نفوذ به بازار اروپا

محمدرضا قدسی‌زاده
مدیر برنامه‌ریزی شرکت ملی گاز ایران

صنعت گاز ایران با گذشت بیش از نیم قرن از فعالیت‌های خود، امروز با تامین بیش از 70 درصد از کل انرژی مصرفی در جایگاه بزرگ‌ترین عرضه‌کننده انرژی در سبد انرژی مصرفی کشور در سطح ملی ایستاده است. جایگاهی که در زمان تاسیس در 50 سال پیش برای آن به سختی قابل تصور بود.

نگاه راهبردی و برنامه‌ریزی کلان وزارت نفت در دولت یازدهم، امکان رشد جهشی عرضه و تولید گاز طبیعی در کشور را از سال 92 فراهم ساخته است. شرکت ملی گاز ایران امروز به‌عنوان سومین تولید کننده بزرگ گاز در جهان بعد از ایالات متحده آمریکا و روسیه، نقشی راهبردی در حوزه انرژی داخلی و خارجی کشور بر عهده دارد. در بخش داخلی، با تکمیل پوشش گاز طبیعی به مصرف کنندگان داخلی از طریق گازرسانی به بیش از 36/ 2 میلیون خانوار شهری و روستایی در سراسر کشور طی یک تا دو سال آینده، رسالت داخلی شرکت ملی گاز ایران در گازرسانی به مصرف‌کنندگان خانگی و تجاری کشور به انجام خواهد رسید. برنامه‌ریزی برای اتصال صنایع باقی‌مانده به شبکه انتقال گاز کشور و حذف حداکثری فرآورده‌های مایع از چرخه مصرف داخلی یکی از مهم‌ترین راهبردهای شرکت ملی گاز ایران در آینده نزدیک است که تحقق آن دستاوردهای اقتصادی و زیست‌محیطی بزرگ و ارزشمندی را برای شهروندان و اقتصاد ایران به همراه خواهد داشت. در سایه توسعه سریع این بخش از صنعت نفت کشور در اقصی نقاط کشور در دولت تدبیر و امید، عملیات گازرسانی به 5 هزار روستا در سال گذشته آغاز شده که از این رقم، عملیات اجرایی به 2800 روستا تکمیل شده است. به این رقم باید 5 هزار روستای در دست گازرسانی فعلی را نیز افزود.

همچنین با کاهش مصرف سوخت مایع در نیروگاه‌ها از طریق تامین گاز مورد نیاز به میزان 50 میلیارد متر مکعب در سال گذشته (در مقایسه با 36 میلیارد متر مکعب سال 92) زمینه کاهش گسترده مصرف فرآورده‌های نفتی به‌خصوص گازوئیل و نفت کوره فراهم شده و امکان صادرات روزانه میلیون‌ها لیتر فرآورده نفتی مایع شامل نفت گاز و نفت کوره به بازارهای منطقه‌ای محقق شده است. شرکت ملی گاز ایران همچنین در سال جاری با پوشش 74 نیروگاه، آمادگی تامین 65 میلیارد متر مکعب گاز طبیعی برای نیروگاه‌ها در سال جاری را اعلام کرده که به این ترتیب زمینه صرفه‌جویی و صادرات حدود 60 میلیارد لیتر فرآورده نفتی فراهم می‌شود. به میلیاردها دلار منافع اقتصادی حاصل از این جایگزینی، باید مزیت‌های زیست‌محیطی کاهش انتشار آلاینده‌ها در کلان‌شهرهای بزرگ کشور و افزایش سلامت شهروندان و توسعه و ارتقای شاخص‌های رفاهی زندگی ایرانیان با تامین پایدار، سرآمد و کارآمد گاز طبیعی را نیز افزود. تامین این حجم از گاز طبیعی در سال گذشته با رکورد بی‌سابقه 700 میلیون متر مکعب در روز را باید شاهدی بر تحقق راهبرد مهم در راستای اجرای سیاست‌های اقتصاد مقاومتی در سطح کلان ملی و در حوزه ماموریت‌های وزارت نفت و صنعت گاز کشور تلقی کرد. ارزش گاز طبیعی عرضه شده در حال حاضر به‌طور متوسط روزانه معادل 5/ 3 میلیون بشکه نفت خام است.

همچنین گازرسانی به استان سیستان و بلوچستان به‌عنوان یکی از مهم‌ترین سازوکارهای تحقق عدالت اجتماعی از جمله از طرح‌های اولویت‌دار شرکت ملی گاز ایران است. به زودی و تا قبل از پایان فعالیت‌های دولت یازدهم، هموطنان در زاهدان و سایر شهرهای استان، گاز طبیعی را در شهرها و خانه‌های خود مورد استفاده قرار خواهند داد. دولت یازدهم امیدوار است از این طریق زیرساخت‌های لازم برای توسعه همه جانبه در جنوب شرق کشور را فراهم سازد. رویکرد عمده دیگر صنعت نفت و بخش گاز در سایه دستاوردهای برجام، توسعه مناسبات اقتصادی با کشورهای همسایه بر محور تجارت گاز طبیعی است. ایران هم‌اکنون با 4 کشور ترکیه، آذربایجان، ارمنستان و ترکمنستان در تجارت گاز مشارکت دارد و شهروندان عراقی نیز به‌زودی برق تولیدی با گاز عرضه شده ایران را مصرف خواهند کرد. همزمان، مذاکرات با 4 طرف تجاری جدید در جریان است و در آینده نزدیک، گاز تولیدی از بزرگ‌ترین ذخیره گازی جهان، به چند بازار منطقه‌ای دیگر عرضه خواهد شد. راهبرد میان‌مدت و بلندمدت صنعت گاز ایران، نفوذ به بازار گاز اروپا و ایجاد محوری فعال بر اساس تجارت گاز طبیعی با قاره سبز به منظور کسب سهمی شایسته اولین دارنده ذخایر گازی جهان و کاهش آسیب‌پذیری اقتصاد ملی در جریان نوسانات سیاسی و افزایش تاب آوری اقتصاد ملی بر مبنای روابط مستحکم چندجانبه با اقتصاد جهانی است.

وزارت نفت با تکیه بر عملیات و توانایی‌های شرکت ملی گاز ایران در برنامه ششم توسعه، پوشش شهرها به میزان 99 درصد و روستاها به میزان 90 درصد را در دستور کار خود قرار داده است. با تکمیل زنجیره تامین، پالایش و انتقال گاز طبیعی کشور در پایان برنامه ششم توسعه و تحقق تولیدات فازهای جدید پارس جنوبی و دیگر میادین برنامه‌ریزی شده کشور، حجم گاز طبیعی تامین شده از سوی این بخش به روزانه 2/ 1 میلیارد متر مکعب (معادل حدود 5/ 8 میلیون بشکه نفت‌ خام در روز) بالغ خواهد شد. تولیداتی که زمینه صادرات همین میزان نفت خام و فرآورده‌های نفتی را فراهم ساخته و از سوی دیگر، گاز طبیعی صادراتی ایران را به محوری برای توسعه داخلی و صلح، ثبات و همکاری در تنظیم تعاملات ایران با شرکای خارجی تبدیل خواهد کرد.