایی قدرت بیشتری پیدا کرده است. برای مثال در اسکاتلند سه سال پیش همه پرسی استقلال برگزار شد. میزان حضور واجدان شرایط رای دادن ۸۵درصد بود و ۴۵ درصد رای دهندگان به استقلال رای مثبت دادند البته ۵۵درصد مخالف بودند. جدایی‌طلب‌های اسکاتلند در واکنش به خروج انگلستان از اتحادیه اروپا در آینده نزدیک، خواستار همه‌پرسی جدید برای استقلال شدند.
در ماه گذشته میلادی (اکتبر) در دو منطقه ثروتمند شمال ایتالیا یعنی لومباردی و ونتو که ۱۵ میلیون نفر جمعیت دارد مردم به خودمختاری بیشتر رای دادند. البته آنها خواستار استقلال از ایتالیا نیستند. برخلاف همه پرسی در کاتالونیا، مردم منطقه یاد شده در ایتالیا کاملاً سازگار با قانون اساسی رفتار کردند. البته برخی کارشناسان سیاسی معتقدند که در ۵ تا ۱۰ سال آینده آنها نیز مسیری مشابه مسیر کاتالونیا طی خواهند کرد. هنگامی که میزان خودمختاری در منطقه افزایش پیدا می‌کند مسلما قدم طبیعی بعدی اعلام استقلال است. دولت اسپانیا در چند دهه اخیر با جدایی طلب‌ها مقابله کرده است. این مقابله به ویژه در منطقه باسک که در شمال اسپانیا و هم مرز با فرانسه است شدید بوده است. منطقه باسک حق خودمختاری خود را با به قدرت رسیدن ژنرال فرانسیسکو فرانکو در جنگ داخلی این کشور از دست داد. پس از مرگ ژنرال فرانکو در سال ۱۹۷۹ مردم باسک به مبارزه خود برای استقلال ادامه دادند. این تلاش‌ها شامل حملات خشن گروه مسلح« اتا» بود که به کشته شدن ۸۰۰ نفر منجر شد.
در باسک بسیاری از مردم با تلاش‌های کاتالان‌ها برای استقلال موافق هستند اما انگیزه اقتصادی لازم را برای حرکت به سمت استقلال ندارند. اکثر مناطق در اسپانیا مالیات به دولت مرکزی می‌دهند، سپس برای هزینه‌های بهداشتی، تحصیلی و زیرساخت‌های عمومی از دولت بودجه دریافت می‌کنند اما در باسک چنین نیست. در این منطقه، مالیات‌ها دریافت می‌شود و مقامات محلی تصمیم می‌گیرند، این منابع مالی چگونه هزینه شود.
پس از همه پرسی اول اکتبر در کاتالونیا، یک همه پرسی در منطقه باسک انجام شد. در این همه پرسی ۲۲ درصد خواستار استقلال بودند و ۶۳ درصد با این موضوع مخالفت کردند؛ در عین حال ۴۴ درصد مردم خواستار خودمختاری بیشتر بودند. شهردار شهر بیلبائو، بزرگ‌ترین شهر منطقه باسک که رهبری حزب ملی‌گرای باسک از طریق مذاکره با دولت مرکزی به دنبال خودمختاری بیشتر بوده و از مقامات کاتالونیا خواسته بود به روش او عمل کنند. ۲۰ سال پیش رهبران کاتالونیا سعی کردند منطقه باسک را در مسیر آشتی جویانه قرار دهند و اکنون رهبران باسک تلاش می‌کنند رهبران کاتالونیا را به حرکت در مسیری آرام‌تر تشویق کنند. صاحب نظران معتقدند تلاش مناطق مختلف اروپا برای استقلال متوقف نخواهد شد. ده‌ها منطقه در این قاره وجود دارد که دارای خودمختاری با سطوح گوناگون هستند و همه آنها خواستار افزایش حق حاکمیت و خودمختاری بوده‌اند. بهتر است هم رهبران این مناطق و هم دولت‌های مرکزی شیوه بهتری را برای حل مسائل مورد اختلاف امتحان کنند.
ارسال نظر