دنیای اقتصاد: سرمایه‌گذاران اتریشی که در هفته جاری با بزرگ‌ترین هیات تجاری در مقایسه با سایر کشورهای اروپایی وارد ایران شدند، بیش از همه به‌دنبال پاسخ به این سوالند که آیا با توجه به زمان و شرایط حال و آینده، بازار ایران فواید و بهره‌وری مورد توقع آنها را محقق می‌کند یا خیر؟ در نظرسنجی «دنیای اقتصاد» از برخی از تجار اتریشی، مشخص شد در وهله اول آنها نسبت به پایان تحریم علیه ایران اطمینان دارند؛ با این حال امنیت سرمایه‌گذاری، قوانین و مقررات و نوسانات ارزی را مهم‌ترین دغدغه خود می‌دانند.


بمانجان ندیمی- شهرزاد کاظمی: ایران و اتریش فاز صفر مذاکرات تجاری خود را آغاز کردند؛ فازی که به نظر می‌رسد در جهت توجیه پذیری ورود سرمایه‌های خارجی از طرف این کشور در بخش‌های مختلف اقتصادی ایران شروع شده است. فعالان اقتصادی اتریشی معتقدند در قدم اول در صدد ارزیابی بازار ایران هستند. در واقع سرمایه‌گذاران اتریشی بیش از همه به دنبال پاسخ به این سوالند که آیا با توجه به زمان و شرایط حال و آینده، سرمایه‌گذاری در ایران فواید و بهره‌وری مورد توقع آنها را محقق می کند یا خیر؟

بعد از توافق وین، ایران هر روز میزبان هیات‌های تجاری خارجی است. تجاری که پس از چند سال، برای ارزیابی از بازار ایران می‌آیند و به قول خودشان می‌خواهند مدت طولانی را در این بازار بمانند. اما این تجار خوب می‌دانند که راز ماندگاری آنها در ایران تنها یک موضوع است؛ «سرمایه‌گذاری مشترک».


این خواسته ایرانیان است و موجب ایجاد رویکرد جدید هیات‌های تجاری اروپایی شده است. شاید بتوان سرمنشا این طرز تفکر فعالان اقتصادی ایران را در تجربه تلخ همکاری‌های گذشته با شرکت‌های خارجی دانست. شرکت‌هایی که نه تنها سرمایه‌گذاری مشترکی صورت ندادند، بلکه سال‌ها از بازار بزرگ ایران استفاده کرده و در تحریم‌ها نیز پا پس کشیدند. حال شعار هر هیات تجاری خارجی به خصوص اروپایی‌ها به سرمایه‌گذاری مشترک با ایران بر می‌گردد. شعاری که می‌تواند زمینه‌های موفقیت آنها را در ورود به بازار ایران فراهم کند.


در این میان، برخی از فعالان اقتصادی از آینده این رفت و آمدها ابراز نگرانی می‌کنند. آنها معتقدند نمی‌توان تنها به حضور و حرف‌های این هیات‌ها دلخوش بود. بلکه باید دید در این کارزار مذاکرات، تا چه اندازه به حرف‌هایشان عمل خواهند کرد. البته این امر تنها با گذر زمان اثبات خواهد شد و نمی‌توان در این باره قضاوت کرد. احمد فیاض بخش، دبیرکل اتاق بازرگانی ایران اعتقاد دارد باید منتظر باشیم و ببینیم وعده‌ها تا چه اندازه عملیاتی خواهد شد.


از سویی برخی دیگر از فعالان حوزه تجارت با خوش‌بینی بیشتری به جریان حضور خارجی‌ها در ایران نگاه می‌کنند. آنها معتقدند ایران دارای پتانسیل‌های زیادی است و سرمایه‌گذاری مشترک شرکت‌های اروپایی با ایران به سود دو طرف است، بنابراین منفعت اروپایی‌ها در سرمایه‌گذاری مشترک و حضور طولانی مدت در بازار ایران است و قطعا آنها نیز این فرصت را از دست نمی‌دهند. به گفته این دسته از تجار ایرانی، به زودی فصل جدیدی در اقتصاد کشور رقم خواهد خورد و شاهد حضور شرکت‌های بزرگی در ایران خواهیم بود.


نتیجه بخش بودن مذاکرات

رئیس اتاق بازرگانی ایران درخصوص پیش‌بینی‌اش از آینده رفت و آمدهای تجار خارجی می‌گوید: هر هیاتی که به اتاق بازرگانی می‌آید من را به آینده خوش‌بین‌تر می‌کند. محسن جلال‌پور با لبخندی رضایت‌آمیز ادامه می‌دهد: هرچند این روزها بسیار پرمشغله‌ام، اما احساس خستگی نمی‌کنم چراکه به نتیجه بخش بودن این رفت و آمدها اعتقاد دارم. برخی از کارشناسان نیز می‌گویند: پس از توافق وین حضور هیات‌های اروپایی بیشتر به هجوم آنها تبدیل شده است. هجومی که بازار ایران را هدف قرار داده است. باید در لاک دفاعی فرو برویم و تصمیم درست بگیریم. نباید از حضور یا هجوم هیات‌های تجاری هیجان زده شویم. اما عده‌ای از اقتصاددانان نیز معتقدند حتی اگر حضور هیات‌های خارجی برای فروش محصولات خود باشد باز هم جای نگرانی نیست. بلکه این امر، یک امر طبیعی است که ریسک سرمایه‌گذاری را برای طرف خارجی به حداقل می‌رساند.


در عین حال تحلیل طرف خارجی از حضور پایدار در ایران کمی متفاوت و مشروط است. برخی از تجار خارجی، آینده همکاری با ایران را منوط به لغو تحریم‌ها می‌دانند و می‌گویند: اشتیاق برای حضور در ایران بین شرکت‌های خارجی موج می‌زند، اما باید زیرساخت‌های این همکاری فراهم شود و این امر تنها با لغو تحریم‌ها امکان پذیر است، بنابراین باید تا تعیین تکلیف شدن تحریم‌ها دست نگه داشت. اما عده‌ای دیگر، برای همکاری با شرکت‌های ایرانی بازگشت تحریم‌ها را غیرممکن می‌دانند و به آینده همکاری‌ها خوش‌بین هستند. حال این سوال مطرح می‌شود که پس در این مذاکرات چه می‌گذرد؟


این مذاکرات و نشست‌های رو در روی تجار ایرانی و خارجی که اتفاقا این روزها با حضور هیات‌های خارجی اوج گرفته است، به تبادل اطلاعات شرکت‌های دو طرف ختم می‌شود. بازاریابی برای جذب سرمایه‌گذار مهم‌ترین محور گفت‌وگوی آنها است. در واقع، تجار برای آینده روابط خود برنامه‌ریزی می‌کنند و کمتر شاهد عقد قرارداد برای سرمایه‌گذاری هستیم.

هیات‌های خارجی برای سبقت گرفتن از یکدیگر مدل جدیدی را در پیش گرفته‌اند. مدلی که به‌زعم بسیاری از فعالان اقتصادی، تاثیر بیشتری در روند مذاکرات اقتصادی آنها با طرف ایرانی دارد. خارجی‌ها در این دوره به خصوص پس از توافق وین، در سپردن سرپرستی هیات‌های تجاریشان به مقامات دولتی از یکدیگر سبقت گرفته‌اند. اگر سطوح هیات‌های پیش از توافق و پس از آن را با یکدیگر مقایسه کنیم متوجه می‌شویم که تقریبا در راس تمام هیات‌های اروپایی که پس از توافق وارد ایران شده‌اند، وزیر یا وزرایی از کشور مقابل حضور داشته‌اند. حتی در برخی از هیات‌ها، شاهد حضور رئیس‌جمهوری به‌عنوان سرپرست گروه بازرگانان بوده‌ایم که توانسته‌اند حضور تاریخی را برای بخش تجارت کشورشان رقم بزنند. حضوری که بی سابقه بوده و نشان از عزمی برای ورود به بازار ایران دارد. البته به گفته برخی از فعالان اقتصادی، در اروپا حضور مقامات بلندپایه دولتی در کنار فعالان اقتصادی امری طبیعی است؛ چراکه اقتصاد کشورشان وابسته به همین شرکت‌ها و فعالان بخش خصوصی است.


اشتیاق حضور در ایران

پارلمان بخش خصوصی ایران، در هفته اخیر، روزهای پر رفت و آمدی را تجربه کرد. سه هیات بلند پایه اروپایی میهمان اتاق بازرگانی ایران بودند. دو روز گذشته، بخش خصوصی ایران شاهد حضور بی سابقه تجار اتریشی به همراه رئیس‌جمهوری و معاون نخست‌وزیر این کشور بود. تجاری که برای ارزیابی از بازار ایران و مذاکره رو در رو با طرف ایرانی دور یک میز نشستند و چندین تفاهم‌نامه همکاری نیز امضا کردند.

هیات اتریشی در گردهمایی بزرگ اقتصادی با طرف ایرانی، همچون سایر گروه‌های تجاری خارجی، خواستار حضور طولانی مدت در ایران شد. آنها نیز می‌خواهند با توجه به پتانسیل‌های دو طرف، سرمایه‌گذاری‌هایی صورت دهند که منفعت دو کشور حفظ شود. به گفته مقامات حاضر در این هیات، اتریشی‌ها با چنین حضور بی‌سابقه‌ای، اشتیاق خود را برای همکاری با ایران نشان داده‌اند.

فعالان اقتصادی ایرانی درخصوص حضور هیات اتریشی در ایران که در راس آن رئیس‌جمهوری این کشور قرار دارد، به «دنیای اقتصاد» می‌گویند: ایران و اتریش سابقه همکاری و مراوده قدیمی با یکدیگر دارند. اتریشی‌ها هیچ‌گاه در تحریم‌ها ایران را تنها نگذاشتند و کارنامه خوبی را از خود ارائه داده‌اند. ضمن اینکه همکاری‌های مشترکی نیز در زمینه نفت و گاز از قدیم بین این دو کشور وجود داشته است.


دغدغه بازرگانان اتریشی

«دنیای اقتصاد» در این گزارش، محدودیت‌ها و سوالات اتریشی‌ها برای همکاری با ایران را مطرح می‌کند. یکی از مهم‌ترین مسائلی که در اظهارات تجار اتریشی دیده می‌شود، رفع مشکلات مربوط به نقل‌وانتقال پول است. آنها معتقدند چگونگی انتقال پول معضلی است که باید هرچه سریع‌تر برطرف شود. از سویی، به زیرساخت‌های خوب ایران اشاره دارند، اما امنیت در سرمایه‌گذاری را مهم‌ترین دغدغه فعالان اقتصادی اتریشی می‌دانند. وضعیت قوانین و مقررات، همچنین نوسانات ارزی از دیگر مسائلی است که اتریشی‌ها را برای همکاری با ایران نگران کرده است.


اندره کورتل، مدیر عامل شرکت «بیلدینگ تراست» میزان امنیت سرمایه‌گذاری در ایران را مهم‌ترین سوال در برقراری رابطه با ایرانی‌ها می‌داند. وی به «دنیای اقتصاد»، می‌گوید: ما باید بدانیم که چقدر می‌توانیم نسبت به آینده سرمایه‌گذاری در ایران امیدوار باشیم. این مساله برای ما بسیار اهمیت دارد. از سویی، نحوه دریافت مالیات برای سرمایه‌گذاری خارجی نیز مساله‌ای مهم است. کورتل اعتقاد دارد قوانین و مقررات در ایران شفاف نیست. همچنین اقامت در ایران و صدور روادید یکی دیگر از نکات مهم در ایجاد ارتباط بین دو کشور است.


منفرد ریتر، مدیرعامل شرکت «سور» می‌گوید: هرچند اشتیاق برای مراوده تجاری با ایران وجود دارد، اما باید توجه داشت که ۳ تا ۶ ماه آینده تغییری در روابط صورت نمی‌گیرد. نقل‌وانتقال پول که یکی از مشکلات موجود است به بعد از تحریم‌ها برمی‌گردد.


به گفته وی، شرکت‌های اروپایی در فکر فروش کالای خود در بازار ایران هستند، در حالی که طرف ایرانی به دنبال سرمایه‌گذاری اروپایی‌ها در این کشور است. باید این نکته را در نظر داشت که شرکت‌های اروپایی نمی‌توانند سرمایه‌گذاری‌های بزرگی انجام دهند، چراکه توان سرمایه‌گذاری عظیم را ندارند. این شرکت‌های آمریکایی هستند که ثروت و قدرت شان در سرمایه‌گذاری بیشتر است.


ولکر گیسلر، مدیر فروش شرکت «ابریجنر» به کسب اطلاعات از بازار ایران اشاره دارد و عنوان می‌کند: اکنون رقابت بزرگ و جهانی در دنیا بر سر بازار ایران وجود دارد و برای هیات اتریشی، ایران فرصتی استراتژیک است. ما قبل از اینکه به ایران بیاییم، در ماه جولای، اطلاعات جامعی از بازار ایران به دست آوردیم. سوالی که ذهن بسیاری از ما را مشغول کرده، دلیل وفور کالاهای چینی در ایران است. آیا مردم ایران کالاهای ارزان را به کالاهای با کیفیت ترجیح می‌دهند؟ گیسلر همچنین زمان راه‌اندازی سوئیفت را یکی دیگر از دغدغه‌های اتریشی‌ها می‌داند و بر اهمیت این موضوع در برقراری روابط تاکید دارد.


وی بر خلاف برخی از تجار اتریشی از مساله تحریم‌ها واهمه ندارد و حضور هیات‌های خارجی در ایران را نشانه ثبات وضعیت اقتصادی در این کشور می‌داند و می‌گوید: سرمایه‌گذاری در شرایط ناامن بدترین حالت ممکن است. اما حضور مکرر شرکت‌های خارجی در ایران نشان از اعتماد آنها برای آینده دارد. آندراس تایم، مدیر کسب‌وکار و فروش شرکت «ای‌‌ام‌اس‌سی» می‌گوید: آنچه ما ارائه می‌کنیم، تکنولوژی و محصول است. زیرساخت در ایران از بقیه کشورهای همسایه بهتر است و به دلیل تحریم‌ها ایران مجبور بوده است، اقتصاد متنوعی داشته باشد و تنها متکی به نفت نباشد.


وی عنوان می‌کند: هرچند باید منتظر لغو تحریم‌ها باشیم، اما حتی با وجود تحریم‌ها نیز می‌توانیم تکنولوژی را به این کشور ارائه کنیم و مراودات تجاری خود را داشته باشیم. تحریم‌ها باعث شده است تا روابط تجاری دو کشور تضعیف شود و اعتماد بین طرفین از بین برود. اما با ورود این هیات‌های تجاری این اعتمادسازی می‌تواند دوباره شکل بگیرد. ولفنگ اشنوالد، مدیر «ریفساین لند بانک» به مساله ثبات اقتصادی اشاره دارد و اظهار می‌کند: بی ثباتی نرخ ارز و بهره بالا در ایران برای سرمایه گذاران ناامنی ایجاد می‌کند.


اشنوالد به زیرساخت‌های خوب ایران اشاره می‌کند و معتقد است: بخش بانکداری بیشترین فرصت شکوفایی را در دوران پساتحریم خواهد داشت. الکساندر شوارتز، مدیر شرکت مشاوره «اراکون» بازگشت تحریم‌ها را ناممکن می‌داند و اظهار می‌کند: شرکت‌های اروپایی تنها به دنبال فروش نیستند، بلکه می‌خواهند ترکیبی از فروش و سرمایه‌گذاری را در این کشور داشته باشند.


رابرت ابنر، مدیرعامل شرکت «ابنر» روند صنعتی شدن ایران را در دوره پساتحریم سریع می‌داند. وی می‌گوید: زیرساخت‌های خوب ایران در مقایسه با کشورهای همسایه‌اش موجب ورود سرمایه گذاران خارجی به این کشور شده است.

منفرد براندنر، مدیرعامل شرکت «بیت» که در بخش خدماتی فعال است، می‌گوید: ما از بازگشت تحریم‌ها هراسی نداریم، چرا که شرکت‌های خدماتی به تحریم‌ها کاری ندارند و می‌توانند همچنان مراودات خود را حفظ کنند. آنچه برای ما مهم است، امنیت و تسهیل در صدور روادید است.


نظر طرف ایرانی چیست؟

ایرانی‌های مذاکره‌کننده با هیات اتریشی نظرات متفاوتی با یکدیگر دارند. به گفته یکی از فعالان اقتصادی ایرانی، سرمایه‌گذاران خارجی برای حضور در کشوری که امنیت اقتصادی ندارد، ریسک نمی‌کنند. بلکه این شرکت‌ها تنها به دنبال فروش محصولات در بازارهای ما هستند. وی معتقد است: اکثر شرکت‌های اتریشی که به ایران آمده‌اند، نام‌های بزرگ و بین‌المللی ندارند و بیشتر آنها شرکت‌هایی نوپا و کوچک هستند. شرکت‌های بزرگ در مراحل بعدی وارد عمل خواهند شد.


اما یکی دیگر از فعالان اقتصادی حاضر در گردهمایی این‌گونه میتینگ‌ها را نمایشی می‌داند و می‌گوید: همه مذاکرات اصلی قبلا انجام شده است و این مذاکرات فایده‌ای ندارد.

ولی یکی از تاجران ایرانی از مذاکره با طرف اتریشی راضی است و اظهار می‌کند: واقعا احساس کردم این شرکت‌ها آماده همکاری با ایران هستند و در صورت برقراری ارتباط، ایران می‌تواند فرصت مناسبی در زمینه سرمایه‌گذاری و اشتغال به دست آورد.آنچه در این رفت و آمد‌ها واضح است، شرایط متفاوت اقتصادی ایران در دوره جدید است. شرایطی که موجب می‌شود نگاه اروپا به این کشور باشد. هرچند ایران سال‌ها از فضای بین‌المللی دور بوده، اما در این مدت نیز بیکار ننشسته و زیرساخت‌های بسیار خوبی را فراهم آورده است؛ به‌گونه‌ای که نظر بسیاری از تجار خارجی را به خود جلب کرده و آنها را برای حضور در ایران مصمم ساخته است.

اطمینان اتریشی به پایان تحریم

اطمینان اتریشی به پایان تحریم