نزاع استراتژیک بین ایران و عربستان

پل تیلور

منبع: رویترز

مقامات ارشد ایرانی و سعودی پشت درهای بسته در جلسه‌ای که از سوی مجمع جهانی اقتصاد تشکیل شده بود، شرکت کردند تا در مورد دستیابی به صلح در سوریه مذاکره کنند.دیدار بین شاهزاده سعودی، ترکی الفیصل و وزیر امور خارجه ایران، جواد ظریف، جلسه‌ای بود که بین دو قدرت خاورمیانه که در حال حاضر روابط دوستانه‌ای ندارند، برگزار شد. این دو کشور در مورد مسایل سوریه، یمن و عراق اختلافات جدی دارند. مدتی است که ریاض روابط دیپلماتیک خود را با تهران قطع کرده و روابط تجاری بین این دو کشور نیز دو هفته پس از اینکه تظاهرکنندگان به سفارت عربستان سعودی در ایران حمله کردند، به حالت تعلیق درآمده است.

تظاهرکنندگان در اعتراض به اعدام یک رهبر روحانی شیعه که مورد حمایت دولت ایران بود، اعتراض کردند. این بن‌بست (در روابط) بیانگر این است که برخی عوامل برای رسیدن به صلح مورد حمایت روسیه و آمریکا در سوریه، ممکن است آن طور که در هفته اخیر در ژنو برنامه‌ریزی شده، اجرایی نشود. هیچ توافقی در مورد اینکه چه کسی باید نماینده مخالفان دولت سوریه باشد وجود ندارد. شورشیان تحت حمایت ریاض نیز در ابتدا خواستار توقف حملات هوایی روسیه در سوریه هستند.ظریف هرگونه ملاقات سری با شاهزاده ترکی، رئیس سابق سازمان امنیت عربستان و سفیر این کشور در ایالات متحده را انکار کرد. وی در پاسخ به پرسشی در کنفرانس خبری همان روز مبنی بر اینکه آیا وی هیچ ملاقاتی با مقامات سعودی در داووس داشته است یا خیر، گفت که هیچ جلسه سری و مخفیانه‌ای در کار نبوده است. شاهزاده ترکی الفیصل سخنان رویترز در مورد اینکه او در جلسه‌ای با آقای ظریف و دیگران شرکت داشته را تایید کرد اما نظری در مورد آنچه که گفته شده ارائه نکرد. نماینده ویژه سازمان ملل در امور سوریه، استفان دی میستورا، دبیرکل سابق سازمان ملل، کوفی عنان، دبیرکل سابق اتحادیه عرب، عمر موسی از مصر، وزیر خارجه ایتالیا و اتریش و مقاماتی از ترکیه و چند کشور غربی دیگر نیز بر سر میز مذاکره حضور داشتند.

نزاع دبیران

دی میستورا جلسه را با بیان اینکه این زمان برای مذاکرات صلح مناسب است شروع کرد و حضور در این مکان را ناشی از آن دانست که همه قدرت‌ها می‌خواهند راه حلی سیاسی برای جنگ داخلی پنج ساله در سوریه پیدا کنند.هرچند تعدادی از سخنگویان از انگیزه‌های روسیه برای مداخله در این نبرد از ماه سپتامبر و حملات هوایی در حمایت از رئیس جمهوری بشار اسد سوالاتی مطرح کردند و در مورد اینکه تهران و روسیه می‌خواهند این توافق در نهایت منجر به خروج اسد از قدرت شود، تردید دارند. ظریف گفت که ایران از راه حلی سیاسی حمایت کرده و نقشه‌ای برای این کار طراحی کرده است.وی بدون نام بردن از هیچ کشوری به‌طور ضمنی به ریاض حمله کرد و آنان را متهم کرد که برخی از مقامات از اختلافات بین مسلمانان شیعه و سنی در منطقه بهره‌برداری می‌کنند.ظریف در این کنفرانس خبری عربستان سعودی را به صرف میلیون‌ها دلار برای لابی در کنگره آمریکا برای مخالفت با توافق بین‌المللی رفع تحریم‌ها علیه برنامه هسته‌ای ایران متهم کرد. در پی این توافق با ایران، تحریم‌های سازمان ملل بر این کشور لغو شدند. او گفت: «ریاض پس از اینکه سفارت مورد حمله قرار گرفت ترسیده بود اما آنها باید به احساسات خود برگردند.»شاهزاده ترکی نیز در این جلسه به نقش ایران در جنگ سوریه اشاره کرده است. از قول یک مقام عربی او به ظریف گفت: «من واقعا آنچه را که می‌گویید دوست دارم اما وقتی به کاری که انجام می‌دهید نگاه می‌کنم متعجب می‌شوم.»شاهزاده ترکی ۷۰ ساله، جوان‌ترین فرزند شاه اسبق عربستان ملک فیصل است. وی ایران را متهم می‌کند که در حمایت از اسد در سوریه نیرو دارد. یکی از حاضران می‌گوید سخنان شاهزاده تندتر از چیزی بود که انتظار می‌رفت و برخی از حاضران در جلسه را متعجب کرد. وی (ترکی الفیصل) اشاره کرده است که ایران در کشورهای عرب حضور نظامی دارد. ایران شهادت افراد خود در سوریه را تایید کرده است، اما حضور نظامی و سیاسی در این کشور یا مشارکت مستقیم در عملیات نظامی را انکار می‌کند. ظریف پاسخی به حمله شاهزاده ترکی در نشست نداده و بقیه جلسه بی‌نتیجه بوده است. نماینده سازمان ملل، دی میستورا گفت: «این سومین سالی است که در مورد سوریه صحبت می‌کنیم و همه چیز بی‌نتیجه است.» شواهد از این قرار است که کشورهای اروپایی حاضر در جلسه تنها در مورد وضعیت انسانی و بحران آوارگان و اینکه چگونه روند مهاجرت پناهجویان به اروپا را متوقف کنند، صحبت کردند.