حضور روسیه در غیاب آمریکا

وید شپارد

فوربس

پس از برجام و در واقع در سال جاری، روسیه و ایران قراردادی ۵/ ۲ میلیارد دلاری بسته‌اند تا عملیات مربوط به تولید واگن‌های ریلی را یک شرکت روس بر عهده بگیرد. این توافق بین سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران (ایدرو) و شرکت «ترانسمش‌ هلدینگ» که بزرگترین شرکت تامین‌کننده تجهیزات ریلی روسیه محسوب می‌شود، منعقد شده است. دو طرف قرار است سرمایه‌گذاری مشترکی را با یکدیگر انجام دهند که اگرچه تمام وجوه آن از سوی طرف روسی تامین مالی می‌شود، با این حال ۸۰ درصد از آن متعلق به وی خواهد بود.

ایران در حال حاضر درصدد بازسازی زیرساخت‌های خود با توجه به وضعیت جدید است. این کشور از سال‌ها تحریم که صنعت حمل و نقل آن را به شدت تحت تاثیر قرار داد و باعث فرسودگی آن شد، بیرون آمده است. ایران قصد دارد تقریبا به‌طور کامل دست به بازسازی بزرگراه‌های خود و شبکه‌های ریلی بزند. انتظار می‌رود این کشور بخواهد ۱۵ هزار کیلومتر خطوط ریلی جدید را در ۵ سال آینده به زیرساخت‌های ریلی خود اضافه کند. این کار توسعه پرسرعتی محسوب می‌شود که نیازمند ۸ تا ۱۰ هزار واگن جدید در هر سال است. بازسازی بخش حمل و نقل، دیدگاه اساسی ایران برای مواجهه با وضعیت جغرافیایی آن است تا به یک قطب محکم برای تجارت بین کشورهای اوراسیا تبدیل شود. این موضوع موجب می‌شود این منطقه به فعالیت‌های اقتصادی روسیه و چین نزدیک‌تر شود. ایران همچنین در کنار روسیه و هند، یک شریک تجاری مهم در مورد پدیدار شدن «کریدور حمل و نقل شمال- جنوب» به شمار می‌رود. این کشور در جست‌وجوی ایجاد مسیر تجاری چندجانبه‌ای است که از یکسو زمان انتظار بین شهرهای واقع شده در منطقه ساحل غربی هند و سن‌پترزبورگ برای دریافت محصولات و کالاهای مورد نیازشان را کاهش دهد و علاوه بر آن نیز با روسیه در مورد چالش‌های موجود در مورد دریای خزر تعامل داشته است.

این توافق درصدد ایجاد لکوموتیوهایی برای صنعت ریلی ایران است که این بخش حمل و نقل نیز از سوی تحریم‌های آمریکایی آسیب دیده بود. این توافق جدیدترین مورد از همکاری‌های رو به رشد مسکو و تهران محسوب می‌شود. به نظر می‌رسد صرف نظر از احساس طولانی‌مدت نااطمینانی و رقابت که در سراسر دوره شوروی سابق به دلیل هیاهوهای نظامی مختلف وجود داشت، ایران و روسیه اخیرا همکاری‌های اقتصادی و استراتژیکی را در بسیاری از جبهه‌ها تعقیب می‌کنند که شامل انرژی، توسعه زیرساخت و کمک‌های نظامی می‌شود. همچنین این دو کشور در مورد سوریه نیز در یک سو قرار دارند. براساس گفته‌های سخنگوی مجلس ایران، این کشور همچنین در هر صنعتی که نیاز به سرمایه‌گذاری داشته باشد، به روسیه اولویت خواهد داد.

تجارت بین ایران و روسیه در طول سال ۲۰۱۶ حدودا دو برابر شده که فروش افزارهای نظامی مانند هلی‌کوپترهای ام‌آی۱۷ و سامانه‌های موشکی متنوع نیز در این رقم تاثیر داشته است. شرکت‌های نفت و گاز روسی نیز در حال انتقال به ایران هستند، برای مثال شرکت گازپروم اخیرا قراردادی را برای توسعه میدان گازی «فرزاد ب» آغاز کرده است. برآورد می‌شود تجارت سالانه دوجانبه بین این کشورها به زودی به بیش از ۱۰ میلیارد دلار خواهد رسید. این میزان نسبت به سال ۲۰۱۴ که بر اثر تحریم‌ها تنها ۶۸/ ۱ میلیارد دلار بود، بسیار افزایش یافته است.

ورای خرید و فروش فرش ایرانی و هواپیماهای مسافربری، شرکت‌های ایالات متحده به راحتی نمی‌توانند از فرصت‌های نوظهور به دست آمده در ایران بهره‌برداری کنند زیرا این کشور برخی تحریم‌های خود علیه ایران را با عناوین حمایت از تروریسم و حقوق بشر باقی نگه داشته است. ایالات متحده همچنین هنوز هم تاثیرات زیادی بر اقدامات شرکت‌های اروپایی در ایران دارد که از آن جمله می‌توان شرکت نفتی توتال فرانسه را نام برد که بنا بر گزارش‌ها، پیش از وارد شدن به بازار ایران موافقت آمریکایی‌ها را جلب کرده بود. این اقدامات برای روسیه فضای مناسبی را فراهم می‌کند.

در این دوره جدید که سرمایه‌گذاری و تجارت بین مرزی در حال افزایش است، روش‌هایی که کشورها بر یکدیگر تاثیر می‌گذارند، از طریق افزودن فعالیت اقتصادی و پروژه‌های توسعه مشترک است. با این وصف، تحمیل‌‌کننده‌های تحریم‌ها اساسا خود را از میدان بیرون کرده و فضا را برای رقیبانشان آزاد می‌گذارند تا ثروت و قدرت بیشتری انباشت کنند. چین این مساله را به خوبی می‌داند؛ روسیه نیز از آن آگاه است. پوتین احتمالا به کنگره آمریکا یک تشکر بدهکار است.