آینده قراردادهای فروش هواپیما

نیویورک تایمز

توافق‌هایی که ایران برای خرید بیش از ۲۰۰ فروند هواپیما با بوئینگ و ایرباس امضا کرده است با تاخیرهایی روبه‌رو است که ممکن است خرید این هواپیماها را کاهش داده یا حتی لغو کند. اوایل ماه جاری از سوی مجلس نمایندگان آمریکا قانونی تصویب شد و با وجود تمهیداتی که در توافق هسته‌ای در نظر گرفته شده و فروش هواپیماهای مسافری به ایران را امکان‌پذیر کرده، ممکن است توافقات چند میلیارد دلاری ایران با بوئینگ و ایرباس را بلوکه کند. در حالی که انتظار می‌رود باراک اوباما رئیس‌جمهوری آمریکا این قانون را وتو کند اما زمان تحویل این هواپیماها با تاخیر بیشتری روبه‌رو می‌شود که باعث رنجیدگی طرف ایرانی خواهد شد. «دنیس مولنبرگ» مدیر عامل بوئینگ، ماه جاری در نمایشگاه هوایی بین‌المللی فارنبروگ انگلیس که یکی از مهم‌ترین رویدادهای سالانه صنعت هواپیمایی‌ است اظهاراتی بیان کرد که به این بدبینی می‌افزاید. وی گفت: اگر این شرکت نتواند تحت تفاهم‌نامه‌ای که ماه گذشته امضا کرده است به ایران‌ایر هواپیما بفروشد، هیچ‌کس دیگر هم نباید چنین امکانی داشته باشد.

مولنبرگ به توافق ایرباس اشاره کرد که در زمان سفر دکتر روحانی، رئیس‌جمهوری اسلامی ایران به فرانسه در ماه ژانویه با تبلیغات زیادی امضا شد. از سوی دیگر برای ایران هم تامین فاینانس از سوی بانک‌های خارجی که همچنان برای همکاری با این کشور محتاط مانده‌اند، دشوار است. کاهش قیمت‌های نفت که صادرات اصلی ایران است هم این مشکل را تشدید می‌کند. همچنین ابهاماتی که مربوط به آینده ریاست جمهوری در آمریکاست به این تردیدها اضافه می‌کند. دونالد ترامپ، نامزد جمهوری‌خواه ریاست جمهوری آمریکا که از مخالفان معروف برجام است، اگر در انتخابات ریاست جمهوری نوامبر به پیروزی برسد، ممکن است تلاش کند این توافق را لغو کند. تاخیر در توافقات ایران با ایرباس و بوئینگ، ابهاماتی را در صنعت هواپیمایی ایجاد کرده و احتمالا بر رشد مورد پیش‌بینی فعالیت موسسات مالی، تامین‌کنندگان، فراهم‌کنندگان خدمات، بیمه‌کنندگان، ‌بیمه‌های اتکایی و سایرین تاثیر می‌گذارد.

از سوی دیگر مقامات هواپیمایی ایران که بی‌صبرانه به دنبال آغاز نوسازی ناوگان فرسوده کشور هستند به احتمال خرید هواپیما از سایر شرکت‌ها اشاره کردند. خبرگزاری رویترز اخیرا گزارش داد ایران به هواپیمای متوسطی که از سوی شرکت میتسوبیشی ژاپن در دست طراحی است علاقه نشان داده است. همچنین گمانه‌زنی‌هایی از احتمال لغو سفارش ۱۲ فروند سوپرجامبوی ایرباس ‌ای ۳۸۰ که بخشی از توافق ایران با ایرباس برای خرید ۱۱۸ هواپیما هستند مطرح شده است و در نهایت تردیدهایی درباره‌ اینکه ایران بتواند به‌عنوان یک گزینه هواپیماهای جدید را اجاره کند، مطرح شده است. تحلیلگران صنعت هوایی می‌گویند: شرکت‌های لیزینگ در صورتی که ایران توافق هسته‌ای را نقض کند یا از این هواپیماها برای اهداف دیگری به جز جابه‌جایی مسافری استفاده کند، برای پس گرفتن آنها با مشکل روبه‌رو خواهند بود. ایران کنوانسیون کیپ تاون را که یک توافق‌نامه درخصوص روال بین‌المللی برای پس‌گرفتن دارایی‌های سیار مانند هواپیما است را امضا نکرده است.

به گفته ریچارد ال ابولافیا نایب رئیس شرکت مشاوره هوافضای تیلگروپ (Teal Group) بسیاری از کسانی که هواپیما اجاره می‌دهند به این مساله توجه کرده منصرف خواهند شد. حتی تحت تحریم‌های تسهیل‌یافته‌تر، هر دو شرکت بوئینگ و ایرباس باید از اداره کنترل دارایی‌های خارجی وزارت خزانه‌داری آمریکا مجوز دریافت کنند. هواپیماهای ایرباس از قطعات ساخت آمریکا استفاده می‌کنند به همین دلیل فروش آنها باید مورد موافقت دولت آمریکا قرار بگیرد. هر دو شرکت بوئینگ و ایرباس مکررا اعلام کردند که منتظر دریافت مجوز از دولت آمریکا هستند و بدون این مجوزها نمی‌توانند کاری از پیش ببرند. مقامات خزانه‌داری آمریکا هم درباره‌ زمان صدور این مجوزها اظهارنظر نکرده‌اند. بوئینگ اتهامات وارده از سوی برخی نمایندگان مخالف در کنگره آمریکا مبنی بر اینکه تمایل این شرکت برای فروش هواپیما به یک کشور متخاصم با آمریکا خلاف است را رد کرده است.

«تیم دی نیل» سخنگوی شرکت بوئینگ، در مصاحبه تلفنی با نیویورک تایمز گفت: «این شرکت به مخالفان فروش هواپیما به ایران گفته است دولت آمریکا و پنج دولت دیگر درباره توافق هسته‌ای با ایران مذاکره کرده‌اند و فروش هواپیما هم بخشی از این توافق بوده است.بوئینگ آماده نیست هیچ‌گونه فرصت رقابتی به ایرباس در زمینه با بازار ایران را واگذار کند. مقامات هواپیمایی ایران گفته‌اند در سال‌های آینده به ۵۰۰ هواپیما نیاز خواهند داشت.اگر ایرباس وارد بازار ایران شود و بوئینگ نتواند و اگر ایران همچنان در مسیر اجرای برجام بماند و بازار ایران در سال‌های آینده رشد چشمگیری پیدا کند ایرباس این بازار را به خود اختصاص خواهد داد.»