جدال اوباما با مخالفان برجام بر سر ایران

بلومبرگ

اوباما بدون اطلاع سران پنتاگون، مقادیر زیادی پول نقد به ایران داده‌ و این مساله سر و صدای زیادی در محافل خبری آمریکا به راه انداخته است. کسانی که منتقد ایران هستند از این مساله ابراز نگرانی کرده و گفته‌اند که ایران به گروه‌های نظامی پول نقد می‌دهد، چراکه آنها فقط می‌توانند از پول نقد استفاده کنند. مخالفان معتقدند که با این کار، گروه‌های نظامی متحد ایران می‌توانند بیش از پیش قدرت بگیرند و در خاورمیانه نفوذ بیشتری پیدا کنند. این خبر از جلسه کمیته خدمات نیروهای مسلح سنا بیرون آمد. رئیس ستاد مشترک ارتش در پاسخ به سوال یکی از سناتورهای جمهوری‌خواه (تد کروز) در مورد پرداخت پول نقد به ایران گفت که او خارج از حلقه تصمیم‌گیری بوده و از این مساله اطلاعی نداشته است.

وی مدعی شد که این مساله به خرید و فروش سلاح میان ایران و آمریکا در چند دهه اخیر مربوط می‌شود و او از جزئیات این روابط مطلع نیست، بنابراین نمی‌تواند در مورد آن صحبت کند. هنگامی‌ که دانفورد در مورد پرداخت پول نقد سوال پرسید، او پاسخ داد: من تلاش نمی‌کنم از پاسخ دادن به شما طفره بروم اما من از جزئیات آن مطلع نیستم و تنها می‌دانم که این واقعا یک تصمیم سیاسی است که به ایران پول نقد زیادی داده شود و من فکر نمی‌کنم درست باشد که من در این مورد نظر بدهم. کریستوفر شروود، یک کارمند مطبوعاتی در پنتاگون می‌گوید این تصمیم از سوی نهاد ریاست جمهوری اتخاذ شده و وزارت دفاع به هیچ‌وجه در آن دخیل نبوده است.

برخی از مخالفان دولت اوباما ادعا می‌کنند که این پول بابت آزاد کردن گروگان‌های آمریکایی پرداخت شده است، هرچند که این ادعا از سوی دولت تکذیب شده است. مارک تونر، معاون سخنگوی وزارت امور خارجه در یک گفت‌وگوی مطبوعاتی اعلام کرد که این ادعاها مبنای درستی ندارند و این مسبوق به سابقه است که چنین ادعاهایی پس از یک توافق بزرگ مطرح شود. اخیرا افشا شده است که پنتاگون در جریان هیچ‌کدام از این تصمیمات مهم در قبال ایران نبوده است. در این هفته، هفته‌نامه ویکلی استاندارد گزارش داد که اعضای اصلی کمیته روابط خارجی سنا، از جمله رئیس آن سناتور باب کورکر در تصمیم‌گیری در ارتباط با پرداخت این مبالغ هنگفت به ایران هیچ‌گونه دخالتی نداشته و در جریان قرار نگرفته بودند.

حتی اخیرا پس از اینکه اوباما مدعی شد که آمریکا هیچ راه دیگری برای پرداخت پول به ایران نداشته، هفته‌نامه پولتیکو مدعی شد که آمریکا سال‌هاست از طرق گوناگون به بانک‌های ایرانی پول پرداخت می‌کند. در مسائل دیگری نیز پنتاگون و سران ارشد ارتش در جریان تصمیم‌گیری‌ها نیستند. مثلا در جریان مذاکره با روسیه و آتش‌بس در سوریه بسیاری از فرماندهان ارتش مخالف بوده‌اند اما نتوانستند در برابر تصمیمی که وزارت خارجه اتخاذ کرده بودند، مقاومت کند. این شکاف میان پنتاگون و کاخ سفید که از سال اول ریاست‌جمهوری اوباما آغاز شده بود، به نظر می‌رسد در ماه‌های پایانی دوره او در حال گسترش هر چه بیشتر است. این مساله را می‌توان از سخنرانی‌های فرماندهان ارشد ارتش در روزها و هفته‌های اخیر مشاهده کرد که مدعی هستند کاخ سفید در برنامه‌های خود ناکام بوده است.

کمرنگ شدن تحریم‌های بانکی از سوی آمریکا

خزانه‌داری آمریکا با کاهش سختگیری مقررات مربوط به معاملات دلاری خارجیان در داد و ستد با شرکت‌های ایرانی، تحریم‌ها علیه ایران را کاهش داد. بخشنامه جدید اجازه چنین معاملاتی با شرکت‌های ایرانی که در فهرست تحریم‌های دولت آمریکا قرار ندارند را می‌دهد، حتی اگر بخش کوچکی از سهام این شرکت متعلق به فردی تحت تحریم باشد یا شرکت مذکور توسط فردی که نامش در لیست تحریم‌ها قرار دارد، اداره شود. خزانه‌داری آمریکا در دستورالعمل جدیدی که روز جمعه برای شرکت‌های تجاری طرف همکاری با ایران در سایت اینترنتی خود قرار داده، آورده است: «ورود به معاملات با نهادی که در لیست تحریم‌ها قرار ندارد لزوما برای یک شخص غیرآمریکایی ممنوع نیست حتی اگر بخش کوچکی از سهام آن نهاد متعلق به یک فرد تحت تحریم باشد، یا اینکه آن نهاد به‌طور کل یا قسمتی از آن توسط یک فرد ایرانی یا فرد مرتبط با ایران که در فهرست تحریم‌ها قرار دارد،کنترل و اداره شود.»

به گفته سخنگوی وزارت خزانه‌داری آمریکا، این سومین به‌روزرسانی دستورالعمل خزانه‌داری آمریکا در مورد همکاری شرکت‌های خارجی با ایران است و هدف از آن روشن کردن محدوده تحریم‌های لغو شده علیه ایران و تحریم‌های همچنان پابرجاست. وی افزود: این به‌روزرسانی، به معنای لغو تعداد بیشتری از تحریم‌ها علیه ایران نیست. دولت آمریکا در ماه ژانویه و به دنبال اجرایی شدن توافق هسته‌ای، برخی از تحریم‌ها علیه ایران را لغو کرد، اما مقامات ایرانی گفته‌اند که محدودیت‌های دولت آمریکا در زمینه معاملات دلاری مرتبط با ایران، مانع از ایجاد گشایش در روابط تجاری این کشور با سایر کشورها شده است. اریک لوربر، تحلیلگر موسسه فایننشال اینتگریتی نتورک که در زمینه تحریم‌های اقتصادی و مقررات تبعیت از تحریم‌ها به سرمایه‌گذاران مشاوره می‌دهد در این باره گفت: «این چراغ سبزی به شرکت‌های خارجی است مبنی بر اینکه می‌توانند به دلار آمریکا با ایران و طرف‌های ایرانی معامله کنند، بدون اینکه نگران نقض تحریم‌ها باشند. البته این تا زمانی است که آن دلارها به سیستم مالی آمریکا نزدیک نشوند.»

«این ابهام‌زدایی‌ها به منزله شل شدن تحریم‌ها است. با روشن کردن این مسائل، شما انگیزه‌های بیشتری ارائه می‌دهید و موانع پیش روی شرکت‌هایی که می‌خواهند وارد ایران شوند را بر می‌دارید.» این بخشنامه پس از آن صادر می‌شود که دولت آمریکا در ماه گذشته میلادی به شرکت آمریکایی بوئینگ اجازه داد به ایران هواپیما بفروشد. اداره کنترل دارایی‌های خارجی خزانه‌داری آمریکا به تجار و بنگاه‌های اقتصادی توصیه کرده تا در تعامل با چنین شرکت‌هایی احتیاط به خرج دهند و اطمینان حاصل کنند که این معاملات مرتبط با هیچ فردی که نام آن در لیست تحریم‌ها وجود دارد نیست.