پایان ذخایر ارزی عربستان در 5 سال

منبع: Al Jazeera

پس‌از برگزاری نشست اوپک در ماه نوامبر سال گذشته میلادی، عربستان سعودی با وجود اینکه جهان از عرضه بیش از حد نفت لبریز از این طلای سیاه شده بود، دوباره از کاهش تولید سر باز زد. اما سوال بزرگ و بی‌پاسخ برای عربستان این است که قیمت‌ها تا کجا و برای چه مدت می‌تواند پایین بیاید؟اطلاعات اخیر نشان می‌دهد با امتناع عربستان سعودی از کاهش تولید نفت، هیچ اثری از کاهش را نمی‌توان دید؛ اما تصمیم این کشور برای بیرون کردن تولیدکنندگان نفت شیل ایالات متحده، اثر بدی بر اقتصاد عربستان وارد می‌کند و با انتظار بازگشت ایران به بازار جهانی نفت، قیمت‌ها کاهش می‌یابند، استراتژی ریاض به شدت ممکن است شبیه قماری با احتمالات نزولی باشد.

گرچه پادشاهی عربستان ذخایر قابل‌توجهی دارد، به نظر می‌رسد صندوق مالی این کشور در نرخ هشداردهنده‌ای قرار دارد و این ذخایر در حال کم شدن است. طبق اعلام صندوق پولی عربستان سعودی، ذخایر ارزی خارجی از ۷۴۲ میلیارد دلار در اوایل سال۲۰۱۵ به ۶۴۸ میلیارد دلار در پایان اکتبر رسیده است.اگر اوپک افزایش صادرات نفت از سوی ایران را با کاهش تولید نفت جبران نکند، صندوق بین‌المللی پول می‌گوید قیمت نفت می‌تواند در میان‌مدت بین ۵ تا ۱۰ درصد سقوط کند. طبق گزارش صندوق بین‌المللی پول، BP غول انرژی تخمین می‌زند که ایران بعد از ونزوئلا، عربستان سعودی و کانادا بزرگ ترین ذخایر نفت را در جهان داراست؛ به علاوه رتبه دوم ذخایر گاز نیز از آن ایران است.چگونه ایران می‌تواند به سرعت تولید خود را افزایش دهد در حالی که توافق با غرب نهایی شده است؟ جاپ کالمن، کارشناس انرژی معتقد است که ایران بین ۵۰۰هزار تا یک میلیون بشکه در روز طی یک سال به تولید نفت خود خواهد افزود؛ گرچه صندوق بین‌المللی پول افزایشی حدود ۶۰۰هزار بشکه در روز را برای سال ۲۰۱۶ پیش‌بینی می‌کند.به نظر می‌رسد بیژن زنگنه وزیر نفت ایران در مورد توانایی این کشور در افزایش تولید سرسخت‌تر است؛ اما هر چه باشد، انتظار می‌رود فشار بر اقتصاد سعودی‌ها افزایش یابد؛ اقتصادی که حدود ۹۰ درصد درآمد دولت در آن از صادرات ترکیبات هیدروکربنی به‌دست می‌آید.در عین حال، نشانه‌هایی وجود دارد که کمپین سعودی‌ها علیه نفت شیل آمریکا یک اثر قابل‌توجه دارد. شواهدی قوی وجود دارد که تولید نفت شیل در ایالات متحده در حال کاهش یافتن است؛ گرچه مصرف انرژی در اقتصادهای پیشرفته در حال افزایش یافتن است. هر جای دیگر در دنیا، شرکت‌های بزرگ انرژی شماری از پروژه‌ها را به تعویق انداخته‌اند؛ حرکتی که از قیمت‌ها در میان‌مدت حمایت خواهد کرد.

صندوق بین‌المللی پول پیش‌بینی می‌کند که تولید ناخالص داخلی عربستان سعودی در سال ۲۰۱۶ تنها ۲/ ۲ درصد رشد خواهد داشت؛ در حالی که ایران شاهد رشد ۴/ ۴ درصدی خواهد بود.ادوارد گراسیا، رئیس یک شرکت مشاوره‌ای می‌گوید«تصمیم عربستان سعودی مبنی بر عدم کاهش تولید تا اندازه‌ای بستگی به پویایی‌های عرضه- تقاضای بازار جهانی دارد.»گراسیا در گفت‌وگو با الجزیره می‌گوید «کاهش عرضه تنها در صورتی منطقی است که یک کاهش اندک در عرضه موجب افزایش قابل‌توجهی در قیمت‌ها ‌شود. در شرایط مازاد عرضه جهانی، ممکن نیست این روند ادامه داشته باشد؛ بنابراین استراتژی کاهش تولید چندان واضح نیست».طبق آخرین گزارش Capital Economics تا پایان سال ۲۰۱۵، کسری بودجه عربستان سعودی به ۲۰ درصد تولید ناخالص داخلی رسیده است. این وضعیت موجب شده تا صندوق بین‌المللی پول هشدار دهد اگر سیاست‌ها بدون تغییر بماند، ممکن است عربستان ذخایر خود را طی ۵ سال تمام کند. ریاض با کاهش در مخارج، به این روند واکنش نشان داده و تحت فشار شدید برای کاهش یارانه‌های انرژی است.صندوق بین‌المللی پول تخمین می‌زند که این یارانه‌ها در سال ۲۰۱۴ برای دولت ۸۳ میلیارد دلار هزینه داشته است که یکی از بالاترین اعداد بین شورای همکاری خلیج فارس است. عربستان بعد از بحرین در رتبه دوم قرار دارد. توجه‌ها اکنون به بودجه سال ۲۰۱۶ عربستان سعودی است. انتظار می‌رود بودجه سال جدید یکی از سخت‌ترین بودجه‌ها در این سال باشد.طبق گزارش‌های مطبوعات، در ماه اکتبر ۲۰۱۵ ملک سلمان به وزیر مالیه عربستان نامه‌ای نوشت و دستور داد که نهادهای دولتی پروژه‌های جدید زیرساختی را متوقف کنند و خرید ماشین و اثاثیه جدید را به تعویق بیندازند.

افزایش نااطمینانی اقتصادی موجب شده تا در ماه اکتبر، رتبه عربستان سعودی در شاخص Standard & Poor تنزیل یابد؛ این موسسه هشدار داده است که احتمال پایین‌تر رفتن این رتبه نیز وجود دارد.کاهش رتبه عربستان موجب شده تا زمانی که درآمدهای دولت به شدت کاهش یافته است، این کشور هزینه‌های استقراض را در یک دوره بالا ببرد.همچنین با پراکندگی بین نرخ‌های آتی و نقدی که اخیرا به بالاترین سطح از سال ۲۰۰۳ گسترش یافته است، یک فرضیه در بازارهای مالی وجود دارد که چگونه این مساله می‌تواند بر ریال سعودی تاثیر بگذارد.گرچه طبق گزارش Capital Economics این سناریو آخرین راه‌حل خواهد بود. عربستان گزینه‌های دیگری دارد که می‌تواند شامل ورود به بازار‌های بین‌المللی اوراق قرضه در اوایل سال ۲۰۱۶ شود؛ چیزی که هرگز پیش از این انجام نشده بود. طبق تحقیق موسسه Capital Economics انجام داده است، در حال حاضر قدرتمندان حول ۲۰ میلیارد ریال (۵میلیارد دلار) بدهی ماهانه به بازارهای محلی دارند، در حالی که میزان وام بانک‌های محلی به بخش خصوصی را کاهش داده‌اند.