شوک برجام در بورس‌های منطقه
علا شاهین
تحلیلگر بلومبرگ
پس از یک دهه تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران، رقبای عرب حوزه خلیج فارس این کشور سخت‌‌ترین مخمصه اقتصادی خود را از زمان بحران می‌گذرانند. دولت‌ها در هر ۶ کشور عضو شورای همکاری خلیج فارس در حال انجام اقدامات بی‌سابقه‌ای برای مقابله با رکود در قیمت نفت هستند. برخی از تسهیلات رفاهی سخاوتمندانه، برای مقابله با گسترش کسری بودجه در حال حذف شدن هستند. در برخی از این کشورها، پیمانکاران با تاخیر در پرداخت دولت روبه‌رو هستند در این حال برخی شرکت‌ها در حال کاهش نیروی کار خود برای کاهش هزینه‌ها هستند.

بازارهای سهام در همه کشورهای شورای همکاری خلیج فارس در این ماه به دلیل انتظارات ناشی از چشم‌انداز افزایش تولید نفت ایران شروع به کاهش کرده بودند و روز یکشنبه با اعلام خبر اجرایی شدن توافق هسته‌ای روند کاهشی بیشتر شد و بورس این کشورها به‌شدت سقوط کرد. شاخص سهام در بازار بورس تداول عربستان نیز با کاهش 2/ 7 درصدی مواجه شد و به کمترین میزان خود از مارس 2011 رسید. پس از اعلام توافق هسته‌ای شاخص عمومی بورس ابوظبی 5/ 4 درصد و بورس کویت 3/ 2 درصد سقوط کردند. بازار بورس دبی و قطر نیز 6درصد کاهش داشته‌اند. شاخص سهام بورس بحرین هم 5/ 1 درصد کاهش یافته است. ارزش سهام در مصر نیز با افت شدیدی مواجه شد.


فشار نفتی

با لغو تحریم‌های ایران، این کشور ازاین‌پس می‌تواند صادرات نفت خام خود را افزایش دهد و این موضوع باعث کاهش بیشتر قیمت نفت می‌‌شود. نیال خان، رئیس بورس ریاض، در مصاحبه با این شبکه گفت: «ایران صادرات نفت خود را به ‌زودی افزایش می‌دهد و بهبود شرایط بازار وابسته به بازگشت قیمت نفت به میزان بالای ۳۰ دلار است.» امیر حسین زمانی‌نیا، معاون امور بین‌الملل و بازرگانی وزیر نفت گفت: «ایران آماده است تا روزانه ۵۰۰ هزار بشکه نفت به دیگر کشورها صادر کند. همچنین قرار است ایران، در چند ماه نیم میلیون بشکه دیگر به این مقدار اضافه کند.» تصمیم ایران مبنی‌بر افزایش صادرات خود نگرانی کشورهای نفت‌خیز را برانگیخته است. همچنین کاهش قیمت نفت نگرانی سرمایه‌گذاران را تشدید کرده است. تلال توکان، رئیس بخش پژوهش در اوراق بهادار ابوظبی، گفت: «سقوط قیمت نفت به کمتر از ۲۹ دلار باعث شده است بیشتر سرمایه‌گذاران سهام خود را به فروش برسانند.»


کاهش درآمد شرکت‌ها

بانک الراجحی عربستان، بزرگ‌ترین بانک اسلامی در جهان و همچنین شرکت صنایع پایه این کشور به‌عنوان یکی از مهم‌ترین تولید‌کنندگان مواد شیمیایی در جهان، در میان مهم‌ترین گروه‌هایی هستند که در کاهش شاخص سهام تداول عربستان نقش دارند. بیش از 70 درصد از درآمد دولت عربستان از طریق صادرات نفت است، با کاهش قیمت نفت در بازارهای جهانی شرکت‌های عربستان نیز دچار ضرر شده‌اند. درآمد شرکت کود عربستان نیز با کاهش 2/ 6 درصدی مواجه شده و به کمترین میزان خود از نوامبر 2009 رسیده است. همچنین درآمد خالص این شرکت به نصف میزان اولیه کاهش یافته و به 379 میلیون ریال (101 میلیون دلار) رسیده است. درآمد شرکت ملی پتروشیمی ینبع نیز با کاهش 9/ 5 درصدی مواجه شده و به کمترین میزان خود از مه‌‌2009 رسیده است. همچنین سود سه‌ماه چهارم این شرکت 36 درصد کاهش یافته است.