گروه بازرگانی: مفهوم قاچاق به‌رغم آنچه به نظر می‌رسد،‌ پیچیده بوده و مسوولان ذی‌ربط بر سر مفهوم آن نظر همسو و یکسانی ندارند. به‌گونه‌ای که وزیر دادگستری از عبارت «واردات عمده کالاهای قاچاق از مبادی قانونی» در اظهارات اخیر خود استفاده کرده و اظهارنامه‌های مخدوش و اطلاعات ناقص و کنترل غیردقیق را دلیل این امر دانسته است. اما رئیس کل گمرک ایران،‌ از قاچاق، مفهوم دیگری ارائه می‌دهد. وی معتقد است: ورود کالا با کم‌اظهاری، اظهار خلاف و عدم پرداخت کامل حقوق دولت، قاچاق تلقی نمی‌شود. قاچاق این است که کالایی وارد شود که مسائل قانونی و مجوزهای لازم را یا نتواند بگیرد یا از طرق غیررسمی وارد شود.

مسعود کرباسیان در گفت‌وگو با «تجارت فردا» در واکنش به اظهارات وزیر دادگستری می‌گوید:‌ بحث ورود کالای قاچاق از مبادی قانونی اول به پولشویی بازمی‌گردد و پولشویی هم به جرائم سازمان‌یافته بازمی‌گردد که آن هم نمی‌تواند کار یک نفر باشد. یک کوله‌بر یا یک ملوان نمی‌تواند کالای قاچاق را روی دوش خود قرار دهد و به تنهایی به داخل کشور بیاورد. از طرف دیگر یک مسافر هم که ۸۰ دلار کالا را به داخل کشور می‌آورد، به‌گونه‌ای نیست که بتوانیم بگوییم اقتصاد کشور را دگرگون کرده است. زمانی که یک برند و یک کالای مشخص در سطح وسیع توزیع می‌شود، باید دید از چه مجرایی به کشور وارد شده و باید رد آن را دنبال کرد.

وی می‌افزاید: برخی از برندهای سیگار اجازه واردات رسمی به کشور را ندارند، حتی یک نخ از آن هم ثبت سفارش نشده ‌است و قانونی هم وارد کشور نمی‌شود؛ ولی به راحتی در سطح بازار و در سطح خیابان توزیع می‌شود. در مورد تلفن همراه و سوخت هم به همین منوال است. این حجم ورود غیر قانونی به این معنی است که یک هماهنگی در داخل و خارج از کشور باید در شبکه انتقال انجام شود.

وی درخصوص کم‌اظهاری‌ها نیز تصریح می‌کند: چقدر ممکن است کالا به این روش وارد شود، ضمن اینکه با سیستم سامانه جامع گمرکی، بازبینی و حسابرسی پس از ترخیص کالا قابل ردیابی است. علاوه بر این در حواله بانکی کاملا مشخص است که چه کالایی قرار است وارد شود. در ضمن حجم واردات به این شیوه قابل قیاس با میزان قاچاق در کشور نیست.

کرباسیان اظهار می‌کند: کم‌اظهاری، اظهار خلاف و عدم پرداخت کامل حقوق دولت قاچاق تلقی نمی‌شود. قاچاق این است که یک کالایی وارد شود که مسائل قانونی و مجوزهای لازم را یا نتواند بگیرد یا از طرف‌های غیررسمی وارد شود. برای همین است که وزیر دادگستری به درستی اشاره داشتند که راه‌اندازی سامانه‌ها و اقدامات مشابه آن کمک می‌کند جلوی این کارها گرفته شود.

به گفته رئیس کل گمرک ایران، ما عملا با این اظهارات آدرس می‌دهیم که دنبال آن کسی بروید که دارد کالای قانونی به کشور وارد می‌کند. از طرفی مگر در دنیا این معضل وجود ندارد؟ در اروپا مگر قاچاق انسان، مواد مخدر و... نمی‌شود؟ در کشور ما به لحاظ یکسری مسائل، دامنه تفاوت قیمت بین دو طرف مرز طوری است که کالاهای مورد نیاز کشور هم ممکن است به‌صورت قاچاق وارد شود.

وی می‌گوید: در هیچ کشور دیگری به اندازه ایران تنوع کالای قاچاق دیده نمی‌شود. ۲۷ کشوری که عضو اتحادیه اروپا هستند اسناد یکدیگر را قبول دارند؛ ولی آیا کشورهای همسایه ما، همین کشورهای حاشیه خلیج‌فارس اسناد درستی در اختیار ایران قرار می‌دهند؟ کدام یک مانیفست درست را به شرکت‌های حمل‌ونقل خود می‌دهند؟ کدام اسناد گمرکی را عرضه می‌کنند که ما بتوانیم در اینجا به آنها استناد کنیم؟

وی یکی از دلایل قاچاق را پایین بودن کیفیت زندگی در کشورهای همسایه می‌داند و ادامه می‌دهد: تفاوت قیمت نیز از دیگر دلایل قاچاق است. تفاوت قیمت در دو طرف مرز برای قاچاق جذابیت ایجاد می‌کند. به طور مثال زمانی که گازوئیل در ایران ۷۰۰ تومان است و در آن‌طرف مرز هفت هزار تومان به فروش می‌رسد، تمایل به قاچاق این کالا افزایش می‌یابد.

کرباسیان با اشاره به اینکه بیش از ۹۰ درصد قاچاق کالا از داخل کشور به بیرون، سوخت است، ‌گفت: کالاهایی هم که بیشتر به داخل کشور قاچاق می‌شود، به‌طور مثال طلا است. واردات طلا نیاز به دریافت مجوزهای متعدد دارد و بعد هم هزینه واردات آن زیاد است؛ بنابراین تمایل به واردات آن به‌صورت قاچاق نیز زیاد است. پوشاک، تلفن‌همراه، لوازم‌خانگی و سیگار کالاهایی هستند که بیشترین قاچاق به داخل کشور را دارند.

رئیس کل گمرک ایران عنوان می‌کند: البته میزان قاچاق در کشور روند کاهشی را در پیش گرفته است. علت هم این است که تنوع کالا و کشفیات در حال محدود شدن است. مقرراتی که کمک می‌کرد قاچاق زیاد شود نیز کاهش پیدا کرده است. خوشبختانه در این دولت بسیاری از مسائل و مشکلات مثل ایران کد، طرح شبنم، اولویت‌بندی کالاها، پیمان‌سپاری ارزی، الکترونیکی کردن کارها، طبقات تعرفه‌ها و... برطرف شد و اصلاح همه این موارد به تسهیل تجاری دامن زد.

وی با اشاره به اینکه ما نباید لفظ قاچاق را برای همه آنها به کار ببریم، یادآور می‌شود: برخی از اقلام هستند که حقوق گمرکی نمی‌دهند یا به میزانی هستند که از معافیت‌ها برخوردار می‌شوند. همه اینها غیرقانونی از معابر نمی‌آیند. میزان قابل توجهی از این کالاها از بازارچه‌های مرزی، ملوانی، همراه مسافر مناطق، مرزنشینی، گذر مرزی و... وارد می‌شود که ورود آنها خلاف نیست. بالاخره یکسری مسیرها هست که برای تجارت مرزی پیش‌بینی شده است، ورود کالا از این مسیرها قاچاق نیست.

وی در پاسخ به اینکه آمار میزان قاچاق چگونه محاسبه می‌شود،‌ می‌گوید: میزان مصرف در کشور طبق آمار مرکز آمار مشخص است. واردات هم که از سوی گمرک اعلام می‌شود، تولید هم که در کشور معلوم است، اگر مجموع تولید و واردات از مصرف کم شود یعنی مابقی کالاها از جای دیگری تامین شده است.