دیوید فرانسیس
فارین پالیسی

زمانی که هیلاری کلینتون، نامزد دموکرات‌ها در روز چهارشنبه هفته گذشته به ایراد نطق خود پرداخت، دیده‌بانان بازار در سراسر جهان هشدار دادند که نااطمینانی همچون جاده‌ای سنگلاخ در مسیر اقتصاد آمریکا و جهان قرار دارد. اما تعهد ترامپ به از میان بردن گسترده سیاست‌های اقتصادی دولت اوباما نیز تلاطم بسیار برای برخی از شرکت‌ها را روایت می‌کند.

برخی از فوری‌ترین ریسک‌ها به‌دلیل تاثیر ترامپ بر تجارت جهانی به‌وجود می‌آیند. او قول داده است تا معاهدات تجاری موجود را پاره کرده و معاهدات قدیمی را فسخ کند که از این جمله می‌توان به پیمان همکاری کشورهای حوزه اقیانوس آرام اشاره کرد، توافق تجاری بزرگی بین آمریکا و 11 کشور دیگر حوزه اقیانوس آرام. اگر این تاجر به‌زودی بخواهد به تعهدات و شعارهای خود در جریان کارزار انتخاباتی خود عمل کند، تعرفه‌های شدید بر کالاهای مکزیکی و چینی در راه خواهند بود که موجب جنگ تجاری می‌شود؛ وقتی که این کشورها جریمه‌های مشابهی بر کالاهای آمریکایی وضع کنند. برخلاف بسیاری از طرح‌های پر آب و تاب، سیاست تجاری قویا در دستان کاخ سفید قرار دارد که به معنی این است که وی می‌تواند به‌خوبی به تعهداتش در فسخ پیمان‌های تجاری و خارج شدن از سازمان تجارت جهانی عمل کند.

ویلیام کلاین، اقتصاددان موسسه پترسون در زمینه اقتصاد بین‌الملل به فارین پالیسی می‌گوید: « به‌نظر می‌رسد تا زمانی که او به آن رویکرد عمل کند، عملکرد اقتصادی تقریبا دشواری خواهیم داشت.» ترامپ همچنین استقلال فدرال رزرو آمریکا، مهم‌ترین بانک مرکزی جهان را هدف قرار داده است؛ زیرا این نهاد نرخ بهره وام‌های آمریکا را تعیین می‌کند. این کار یک اثر جدی بر سیاست پولی خارجی دارد و بر اینکه چقدر سایر کشورها در قبال وام دادن طلب می‌کنند و بر تجارت جاری اثر می‌گذارد. جمهوری‌خواهان مدت‌ها است از ترازنامه‌ای که به کنگره قدرت حسابرسی فدرال رزرو را بدهد، پشتیبانی کرده‌اند.

الن لوانسون، اقتصاددان ارشد آمریکایی شرکت «تی راو پرایس» معتقد است: «پیشنهادهای ترامپ تهدیدی برای از میان بردن اعتقاد به استقلال فدرال رزرو و موقعیت ژئوپلیتیک ایالات‌متحده آمریکا هستند.» با این وجود، در روز چهارشنبه هفته گذشته اوضاع نسبتا مساعد بود: شرکت‌های سهام مالی، سلامت و بسیاری از شرکت‌های انرژی همگی با افزایش قیمت مواجه شدند. ترامپ که در کارزار انتخاباتی خود به‌عنوان قهرمان طبقه کارگر ظاهر شده بود و علیه ارتباطات کلینتون با وال‌استریت سخن می‌گفت، قول داده است قانون «داد-فرانک» را لغو کند که مجموعه‌ای از مقررات مالی است که پس از رکود بزرگ وضع شده‌اند تا از فروپاشی مالی دیگری جلوگیری کنند. ترامپ در ماه مه گفته بود: «داد-فرانک کار را برای بانکداران غیرممکن کرده است. طبق این قانون وام دادن به مردم برای خلق شغل برای افراد و مشاغلی که اشتغال‌زا هستند، بسیار سخت شده است و این کار باید متوقف شود.»

همچنین تعهد ترامپ مبنی‌بر لغو اوباماکر موجب رونق گرفتن شرکت‌های سلامت و دارویی در وال‌استریت شده است. قیمت سهام در هر دو بخش فوق به لطف پیروزی ترامپ بالا رفته است. برخی از شرکت‌های دارویی نیز روز پس از ترامپ با رشد سهام خود روبه‌رو شدند. طرح‌های ترامپ برای برداشتن مقررات دولت اوباما در زمینه مقررات محیط‌زیستی زغال‌سنگ برای برخی از شرکت‌های صاحب معادن و انرژی پیامد منفی داشتند. همچنین ترامپ قول داده است توافق‌های آب و هوایی پاریس را لغو کند که در آن توافق بین 200 کشور صورت گرفته است تا به مبارزه برای تغییر وضعیت آب و هوایی کمک کند. همان‌طور که قابل پیش‌بینی است، شرکت‌های انرژی پاک در این روز آسیب دیدند.

جف راتینگهاوس، از مدیران شرکت «تی راو پرایس» می‌گوید: «در شرایط کلی، تولید انرژی بیشتر چیز خوبی است. مقررات کمتر می‌تواند به سرمایه‌گذاری‌ها در حوزه انرژی کمک کند؛ زیرا می‌تواند هزینه‌های استخراج منابع از زمین را پایین‌تر بیاورد.» همین موضوع را می‌توان برای پیمانکاران صنایع دفاعی نیز عنوان کرد. رئیس‌جمهور منتخب قول داده است محدودیت بودجه را که سقفی برای مخارج نظامی تعیین می‌کند، بردارد و مخارج بیشتری روی کشتی‌ها و هواپیماهای جدید انجام داده و تعداد سربازان را افزایش دهد. سهام عرضه‌کنندگان صنایع دفاعی مانند نورتروپ گورمان و لاکهید مارتین حدود 5 درصد افزایش یافتند و رایتئون نیز 6/ 7 درصد بالا رفت. برخی از طرح‌های اقتصادی ترامپ مانند کاهش چشمگیر مالیات برای ثروتمندان، نیازمند همکاری با کنگره است. اما وی مشکلاتی با کنگره دارد.

وی پیشنهاد کرده است سقف نرخ حاشیه‌ای مالیات از 6/ 39 درصد به 33 درصد برسد. موسسه سیاست مالیاتی بی‌طرف «سنترفاوند» ذکر کرده است که این کار موجب کاهش 5/ 9 تریلیون دلاری درآمدهای فدرال در طول 10 سال می‌شود. بدون کاهش مخارج متناظر، این امر بدهی ملی را تا نزدیک به 80 درصد تولید ناخالص داخلی تا سال 2036 افزایش می‌دهد. همچنین مشخص نیست که چگونه برخی از پیشنهادهای اقتصادی دیگر ترامپ محقق می‌شوند. او قول داده 25 میلیون شغل دیگر در طول یک دهه آینده همراه با رشد اقتصادی سالانه 4 درصد، اضافه کند. تحت ریاست‌جمهوری اوباما، اقتصاد سالانه 2 درصد رشد کرد و بیش از 9 میلیون شغل فراهم آورد. پیش از انتخابات تعداد اندکی از اقتصاددانان فکر می‌کردند طرح ترامپ کار خواهد کرد و 370 اقتصاددان مشهور نامه‌ای امضا کرده و ترامپ را خطرناک و گزینه مخربی برای کشور خوانده بودند. اگر ترامپ بپذیرد که نیروهای اقتصادی فراتر از کنترل وی وجود دارند، کافی است روز چهارشنبه را به یاد بیاورد. جنرال موتورز اعلام کرده است که بیش از 2 هزار شغل مربوط به کارخانه را در میشیگان و اوهایو کاهش خواهد داد، دو ایالتی که به کاندیدای بیگانه‌ستیز رای دادند. اخراج کارگران به‌دلیل کاهش فروش خودرو است.