آینده صنعت توریسم

منبع: شورای جهانی سفر و گردشگری

سهم مستقیم بخش سفر و گردشگری ایران در تولید ناخالص داخلی ایران، در سال ۲۰۱۵ به ۲۹۴هزار و ۴۲۸ میلیارد ریال (حدود ۷/ ۸ میلیارد دلار) رسید که حدود ۵/ ۲ درصد از تولید ناخالص داخلی را تشکیل می‏دهد. پیش‏بینی می‏شود در سال ۲۰۱۶ میزان عواید حاصل از سفر و گردشگری ایران ۷/ ۶ درصد رشد کند و به حدود ۳۱۴ هزار میلیارد ریال (تقریبا ۳/ ۹ میلیارد دلار) برسد. این اثر مستقیم مربوط به حوزه‏هایی از جمله هتل‏ها، آژانس‏های مسافرتی، خطوط هواپیمایی و خدمات حمل‏ونقل مسافر است. به علاوه، پیش‏بینی می‏شود که چشم‏انداز آتی حوزه گردشگری در ایران تا سال ۲۰۲۶ رشد ۹/۴ درصدی داشته باشد و به ارزش بیش از ۵۰۵ هزار میلیارد ریال (تقریبا معادل ۸/۱۴ میلیارد دلار) برای اقتصاد ایران برسد؛ رقمی که معادل ۸/۲ درصد از تولید ناخالص داخلی ایران خواهد بود. این آمار بیانگر افزایش سهم گردشگری در اقتصاد ایران نسبت به سال‏های فعلی است.

عواید غیرمستقیم و القایی

اگر مشارکت غیرمستقیم بخش سفر و گردشگری را نیز (شامل اثرات ناشی از سرمایه‏گذاری، زنجیره تامین و اثرات درآمدی القایی) در تولید ناخالص داخلی لحاظ کنیم، ارقام ذکر شده برای مشارکت گردشگری در تولید ناخالص داخلی تا حدودی متفاوت خواهد بود. در سال ۲۰۱۵، عواید ایران با لحاظ کردن مشارکت غیرمستقیم و القایی بخش سفر و گردشگری به بیش از ۷۹۳ هزار میلیارد ریال (تقریبا معادل ۳۴/ ۲۳ میلیارد دلار) رسید که معادل ۷/ ۶ درصد از تولید ناخالص داخلی کشور بود. انتظار می‏رود در سال ۲۰۱۶، این رقم با افزایشی ۹/۵ درصدی همراه باشد و به بیش از ۸۳۹ هزار میلیارد ریال (معادل ۷/۲۴ میلیارد دلار) برسد که تقریبا ۸/۶ درصد از تولید ناخالص داخلی کشور را تشکیل خواهد داد. در چشم‏انداز آتی ایران که از سوی این سازمان اعلام شده، تا سال ۲۰۲۶ سهم این بخش به ۳/۷ درصد از تولیدات ناخالص داخلی افزایش خواهد یافت.

سهم گردشگری از اشتغال

علاوه‌بر آنچه در مورد بخش گردشگری و مشارکت آن در رشد اقتصادی گفته شد، این بخش در ایجاد اشتغال نیز موثر بوده است. در سال ۲۰۱۵، مشاغل مربوط به حوزه گردشگری (اثر مستقیم) برای ایران ۴۷۶ هزار فرصت شغلی بوده است و مطابق پیش‏بینی‏ها در سال ۲۰۱۶ با ۲/۴ درصد افزایش به ۴۹۶ هزار شغل می‏رسد که ۹/۱ درصد از کل اشتغال کشور را به خود اختصاص می‏دهد. همچنین پیش‏بینی می‏شود تا سال ۲۰۲۶ سفر و گردشگری مستقیما ۶۸۷ هزار فرصت شغلی را به خود اختصاص دهد که نسبت به ۱۰ سال پیش از آن، سالانه ۳/۳ درصد رشد خواهد داشت. مجموع مشارکت سفر و گردشگری در ایجاد شغل نیز با احتساب اثرات گسترده‏تر ناشی از عواید غیرمستقیم گردشگری (سرمایه‏گذاری و درآمد القایی) در سال ۲۰۱۵، یک میلیون و ۳۹۸ هزار و ۵۰۰ شغل را به خود اختصاص می‏داد که ۶/۵ درصد از کل اشتغال را شامل می‏شد. پیش‏بینی می‏شود این مقدار در سال ۲۰۱۶ با رشدی ۸/۳ درصدی به یک میلیون و ۴۵۲ هزار نفر برسد که ۷/۵ درصد از کل اشتغال را تشکیل می‏دهد. به علاوه برآورد می‏شود که تا سال ۲۰۲۶، بخش سفر و گردشگری یک میلیون و ۹۶۷ هزار شغل را به خود اختصاص دهند که ۱/۶ درصد از کل اشتغال را شامل می‏شود و در این بازه سالانه ۱/۳ درصد رشد می‏کند.

مخارج گردشگران

مقدار پولی که توسط گردشگران خارجی در بازدید از ایران خرج شده است (یا به عبارت دیگر صادرات گردشگر) عنصری کلیدی در مورد مشارکت مستقیم بخش سفر و گردشگری است. در سال ۲۰۱۵، ایران از این محل ۳۸ هزار میلیارد ریال درآمد کسب کرده بود. انتظار می‏رود که در سال ۲۰۱۶ این میزان ۳/۲ درصد رشد کرده و ۵ میلیون و ۶۷ هزار گردشگر خارجی به ایران جذب شوند. به علاوه، پیش‏بینی می‏شود تا سال ۲۰۲۶، ورود گردشگران بین‏المللی به ایران مجموعا به ۸ میلیون و ۵۷۸ هزار نفر و مجموع کل مخارج آنان به ۵۶ هزار و ۴۸۰ میلیارد ریال برسد که به معنی افزایش ۷/۳ درصدی در مخارج هر سال از سوی گردشگران است. انتظار می‏رود سفر و گردشگری در سال ۲۰۱۵، ۹۵ هزار و ۹۹۰ میلیارد ریال را جذب کرده باشد. گمانه‏زنی‏ها حاکی از این است که این میزان در سال ۲۰۱۶ تا ۶/۵ درصد افزایش خواهد یافت و در طول ۱۰ سال آینده نیز با افزایش ۸/۵ درصدی در هر سال تا سال ۲۰۲۶ به ۱۷۷ هزار و ۵۱۷ میلیارد ریال خواهد رسید. سهم بخش سفر و گردشگری از کل سرمایه‏گذاری ملی نیز با افزایش ۶/۰ درصدی نسبت به سال ۲۰۱۶، در سال ۲۰۲۶ به ۶/۳ درصد خواهد رسید.

اجزای مختلف سفر و گردشگری

مخارج سفرهای تفریحی (درون‏مرزی و داخلی) در سال ۲۰۱۵، ۸/۹۰ درصد مشارکت مستقیم بخش سفر و گردشگری را در تولید ناخالص داخلی تشکیل می‏دادند (معادل با ۴۷۳ هزار و ۳۳۷ میلیارد ریال). در عوض، ۲/۹ درصد را مخارج مربوط به سفرهای تجاری تشکیل می‏دادند (۴۷ هزار و ۷۷۴ میلیارد ریال). انتظار می‏رود مخارج سفرهای تفریحی در سال ۲۰۱۶ با ۷/۶ درصد افزایش به میزان ۵۰۵ هزار و ۶۷ میلیارد ریال برسد و با افزایش ۵ درصدی در هر سال، تا سال ۲۰۲۶ به سطح ۸۱۹ هزار و ۴۵۰ میلیارد ریال دست یابد. از سوی دیگر، انتظار می‏رود مخارج سفرهای تجاری در سال ۲۰۱۶ با ۵/۸ درصد افزایش به میزان ۵۱ هزار و ۸۳۲ میلیارد ریال برسد و با افزایش ۵ درصدی در هر سال، تا سال ۲۰۲۶ به سطح ۸۴ هزار و ۳۹۵ میلیارد ریال دست پیدا کند. مخارج سفرهای داخلی ۶/۹۲ درصد از مشارکت مستقیم بخش سفر و گردشگری را در مقایسه با ۴/۷ درصد صادرات بازدیدکنندگان (یعنی مخارج بازدیدکنندگان خارجی یا عواید گردشگری بین‏المللی) تشکیل می‏دادند. انتظار می‏رود مخارج سفرهای داخلی در سال ۲۰۱۶ با ۲/۷ درصد افزایش به رقم ۵۱۷ هزار و ۵۷۵ میلیارد ریال برسد و با افزایش ۱/۵ درصد در هر سال، تا سال ۲۰۲۶ به ۸۴۷ هزار و ۳۶۵ میلیارد ریال دست یابد. همچنین گمان می‏رود که صادرات بازدیدکنندگان در سال ۲۰۱۶ با ۳/۲ درصد افزایش به رقم ۳۹ هزار و ۳۲۴ میلیارد ریال رسیده و با افزایش ۷/۳ درصدی در هر سال، تا سال ۲۰۲۶ بالغ بر ۵۶ هزار و ۴۷۹ میلیارد ریال شود.