تداوم برجام

دکتر صادق زیباکلام
استاد دانشگاه تهران

بیایید انتخاب ترامپ را از منظر خودمان نگاه کنیم. نظام ما پس از چند دوره،‌ 8 سال زمان داشت که از فرصت اوباما و سیاست‌هایش برای بهبود روابط و زدودن اختلافات کهنه میان دو کشور استفاده کند. آن‌قدرها طول نخواهد کشید که بسیاری از مسوولان و به‌ویژه تندروها پی ببرند وجود اوباما در رأس کاخ سفید و حضور جان‌کری به‌عنوان وزیر امور خارجه آمریکا چه فرصت بزرگی برای تنش‌زدایی و رفع موانع و مشکلات سی و چند ساله با آمریکا بود. منافع ملی ایران در این سال‌ها اقتضا می‌کرد، در حالی که به نظر می‌رسید فرد معقولی بر مسند قدرت در آمریکا قرار دارد، برای بهبود شرایط اقتصادی کشور و رفع بسیاری از موانع و تنگناها گام‌هایی برای برقراری روابط و رفع سوءتفاهم‌ها برداشته شود، اما متاسفانه نه‌تنها از مشکلات اقتصاد ایران در این دوره کاسته نشد بلکه به دلایلی بر حجم آن افزوده شد.

حتما تندروها و آنهایی که دغدغه اقتصاد و منافع ملی کشور را ندارند، از رفتن اوباما و آمدن فردی چون ترامپ استقبال خواهند کرد. برای جریان آمریکا‌ستیز،‌ ترامپ بهترین گزینه ممکن خواهد بود و موجبات وجد و خوشحالی آنها را فراهم می‌کند. ترامپ دقیقا برخلاف اوباما همان سخنانی را خواهد گفت که مطلوب و مورد تایید دوستان تندرو است و حداقل برای چهار سال سوژه‌های بسیار خوبی برای آمریکا ستیزی و یادآوری این نکته به میانه‌روها که در چه اشتباه بزرگی به سر می‌بردید، در اختیار این دوستان قرار خواهد داد. آنها حتما در سال‌های پیش رو به میانه‌روها و طرفداران مذاکره با طرف‌های خارجی و آمریکا خواهند گفت «دیدید حرف‌های ما درست بود»، «دیدید ترامپ چگونه همه نقشه‌های شما را نقش بر آب کرد» و قس علی هذا. بنابراین، هر قدر پیروزی ترامپ برای تندروها شیرین و دارای پیامدهای مثبتی است، برای میانه‌روها تلخ خواهد بود، چرا که به نظر می‌رسد تمام راه‌های گشایش و بهبود اوضاع را خواهد بست.

البته بعید به نظر می‌رسد که ترامپ بتواند تا آنجا پیش برود که برجام را کان لم یکن کند، چراکه در برجام آمریکا تنها یکی از کشورهای طرف قرارداد است و تنها او نیست که باید تصمیم بگیرد. برجام بدون شک سرجای خودش باقی خواهد ماند، اما چشم‌انداز تنش‌زدایی از روابط دو کشور و آمدن شرکت‌های بزرگ آمریکایی تیره و تار خواهد بود. در مورد اروپا اما وضع کاملا متفاوت است و‌ آنها بدون شک به قول و قرارهای خود پایبند خواهند بود،‌ حضور توتال در ایران و نهایی شدن قرارداد آن با وزارت نفت در هفته گذشته، نوید‌بخش شروع روند حضور شرکت‌های بزرگ اروپایی به‌ویژه آلمانی‌ها و انگلیسی‌ها خواهد بود.