محمدعلی مختاری: اقتصاد رفتاری و مالی، رفتاری رشته‌ای است که با روش علمی در فضای روانشناسی بر مبنای شناخت، فاکتورهای مربوط به احساسات و اجتماع را در تحلیل و فهم بازارها و عوامل اقتصادی به کار می‌گیرد. از آنجا که واحد تحلیل در این دو علم، فرد و رفتار او است تعامل بین علم اقتصاد و روانشناسی می‌تواند برای نظریه‌پردازی اقتصادی مورد استفاده اقتصاددانان قرار گیرد طی سال‌های اخیر محققانی همچون دانیل کاهنمن، آموس تورسکی، دن آریلی و اخیرا نیز کالین کامرر برخی از اصول و اندیشه‌های علم اقتصاد را به‌عنوان اصولی غیر واقع‌گرایانه از نظر روانشناختی، مورد انتقاد قرار داده‌اند. اقتصاددانانی نظیر «کنت ارو» و «رابرت سولو» نیز تحقیقات اندکی را در این زمینه انجام داده‌اند و به نابسامانی‌های به وجود آمده در مورد واقع‌گرایی روانشناختی که هم‌اکنون منجر به بروز نتایجی جدید شده اشاره کرده‌اند.

عمدتا تلاش‌هایی با عنوان «علم اقتصاد رفتاری» صورت گرفته تا از نظر روانشناختی ماهیت و نتایج بسیار واقعی‌تر از طبیعت انسان در علم اقتصاد به‌دست آید که این ماهیت‌ها به طرز نامحدودی در دهه اخیر، گسترش و فزونی یافته است. تاجایی که امروز علم اقتصاد رفتاری جایگاه خود را در اقتصاد متعارف باز کرده و دانشگاه‌های معتبر بسیاری در مقاطع تحصیلات تکمیلی در زمینه اقتصاد رفتاری دانشجو می‌گیرند. در میان تحقیقات انجام شده،کارهای صورت گرفته توسط کاهنمن بسیار برجسته شد تا آنجا که جایزه نوبل اقتصاد در سال ۲۰۰۲ به او اعطا شد. تلفیق دستاوردهای پژوهش و اندیشه در روانشناسی با علم اقتصاد، و به‌خصوص کاربرد روانشناسی در درک مسائل مربوط به مراحل تمیز و قضاوت انسانی و کاربرد آن در درک تصمیم‌گیری تحت شرایط عدم اطمینان. از مهم‌ترین نتایج بدست‌آمده است تحقیقات «کاهنمن» پایه‌هایی را برای یک رشته جدید پژوهشی ساخته که شامل کشف چگونگی مراحل و سازوکار قضاوت شخصی انسان و راه‌های میانبری است که ذهن انسان در مرحله تصمیم‌گیری به کار می‌گیرد. مراحلی که ممکن است ذهن انسان را از مسیر اصول اولیه احتمالات نیز به دور افکند.

این رشته جدید که بر اساس پژوهش‌های او و همکارانش ایجاد شد «اقتصاد رفتاری» نام گرفته است. چگونه ذهن انسان به اتخاذ تصمیم می‌رسد؟ چه عواملی سبب می‌شود که تصمیم‌ها اشتباه درآید یا اینکه ما اصولا نسبت به اتخاذ تصمیم اشتباه خود نیز بی‌خبر باشیم؟ کاهمن طی ده‌ها سال تحقیق عملی پیرامون مراحل ادراک و تشخیص دنیای بیرونی توسط ذهن انسان، به نتایجی دست یافت که در مقالات و کتاب‌های متعدد منتشر شد. در نوامبر ۲۰۱۱ کتابی منتشر کرد که در آن به زبان ساده نتایج این تحقیقات را ارائه کرده است. عنوان کتاب «اندیشیده سریع و آهسته» است. نتایج به دست آمده برای اقتصاددانان از تازگی بسیار برخوردار بوده و بر بسیاری از پرسش‌‌هایی که معمولا در ذهن اقتصاددانان، پیرامون مساله منطقی و عقلایی بودن تصمیم‌گیری و انتخاب‌های فردی مطرح است پرتو افشانی می‌کند. همچنین دن‌اریلی کتاب‌های زیادی دارد که برخی از مهم‌ترین آنها به این شرح هستند: «به‌طرز قابل پیش‌بینی غیرمنطقی» و «نیروهای پنهانی که تصمیم‌های ما را شکل می‌دهند.» یکی از معروف‌ترین تحقیقات او در سال ۲۰۰۸ موفق به کسب جایزه نوبل مربوط به دستاوردهای نامتعارف علمی شد. این جایزه سالانه در دانشگاه هاروارد به ۱۰ نفر اعطا می‌شود. موضوعی که او و همکارانش در تحقیق خود بررسی کرده بودند این بود که چرا داروهای تقلبی گرانقیمت، اثربخش‌تر از داروهای تقلبی ارزان قیمت هستند.