توانمندی‌های تیم جدید

پروا سلطانی

فعال اقتصادی

باوجود انتقادهایی که این روزها درباره کابینه پیشنهادی آقای روحانی مطرح می‌شود، تیم اقتصادی معرفی شده از نقاط قوتی برخوردار است که در صورت اخذ رای اعتماد از مجلس شورای اسلامی، این توانایی را دارند که در مسیر از میان برداشتن موانع موجود اثرگذار باشند. مسعود کرباسیان گزینه پیشنهادی دولت برای تصدی وزارت اقتصاد، به عقیده بسیاری از تحلیلگران راه طیب‌نیا را ادامه خواهد داد. با توجه به این نکته که تغییرات و تحولات اقتصادی با برنامه‌ریزی و در بلندمدت رخ می‌دهند، انتخاب وزیری که بتواند پا جای پای وزیر قبلی بگذارد، اقدامی اندیشمندانه است. به ویژه در دولت روحانی که مسائل اقتصادی حائز اهمیت تلقی شده و حل بحران‌های اقتصادی ایجاد شده در ۱۰ سال اخیر، همواره در کانون توجه بوده است.

شکی نیست که بروز تحولات پایدار اقتصادی در کشور، حضور افرادی را می‌طلبد که به پدیده‌های اثرگذار در حوزه‌های مختلف اقتصادی اشراف کامل داشته و از سابقه اجرایی لازم برای مقابله با بحران‌های اقتصادی برخوردار باشند. مسعود کرباسیان از این نظر کارنامه قابل قبولی دارد. او هم مانند علی طیب‌نیا از سابقه آکادمیک درخشانی برخوردار است، با زبان انگلیسی آشناست و به دلیل آگاهی از روندهای جهانی در حوزه اقتصاد، زمینه و اراده مورد نیاز برای هدایت فرآیندها و ساختارهای اقتصادی داخلی را به سمت الگوهای جهانی در اختیار دارد. کرباسیان در دوره قبل، با وجود انتقادها و بدبینی‌های موجود درباره سامانه جامع هوشمند گمرکی، قواعد زائد و بوروکراسی سیستم گمرک را حذف کرد و قدم مثبتی در راستای کاهش فساد در این نهاد سنتی و آسیب‌پذیر برداشت؛ امری که بدون شک در زمینه مثبت شدن تراز تجاری ایران پس از ۴ دهه نقش داشته است.

پر واضح است که آگاهی از روندهای جهانی اقتصاد برای گزینه پیشنهادی وزارت اقتصاد کافی نیست، اشراف بر پیچ‌وخم مسائل داخلی نیز از اهمیت بسیاری برخوردار است که از این نظر کرباسیان گزینه مناسبی به حساب می‌آید. او اگرچه تاکنون این شانس را نداشته که بر مسند وزارت تکیه بزند، از سال ۶۱ مقام معاونت را در وزارت بازرگانی برعهده داشته و فردی با سابقه در حوزه‌ تجارت خارجیِ وزارتخانه بوده است. حضور در پست‌های کلیدی مثل معاونت بازرگانی وزارت نفت و معاونت بازرگانی خارجی وزارت بازرگانی در دهه ۷۰، معاونت طرح و برنامه وزارت بازرگانی در سال‌های دهه ۶۰ و ریاست کل گمرک از سال ۸۰ تا ۸۴ و همچنین ۹۲ تا ۹۶، دانش و تجربه قابل توجهی را برای فردی مثل کرباسیان رقم زده است که به اعتقاد من می‌تواند توشه مناسبی برای راه پر فراز و نشیب وزارت اقتصاد باشد. ارتباط ثمربخش کرباسیان با بخش خصوصی نیز امیدوارکننده است؛ او از سال ۸۹ تاکنون رئیس سازمان سرمایه‌گذاری و مشاور رئیس اتاق بازرگانی تهران بوده و سال‌هاست از دیدگاه سنتی دولتمردان نسبت به فعالان اقتصادی فاصله گرفته است. ارتباط نزدیک او با بخش خصوصی، در کنار عزمی که برای برداشتن موانع پیش روی فعالان اقتصادی دارد، می‌تواند در حذف بوروکراسی‌های دست‌وپاگیر دولتی موثر باشد. عامل مهم دیگری که باید در چینش وزرای اقتصادی در نظر گرفته شود، تیم یکدست و هماهنگ اقتصادی است. تیمی که در راستای اهداف اقتصادی دولت به مثابه یک کل، حرکت کرده و از هر گونه اقدام غیرهماهنگ خودداری کند.

ترکیب تیم اقتصادی و حضور محمد شریعتمداری در آن، علاوه بر هم‌راستایی بیشتر، نشان‌دهنده توجه آقای روحانی به انتقادها و فشارهای فراوان بخش خصوصی به دولت قبل، درباره بی‌توجهی به بخش بازرگانی در وزارت صنعت، معدن و تجارت است. محمد شریعتمداری به دلیل سابقه‌ تصدی‌گری وزارت بازرگانی، نگاهی هم‌راستا با کرباسیان به تجارت خارجی دارد و این اراده در او دیده می‌شود که کاستی‌های دوره قبل در بخش بازرگانی را از میان بردارد. او که از سال ۷۶ تا ۸۴ سکان وزارت بازرگانی را به دست داشت، با برقراری ارتباطی منحصر به‌فرد با بخش خصوصی، اقدامات مهمی را برای بهبود فضای کسب‌وکار انجام داد که از آن جمله می‌توان به عضویت ایران در سازمان تجارت جهانی به‌عنوان عضو ناظر، تصویب قوانین جدید گمرکی و ایجاد تحولات در حوزه تجارت الکترونیک اشاره کرد. پیش‌بینی من این است که محمد شریعتمداری علاوه بر بهره‌گیری از سوابق سودمندش در حوزه بازرگانی و به دلیل نزدیکی به رئیس‌جمهور در چهار سال گذشته (در مقام معاونت اجرایی)، علم بیشتری به اهداف اقتصادی دولت دارد و با تکیه بر نگاه بازرگانی‌محور خود، فضای شفاف و رقابتی را برای حوزه صنعت، معدن و تجارت رقم خواهد زد. مرور کلی برنامه پیشنهادی شریعتمداری حاکی از آن است که او نیز مانند مسعود کرباسیان برنامه‌هایی برای ادامه مسیر زمینه‌سازی سرمایه‌گذاری خارجی در دست دارد. امیدوارم «اتاق شیشه‌ای» کرباسیان در کنار «ایرانِ رقابت‌پذیر» شریعتمداری تضمین‌کننده اتفاقات بهتری برای اقتصاد کشور باشد.