رویکرد جدید به هتلداری

دکتر محمد تهرانی

فعال حوزه هتلداری

بحث گردشگری یکی از مسائلی است که مورد عنایت دولت یازدهم واقع شده بود. شاهد این مدعا ۱۷ هتل در تهران و بالغ بر ۱۲۰ هتلی است که در سطح کشور در دست ساخت قرار دارند. پروژه‌هایی که زمینه‌های آن عمدتا در دولت یازدهم فراهم شده است. نگرش دولت به سمت استفاده بیشتر از انواع جاذبه‌های توریستی نظیر تاریخی، اکو توریست، توریست صنعتی، توریست درمانی و غیره سوق پیدا کرده است. شرایط نشان می‌دهد که دولت قصد گسترش بیشتر این حوزه‌ها را دارد و لزوم استفاده از پتانسیل بالای این بخش را درک کرده است. منتها موانعی در این زمینه وجود دارد که رشد سریع آن را گرفته است. متاسفانه شرایط اعتماد سرمایه‌گذار خارجی برای ورود به بخش گردشگری ایران به وجود نیامده، حتی می‌توان گفت شرایط لازم و ابتدایی برای سرمایه‌گذاری نیز فراهم نیست. سرمایه‌گذار خارجی، برای انتقال پول خود نیز دچار مشکلات عدیده است. همچنین با وجود قول مساعد دولت برای همکاری وزارت امور اقتصادی و دارایی با سرمایه‌گذار خارجی در تضمین سرمایه‌اش، به دلیل روند بوروکراتیک تعبیه شده، عملا این موضوع میسر نیست.

همچنین یکی از مشکلات عدیده این بخش بحث بیمه است. به‌رغم امکان ورود شرکت‌های مطرح به بازار ایران، به‌دلیل بالا درنظر گرفتن هزینه‌ها، استفاده از آنها برای فعالان هیچ توجیه اقتصادی نخواهد داشت. رقم اعمال شده این شرکت‌ها در کشورهایی با ثبات اقتصادی بیشتر، نرخی در حدود ۶/ ۰ تا ۸/ ۰ درصد اعمال می‌شود؛ ولی ازآنجاکه این شرکت‌ها ایران را در رده کشورهای پرریسک می‌دانند، این نرخ را ۶ درصد برای ایران در نظر گرفته‌اند. نرخی که استفاده از این بیمه‌ها را نامعقول می‌کند. از نتایج عدم ورود شرکت‌های بزرگ بیمه به ایران این خواهد بود که برندهای هتلداری و گردشگری، برای بیمه مجموعه‌های خود دچار مشکل می‌شوند.بسیاری از شرکت‌های خارجی علاقه‌مند هستند که حق امتیاز خود را به ایران بدهند، لیکن به دلیل ریسک بالای سرمایه‌گذاری و عدم امکان پیاده‌سازی کامل مجموعه خود در ایران، با احتیاط بیشتری عمل می‌کنند. ورود برندهای مطرح، این حسن را دارد که که گردشگر با اطمینان بیشتری وارد مجموعه آنها می‌شود و رضایت بیشتری را از اقامتش کسب خواهد کرد.سازمان میراث فرهنگی تلاش‌هایی را انجام داده است تا با اعزام هیات‌هایی، فعالان خارجی را در بحث سرمایه‌گذاری، فروش خدمات و کالا وارد ایران کند؛ اما متاسفانه تا امروز نمونه‌ای که به نتیجه رسیده باشد، اعلام نشده است.

در شرایط فعلی، در تهران پنج هتل ۵ ستاره داریم که مجموع تخت‌های آنها حدود ۳۰۰۰ تخت است. ضمن اینکه هتل‌های ۴ستاره خوبی را نیز داریم؛ ولی با این وجود، زیرساخت هتل‌های ۵ستاره در کشور بسیار ضعیف است. دلایل این امر این است که سازمان میراث فرهنگی، به جای ملاک قرار دادن کیفیت خدمات ارائه‌شده در هتل‌ها، تعداد اتاق‌های بالاتر از ۱۰۰ واحد، متراژ بالای ۱۵۰۰ متر زمین و تالار پذیرایی را ملاک پنج ستاره کردن هتل قرار می‌دهد. این در حالی است که در کشورهای پیشرفته به هیچ عنوان این‌گونه نیست.

اخیرا در ایران آموزش هتلداری توسط موسسات خصوصی و بعضی دانشگاه‌های دولتی آغاز شده است. یکی از معضلات ریشه‌ای ما در ایران، نداشتن نیروی‌های متخصص در بخش‌های مختلف هتلداری بوده است. نیروهای موجود نیز به‌صورت سعی و خطا تجربیاتی کسب کرده‌اند. ضمن اینکه یکی دیگر از مشکلات، ارائه نشدن خدمات واحد گردشگری است، به نحوی که اگر مجموعه‌ای دارای هتل‌های متعدد در شهرهای مختلف کشور باشد، استانداردهای مختلفی را در ارائه خدمات اعمال می‌کنند. این درحالی است که نه تنها در بخش گردشگری که در برندهای جهانی غذا هم فارغ از اینکه در کدام شعبه چه کشوری یک همبرگر را سفارش می‌دهید، طعم و استانداردهای یکسانی دریافت خواهید کرد. از محاسن ورود برندهای اصلی در بخش هتلداری این خواهد بود که ممکن است بخشی از خدمات آنها به واسطه موازین اسلامی حذف شوند؛ ولی در بلندمدت فرهنگ ارائه استاندارد یکسانِ خدمات در تمامی شعب به داخل منتقل خواهد شد.

در انتها نیز باید به این نکته اشاره کرد که یکی از مشکلات اصلی موجود در این حوزه، روند اخذ مجوزهای قانونی است. در کشوری همچون سنگاپور، برای گرفتن مجوزهای لازم برای احداث هتل، در کمتر از یک روز می‌توان مراحل لازم را طی کرد. در حالی که در ایران این روند ممکن است چند سال طول بکشد. این در حالی است که یک هتل بالغ بر ۱۸۰ شغل مستقیم و حدود ۳۰۰۰ شغل غیر مستقیم ایجاد می‌کند.با این میزان اشتغال در بخش‌های مختلف گردشگری، نیازمند است که دولتمردان و مدیران موانع در موجود در این حوزه را با جدیت رفع کنند.