پایان موج صورتی

دانیلا بلی

منبع: نیوریپابلیک

از برزیل تا آرژانتین، منطقه آمریکای لاتین در حال گرایش به راست است. اما یک کشور مسیر رو به جلویی در جهت چپگراها دارد. خبرگزاری «آسوشیتد پرس» در سال ۲۰۰۶ یکی پس از دیگری پیروزی کاندیداهای چپگرا را در انتخابات ریاست جمهوری کشورهای آمریکای لاتین اعلام می‌کرد و عنوان «تکیه آمریکای لاتین به چپ‌ها» را برای این رویدادها برگزید. آغاز قرن بیست و یکم، طلوع یک دوره جدید در آمریکای جنوبی بود، لحظه بی‌سابقه گذار سیاسی- لری روثر تحلیلگر نیویورک تایمز در این خصوص از عبارت «گرایش به موج صورتی» یاد می‌کند که بیانگر علاقه به موج چپگرایی در آغاز هزاره جدید در آمریکای جنوبی بود. بین سال‌های ۱۹۹۹ تا ۲۰۰۸، رهبران چپگرایان و چپ‌میانه در ونزوئلا، شیلی، برزیل، آرژانتین، اوروگوئه، بولیوی، اکوادور و پاراگوئه قدرت را در دست گرفتند. در حالی که سایر نقاط دنیا درگیرو‌دار مسائل سقوط اقتصادی ناشی از بحران مالی سال ۲۰۰۸ قرار می‌گرفت، آمریکای جنوبی در حال قدرت گرفتن بود. روزنامه «گاردین» یادداشتی تحت عنوان «چرا چپ‌ها به پیروزی خود ادامه می‌دهند؟» در سال ۲۰۰۹ منتشر شد که قاره‌ای را توصیف می‌کرد که از همیشه دموکراتیک‌تر بوده و مبتنی بر رشد بالای اقتصاد بود.

در حالی که این دولت‌های چپگرا متفاوت بودند، در یک دیدگاه اشتراک داشتند و آن افزایش عدالت اجتماعی و مسائل مربوط به آن بود که در هر کشور به میزان متفاوتی مورد بررسی قرار گرفت: نسخه نئولیبرال دولت‌های کوچک‌تر، خصوصی‌سازی و بازارهای آزاد. چرخش به سمت چپ‌ها در آغاز قرن جدید، چند احتمال تازه را مطرح کرد. از نظر رهبران چپگرا متحدین «ضد‌هژمونی» محکم خواهند بود و می‌خواهند این منطقه را از سیطره ایالات متحده آمریکا آزاد کنند. در مورد مسائل اقتصادی، جایگزین‌هایی نیز پیشنهاد شده‌اند. امیر سادر جامعه‌شناس برزیلی در سال ۲۰۰۸ معتقد بود که آمریکای جنوبی «ضعیف‌ترین ارتباط را با زنجیره نئولیبرال جهانی» دارد.امروزه این تصویر به‌طور ریشه‌ای فرق کرده است. فصلی از تاریخ سیاسی و اجتماعی در آمریکای جنوبی در حال به پایان رسیدن است. حاکمیت چپگرایان در یک کشور دیگر آمریکای جنوبی نیز به پایان رسیده و به نظر می‌رسد چهار کشور دیگر نیز در همین مسیر قرار گرفته باشند. موریسیو ماکری، از راست میانه در ماه نوامبر سال ۲۰۱۵ به ریاست جمهوری آرژانتین انتخاب شد و به ۱۲ سال حاکمیت چپگرایان توسط کرچنر پایان داد. در ونزوئلا، چاویسم در حال سقوط است، احزاب مخالف دولت در ماه دسامبر سال گذشته انتخابات مجلس را بردند که زمین لرزه سیاسی برای رئیس‌جمهوری فعلی نیکولاس مادورو که جانشین خلف هوگو چاوز است، در پی داشت.

رئیس‌جمهور اقتصاددان رادیکال اکوادور، رافائل کورئا در ماه دسامبر سال پیش اعلام کرد که در پایان دوره ریاست جمهوری خود، از این کار کنار خواهد کشید. او با کاهش محبوبیت در بین مردم و کوچک شدن اندازه اقتصاد این کشور، دست به گریبان است. در بولیوی، ایوو مورالس همچنان درگیر یک رسوایی سیاسی- اخلاقی با یک زن جوان است. او در ماه فوریه در رفراندومی که به وی اجازه می‌داد تا در دوره چهارم ریاست جمهوری خود شرکت کند، شکست خورد. این در حالی است که برآورد می‌شود حدود یک میلیون نفر در خیابان‌های شهرهای برزیل اجتماع می‌کنند تا رهبران چپگرای این کشور، از جمله رئیس‌جمهوری دیلما روسف را از قدرت برکنار کنند. در حال حاضر نمایندگان مجلس برزیل رای به استیضاح دیلما روسف داده‌اند و حال سنای برزیل باید در مورد این امر تصمیم‌گیری کند. با توجه به گزارش سال ۲۰۱۵ شیلی، پایین‌ترین سطوح رضایت در جهان از نحوه عملکرد دموکراسی در آمریکای لاتین یافت می‌شود. میزان محبوبیت موافقان دولت در سال‌های اخیر به شدت افت کرده است. متعاقب این رویداد، اعتقاد به نهادهای سیاسی نیز به شدت کاهش یافته است.اما چه اتفاقی افتاد؟ برخی بر این باورند که چپ آمریکای لاتین در انجام تعهداتش شکست خورده است در حالی که برخی دیگر می‌گویند که این جناح قربانی نیروهای اقتصادی بزرگ‌تری شده است. همانند آینده چپ‌ها، برخی ادعا می‌کنند که تنها یک عامل برای توضیح این مطلب وجود ندارد. مدتی پیش، در نیویورک تایمز مطلبی به قلم خورخه کاستانیدا، یک دانشمند علوم سیاسی و وزیر خارجه سابق مکزیک به چاپ رسید که پایان کار چپگرایان را اعلام کرده بود. هنوز وقت رسیدن این حرف فرا نرسیده و یک کشور در این منطقه نشان داده است که تا چه میزان در مقابله با چالش‌های اقتصادی، رهبری پایدار چپگرا داشته است.