رابرت وال

تحلیلگر وال استریت ژورنال

رفع تحریم‌های ایران موجی از معاملات را در صنعت هوایی، روانه این کشور کرد. این کشور مترصد فرصتی است تا ناوگان فرسوده خود را بازسازی کند. ایرباس هفته گذشته از فروش ده‌ها هواپیمای مسافربری نو به ایران خبر داد. این نخستین موج برای نگریستن دوباره شرکت‌های غربی به بازار ایران است، بازاری که پس از نزدیک به دو دهه ممنوعیت تجاری، اکنون درهایش باز شده‌اند.

کشور‌های غربی و آمریکایی به دنبال انجام تعهدات ایران برای پرونده هسته‌ای، بر سر رفع تحریم‌های این کشور توافق کرده‌اند. بیشتر تحریم‌هایی که این کشور در سال‌های گذشته با آن روبه‌رو بوده است به اوایل انقلاب باز می‌گردد تا به پرونده هسته‌ای. تحریم‌های هسته‌ای در چند سال گذشته، منجر شده تا ناوگان هوایی ایران یکی از قدیمی‌ترین ناوگان‌های جهان باشد. در این خصوص یکی از مشاوران خطوط هوایی OAG می‌گوید: «دهه‌ها تحریم باعث شد تا ایران نتواند قطعات یدکی و مورد نیاز را برای ناوگان خود خریداری کند و این امر باعث شد تا متوسط ناوگان هوایی ایران عمری برابر با ۲۲سال داشته باشد که این میزان از متوسط جهانی بالاتر است.»

عباس آخوندی، وزیر مسکن و شهرسازی ایران گفت: «این کشور نزدیک به یک سال سرگرم گفت‌وگو بوده تا هواپیماهایی از ۱۰۰ صندلی گرفته تا ایرباس دو طبقه ۵۵۵ صندلیِ سوپرجامبو را خریداری کند، اما به دلیل تحریم‌های بانکی ایران نمی توانست بهای آنها را بپردازد». تام اندرس، مدیر عامل ایر باس در خصوص بازار ایران گفت: «صنعت هوایی ایران یک بازار بسیار بزرگ است. ایران این پتانسیل را دارد تا در سال جاری میلادی۴۰۰ تا ۵۰۰ فروند هواپیما تقاضا کند.» پائلو سزار دو سوزا سیلوا که رئیس بخش تجاری شرکت هوایی برزیلی«امبرائر» گفت: «اکنون، فرصتی بی‌نظیر پیش روی ما است.» وی در ادامه افزود: «ایران هواپیماهایی با ۱۰۰ صندلی فرسوده دارد که نیاز به جایگزینی دارند. شرکت ما قصد دارد تا با خریداران ایرانی وارد مذاکره شوند اما هنوز در خصوص مراودات تجاری با ایران در حال بررسی هستیم تا بتوانیم در اسرع وقت با این کشور تجارت کنیم.» بر اساس مرکز تحقیقات «ایرو ترنسپورت»، شرکت هوایی «ایران ایر» که پرچم این کشور را روی بدنه خود دارد سن ناوگانش بیش از ۲۵ سال است، هرچند برخی از هواپیما‌های این شرکت پرواز نمی‌کنند. اتحادیه اروپا به دلایل امنیتی محدودیت‌هایی در خصوص کیفیت هواپیماهای این کشور وضع کرده است. باقی شرکت‌های ایرانی مانند ATA و ماهان نیز با عمر ۲۰ و ۲۲ سال به ترتیب، ناوگان قدیمی دارند.

در سال گذشته، وزیر راه ایران با حضور در نمایشگاهی که در خصوص صنعت هوایی برگزار شده بود زمینه را برای بازگشت هواپیماهای ایرانی آماده کرد و عباس آخوندی قول خرید ۲۰ میلیارد دلاری را برای خرید هواپیما داد. کارگزاران دولتی نیز که از تامین مالی صادرکنندگان هواپیمایی حمایت می کنند به شرکت‌هایی که در خصوص صادرات هواپیما به ایران فعالیت می‌‌کنند نیز کمک خواهد کرد. «گلدن ولش»، کارشناس موسسه مالی صادرات در این خصوص گفت: «ما هم اکنون برای همکاری با ایران آماده هستیم.» یکی از چالش‌های در پیش روی ایران این است که ایران در اسرع وقت نیاز به خرید هواپیما دارد. این در حالی است که شرکت‌های بوئینگ و ایر باس محصولات محبوب خود را برای ۱۰ سال فروخته‌اند. با این اوصاف ایران مجبور می‌شود تا هواپیماهای خود را از شرکت‌هایی که هواپیما اجاره می‌دهند تامین کند. انگوس کلی، مدیر عامل «ایروکپ» یکی از بزرگ‌ترین شرکت‌های هوایی دنیا که هواپیما اجاره می دهد در این خصوص می‌گوید: «بازار ایران به طور قطع پتانسیل رشد بسیار دارد و این ظرفیت را دارد تا تجهیزات خود را اجاره کند.»

اگرچه برخی نااطمینانی‌هایی در خصوص موانع حقوقی در رابطه با تجارت با ایران وجود دارد اما رفته‌رفته این موانع برداشته می شود. این مدیر عامل در این رابطه افزود: «به محض رفع این موانع مبادلات تجاری فورا آغاز خواهد شد.» تقاضای ایران برای هواپیما فقط به دلیل فرسودگی ناوگان این کشور نیست بلکه به دلیل مراودات تجاری که این کشور با غرب پس از رفع تحریم‌ها آغاز خواهد کرد، این کشور را مجاب می کند تا از هواپیماهای مدرن اسفاده کند. کریگ جنکس رئیس شرکت مشاور پروژه‌های هوایی در این خصوص تاکید کرد:«آشکار است که پرواز‌های تهران به مقاصد باقی کشور‌ها و برعکس، در پساتحریم بسیار افزایش خواهد یافت.»

چنین به نظر می‌رسد که در ابتدا در پی‌ افزایش تقاضای ایران، شرکت‌های هوایی خارجی از این فرصت منتفع شوند. شرکت KLM ماه گذشته اعلام کرد که قصد دارد تا در ماه اسفند، پرواز‌های خود را به تهران و از تهران از سر گیرد. لوفت‌ هانزا برنامه دارد تا خدمات خود را به تهران آغاز کند و شرکت هوایی اتریش نیز خدمات خود را به تهران افزایش خواهد داد. شرکت هوایی امارات که شلوغ‌ترین خطوط هوایی دنیا در سال گذشته لقب گرفت نیز با افزایش پرواز خود به شهر مشهد همکاری خود را با ایران افرایش داده است. ویلی والش مدیر عامل شرکت بریتیش ایرویز گفت: «بریتیش ایرویز» خدمات ویژه‌ای را برای ایران در نظر گرفته است. وی ضمن اشاره به این موضع که رفع تحریم‌های ایران فرصت بسیار خوبی برای این شرکت است، تاکید کرد: «من امیدوارم که وضعیت جدید ایران، بریتیش ایرویز را در آینده‌ای نزدیک تحت تاثیر قرار دهد.»