تهدیدات اقتصادی تروریسم

رویترز

براساس نتایج یک پژوهش با عنوان «تاثیر تروریسم بر بازارهای مالی» که توسط صندوق بین‌المللی پول منتشر شده است، عملکرد تروریسم، هزینه‌های مستقیم و غیرمستقیمی را بر اقتصاد جهان برجا می‌گذارد. هزینه‌های مستقیم که ماهیتی کوتاه‌مدت‌تر دارند شامل نابودی زندگی‌ها و اموال، هزینه خدمات اورژانس، راه‌اندازی مجدد سیستم‌ها و زیرساخت‌های تخریب شده و هزینه امدادرسانی موقت برای بازماندگان حملات است. تبعات غیرمستقیم تروریسم اما می‌تواند به مراتب عظیم‌تر از اینها باشد، چون در میان مدت با کاهش اعتماد مصرف‌کنندگان و سرمایه‌گذاران، اقتصاد را تحت تاثیر قرار می‌دهد. تروریسم همچنین از طریق کاهش بهره وری که خود، ناشی از افزایش تدابیر امنیتی، افزایش حق بیمه‌ها و افزایش هزینه‌های مقررات مالی و سایر مقررات ضدتروریستی است، هزینه‌های درازمدتی را بر جا می‌گذارد. برای درک تنها یک جنبه از این هزینه‌های غیرقابل محاسبه، کافی است میلیاردها ساعت زمانی را در نظر بگیریم که از میلیون‌ها مسافر در بخش امنیتی فرودگاه‌ها طی سالیان متمادی گرفته می‌شود.

در کنار خسارات عینی که تروریسم برای اقتصاد به‌وجود می‌آورد، مطالعات موجود بر تاثیر آن بر بازارهای مالی، بورس و بیمه، توریسم و تقاضا برای حمل و نقل، به ویژه حمل و نقل هوایی متمرکز شده‌اند. در پی حملات روز ۱۳ نوامبر پاریس، انتظار می‌رود روندهای کوتاه‌مدت تحت‌تاثیر حملات قرار بگیرد، اما اظهارنظر درباره روند میان مدت و بلندمدت به مشاهده تحولات میدانی در اروپا و خاورمیانه بستگی دارد. تحلیلگران بر این باورند که حملاتی مانند ۱۳ نوامبر پاریس دورتازه‌ای از عصبیت را به بازارهایی تزریق خواهد کرد که همین حالا هم احوال خوشی ندارند. قطعا حملات پاریس در کنار دیگر عوامل می‌تواند مدتی قیمت‌ها و شاخص‌های آتی در بازارهای فعال جهانی را تحت‌تاثیر قرار دهد. شاخص‌های بازارهای مالی و بورس مانند نشانگرهای درجه حرارت سنج بدنه اقتصاد، سلامت و بیماری آن را نمایان می‌کنند. با این همه در کوتاه‌مدت می‌توان، رصد دقیق‌تری را از معامله‌گران بازارهای مختلف شاهد بود.

«لن‌لانچز» از مشاوران موسسه سرمایه‌گذاری «تولدو» به «اینترنشنال بیزینس تایمز» می‌گوید:‌ «جنبه ژئوپلیتیک همیشه در بازار مورد توجه است و هر چیزی که این وجه را به سرخط خبرها بیاورد، می‌تواند به سرعت معاملات بازار را تحت‌تاثیر قرار دهد. در این بین، بازارهای سهام که در ماه‌های گذشته نیز چند شوک قابل توجه را عمدتا از سوی چین دریافت کرده‌اند، وضعیت نامناسبی دارند. بازارهای سهام جهان تحت‌تاثیر چند عامل از جمله احتمال افزایش نرخ‌های بهره فدرال رزرو در نشست ماه دسامبر کمیته بازار آزاد بانک مرکزی آمریکا، کاهش رشد اقتصاد چین و کاهش پیش‌بینی‌های رشد اقتصاد جهان توسط موسسه‌های گوناگون جهانی، با ناامیدی روبه‌رو هستند، حالا با تشدید نااطمینانی می‌تواند آنها را نگران‌تر هم بکند.»

تروریسم درپی پیام‌رسانی و وحشت آفرینی و ایجاد واهمه در هدف است. فوری ترین اثر تروریسم ایجاد فضای نااطمینانی و ترس و تنفر در ارزیابی‌های عقلایی است که تاثیر بسیار مهم اقتصادی چه در فعالیت بازیگران و وضعیت و چه در برنامه‌ریزی اقتصادی دارند. مسلما مهم‌ترین تاثیر تروریسم ،پیامد‌های سیاسی - اجتماعی است، اما باید توجه داشت لزوما منجر به پسامدهای ناخواسته و جانبی اقتصادی می‌شوند که مستقیما تهیدستان و مستضعفان را بیش از پیش تهیدست و مستضعف می‌کند. تروریسم دولت‌ها را قدرتمندتر می‌کند و به آنها اجازه می‌دهد که منابع مملکت را به‌طور کلی در راه مبارزه با مردم بیشتر کنند که لزوما به معنای کم کردن هزینه‌های سرمایه‌گذاری برای رفاه عمومی است. نیروهای سرکش و امنیت افزایش می‌یابند و دولت بزرگ‌تر و بزرگ‌تر می‌شود و رانت خوارهای وابسته به دولت انبوه‌تر و قدرتمند‌تر می‌شوند و شهروندان محدود‌تر می‌شوند.

همین رویه نامطلوب در آمریکا بعد از فاجعه ١١ سپتامیر ٢٠٠١ آغاز شده و هنوز هم ادامه داردمهم‌ترین واکنش ناگهانی به حملات تروریستی در یک دهه گذشته هجوم به سوی سرمایه‌گذاری‌های امن‌تری چون طلا و اوراق خزانه آمریکا بوده است. اما در این مورد هم باید دو نکته را مورد توجه قرار داد. اول اینکه ادامه قدرت دلار و طلا فشار بر بازار کالاهای پایه را افزایش می‌دهد. دوم آنکه رشد اقتصاد جهانی را در اثر نااطمینانی کاهش می‌دهد.