جام غیراقتصادی

امیر علیزاده
کارشناس اقتصاد ورزش

برخلاف آنچه معمولا از رویدادهای بزرگ ورزشی انتظار می‌رود، تاثیر اقتصادی جام ملت‌های فرانسه زیاد نخواهد بود و این برای کشوری که اقتصادش در بحران است خبر خوبی نیست. در کل اثر یک رویداد بزرگ ورزشی بر شاخص‌های کلان اقتصادی هیچ گاه چشم‌گیر نیست و بیشتر این اثرات غیرمستقیم است که باعث توسعه و رونق یک شهر یا کشور می‌شود. به‌عنوان نمونه دو شهر مونیخ و بارسلونا هنوز هم از برگزاری بازی‌های المپیک متنفع می‌شوند، چون این بازی‌ها تاثیر شگفت‌انگیزی روی وجهه این دو شهر گذاشت. اما اینکه یک رویداد بزرگ ورزشی بر اقتصاد تاثیر مستقیم قابل توجهی ندارد را فرانسه یک بار دیگر نشان می‌دهد.

اثر مستقیم فروش بلیت بر تولید ناخالص داخلی ناچیز است و به‌تازگی اثرش را بر آمار مربوط به چهار ماه اول سال میلادی گذاشته است. انگار از این لحاظ تورنمنت به پایان رسیده باشد. سرمایه‌گذاری‌هایی که برای آماده‌سازی و میزبانی این مسابقات انجام شده نیز اثراتش مربوط به ادوار گذشته است. بنابراین تنها چیزی که در این تابستان می‌تواند اثر مستقیم داشته باشد، مخارج هواداران و گردشگرانی است که برای تماشای بازی‌ها به فرانسه سفر کرده‌اند. اما تجربه کشورهای دیگر نشان می‌دهد که این مخارج زیاد نیستند و کوتاه‌مدت‌اند. جام ملت‌های اروپا امسال برای اولین بار با 24 تیم برگزار می‌شود. در گذشته تنها 16 کشور در این رویداد حضور داشتند. برای همین می‌توان انتظار داشت که یورو 2016 بیش از ادوار قبلی مورد توجه قرار بگیرد. به گفته یوفا، (اتحادیه فوتبال اروپا) این مسابقات در بیش از 230 منطقه در سراسر جهان زنده پخش می‌شود. علاوه بر این پیش‌بینی می‌شود که 5/ 2 میلیون نفر در فرانسه به استادیوم بروند. برای فرانسه این مسابقات بعد از جام جهانی فوتبال 1998 و جام جهانی راگبی 2007 سومین رویداد بزرگ ورزشی است.

این رویداد بین‌المللی در شرایطی برگزار می‌شود که فرانسه از لحاظ اقتصادی حال و روز چندان خوبی ندارد. بر اساس پیش‌بینی‌ها اقتصاد این کشور امسال رشدی 4/ 1 درصدی خواهد داشت. تنها 2/ 0 درصد بیشتر از پارسال. فرانسه اقتصاد کلان بسیار پیشرفته‌ای دارد و در رده‌بندی مجمع جهانی اقتصاد در میان 140 کشور با کیفیت عالی زیرساخت‌هایش در رده هشتم است. به همین دلیل سرمایه‌گذاری زیادی برای آماده‌سازی تورنمنت نیاز نبود. بر خلاف کشورهایی مثل آفریقای جنوبی و برزیل. خود تورنمنت به‌عنوان ارزش افزوده در بخش ورزش و سرگرمی در تولید ناخالص داخلی اثر می‌گذارد و در کل به دلیل بزرگی اقتصاد فرانسه این اثر ناچیز است. به‌عنوان مثال فروش بلیت مسابقات تنها اثری 15/ 0 درصدی در تولید ناخالص داخلی چهار ماه اول داشته است. تنها حقوق پخش تلویزیونی ممکن است اثر قابل ملاحظه‌تری در تولید ناخالص داخلی بگذارد، چون درآمد حاصل از فروش آن بسیار بیشتر از فروش بلیت است. اما اندازه‌گیری اثر فروش حقوق تلویزیونی در تولید ناخالص داخلی سخت‌تر است. چون فروش این حقوق در کشورهای مختلف و در زمان‌های متفاوت به مزایده گذاشته می‌شود و نه اتحادیه فوتبال اروپا و نه شرکتی که این حقوق را می‌فروشد مقرشان در فرانسه نیست. در واقع حتی می‌توان حقوق پخشی که شبکه‌های فرانسوی می‌خرند را به‌عنوان واردات در نظر گرفت.

مخارج جانبی مثل اقامت گردشگران در هتل و خرید تماشاچیان را به سختی می‌توان اندازه‌گیری کرد. بنا بر برآورد یوفا 5/ 2 میلیون تماشاچی در استادیوم‌ها خواهند بود و هفت میلیون نفر نیز در محل اجتماع هواداران که برای تماشای دسته‌جمعی بازی‌ها در نظر گرفته شده‌اند. بخش عمده پولی که این عده خرج کرده ‌اند مانند هزینه اقامت، از قبل رخ داده است و آن میزان مخارجی که به خاطر جام ملت‌ها اتفاق می‌ا‌فتد و بر تولید ناخالص داخلی این کشور اثر می‌‌گذارد نسبتا ناچیز است. در بازی‌های المپیک 2012 در بریتانیا نشانه‌هایی وجود داشت که مردم آن کشور در طول بازی‌ها کمتر از معمول پول خرج کردند. مصرف‌کنندگان فرانسوی نیز مثلا ممکن است تصمیم بگیرند مسابقات جام ملت‌ها را در خانه تماشا کنند به جای اینکه بیرون بروند و پول خود را بابت فعالیت‌های دیگری خرج کنند. ترس از حملات تروریستی در محل اجتماعات دلیل دیگری است که باعث شود فرانسوی‌ها از روی ترس در خانه بمانند. البته اگر تیم ملی این کشور نتایج خوبی بگیرد احتمالا مصرف‌کنندگان فرانسوی بیشتر خرج خواهند کرد. تاثیر بزرگ‌تر را 5/ 1 میلیون تماشاچی خارجی خواهند داشت که طبق برآورد یوفا در این تابستان به خاطر جام ملت‌ها به فرانسه سفر می‌کنند. این گردشگران خارجی ممکن است تا 500 میلیون یورو خرج کنند که نیمی از آن بابت اقامت در هتل و مهمانسرا خواهد بود. اما این میزان هم بر اقتصاد بزرگ فرانسه تنها اثری 05/ 0 درصدی خواهد داشت. جام ملت‌های فرانسه اثر ناچیزی بر رشد کند اقتصاد فرانسه می‌گذارد و این کشور برای رونق دوباره به چیزی بیشتر از یک جام ملت‌های فوتبال نیاز خواهد داشت. شاید خود فرانسوی‌ها هم در شرایط فعلی کشورشان، بیشتر امیدوارند تا جام ملت‌ها بر اتحاد و همبستگی شان بیشتر تاثیر بگذارد.