رکود فرهنگ در فضای گلخانه‌ای

سردار خالدی: روز گذشته نشست صبحانه کاری اتاق بازرگانی ایران در حالی میزبان وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی بود که مهم‌ترین صحبت‌های علی جنتی و فعالان بخش خصوصی، درباره «لزوم توجه به رشد فرهنگ» بود؛ به گفته وزیر برای رشد فرهنگ به فضای باز نیاز است و هرگز در فضای بسته و گلخانه‌ای، فرهنگ رشد نمی‌‌کند، بلکه در سایه‌ تضارب آرا و فضای باز است که می‌توان شاهد رشد بود. به باور جنتی، متاسفانه هنوز فضا مطلوب نیست، زیرا ما تحمل شنیدن حرف‌های مخالف را نداریم، شاید به همین دلیل است که وی معتقد است وقتی رئیس‌جمهور حرفی می‌زند؛ فورا او را متهم می‌کنند و عده‌ای تحمل شنیدن صحبت‌های او را ندارند و می‌گویند رئیس‌جمهور در قم درس خوانده یا در انگلیس؟! وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی درباره تخلفات در فیس‌بوک و بستن شبکه‌های اجتماعی عبارت جالبی به کار می‌برد و می‌گوید: مثل این می‌ماند که برای مقابله با برخی از تخلفات که در یک خیابان اتفاق افتاده، کل خیابان را ببندیم. صحبت‌های وزیر درباره پارازیت هم شنیدنی بود، آنجا که وی گفت: پارازیت انداختن روی ماهواره و موبایل دیگر راهگشا نیست. اگرچه صحبت‌های شنیدنی روز گذشته وزیر به مسائل مختلفی همراه با پاسخ به درخواست فعالان بخش خصوصی اختصاص یافت، اما این اولین بار نیست که وی در بین فعالان بخش خصوصی حاضر شده است، بلکه پیش از این هم وی در نشست صبحانه کاری با فعالان بخش خصوصی در اتاق تهران در همراهی با صحبت‌های یحیی آل اسحاق، رئیس اتاق تهران مبنی بر اینکه «از باب تا محراب یک بنگاه نباید به خاطر یک اشتباه بسته شود»، گفته بود: نمی‌توانیم خودمان را در محیطی محدود محصور کنیم.

حذف سرعت‌گیرها

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در نشست صبحانه کاری با اعضای اتاق بازرگانی ایران درباره معافیت مالیاتی اهالی فرهنگ و هنر اظهار کرد: مقوله معافیت مالیاتی ناشران و کتابفروشان در هیات دولت مطرح شده، اما متاسفانه وزیر اقتصاد و دارایی و تعداد زیادی از اعضای هیات دولت در برابر این معافیت مقاومت می‌کنند و حتی حاضر نیستند معافیت مالیاتی ناشران را به کتابفروشان تسری بدهند، زیرا معتقدند یکی از راه‌های کاهش وابستگی به درآمدهای کشور از نفت، توجه به مالیات است. با این‌حال این وزارتخانه تلاش می‌کند با استناد به گزارش‌های توجیهی با مطرح کردن چند باره‌ این بحث به راهکارهای مطلوبی برسد.

وی با بیان اینکه «معتقدم باید سرعت‌گیرها را از حوزه‌ فرهنگ حذف کرد و موانع را حتی‌الامکان برداشت تا کارها سریع‌تر پیش برود» درباره صدور مجوز موسسات فرهنگی و هنری، گفت: پیش از این، صدور مجوز برای یک موسسه فرهنگی و هنری بیش از یک سال به طول می‌انجامید، اما در شرایط فعلی این مجوزها ۳۰ تا ۴۰ روزه، صادر می‌شوند.

سکوی ترسیم نقشه راه

جنتی در ادامه با اشاره به جلسه خود با شورای کانون بانک‌های خصوصی، تصریح کرد: به دنبال آن هستیم که نقش بانک‌ها در حوزه‌ فرهنگ را بیشتر کنیم و مسوولان بانک‌ها باید توجیه شوند سرمایه‌گذاری در حوزه‌ فرهنگ و هنر سودآور است. وزیر فرهنگ درباره نقشه راه وزارت فرهنگ و ارشاد نیز اظهار کرد: طی یک سال گذشته ما فقط در پی این بودیم که در وزارتخانه چه می‌گذرد و شرایط چگونه است و حالا در سکویی قرار داریم که می‌توانیم نقشه راه را تنظیم کنیم. «مقوله خصوصی‌سازی در بخش حج و زیارت» نیز از دیگر درخواست‌های فعالان بخش خصوصی از جنتی بود که وی در پاسخ با اشاره به اینکه من اعتقاد دارم که بخش خصوصی در این حوزه می‌تواند مفید باشد، تاکید کرد: سیاست‌گذاری در بخش حج و زیارت با وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نیست، بلکه تابع سیاست‌های کلی نظام است. پاسخ وزیر فرهنگ درباره مبارزه با قاچاق محصولات فرهنگی و صیانت از محصولات نیز جالب بود؛ به گفته وی ستادی که پیش از این در وزارتخانه تشکیل شده و هدفش حمایت از عرضه‌ محصولات فرهنگی و صیانت در برابر محصولات غیرمجاز رایانه‌ای بود، چندان موفق عمل نکرد.

دلیل آن هم این بود که این ستاد مبنای قانونی درستی نداشت من معتقدم باید صیانت از محصولات فرهنگی را در هر بخش به همان دستگاه مربوطه سپرد و بعد آن دستگاه نیز اختیارات و وظایف را به بخش خصوصی واگذار کند. به‌طور مثال در امور فیلم می‌توان مساله را به سازمان سینمایی واگذار کرد. «آی.‌تی به صورت یک صنعت شناخته نمی‌شود». این گفته وزیر فرهنگ در تایید صحبت‌های یکی از اعضای هیات نمایندگان اتاق ایران بود. جنتی در تکمیل صحبت‌هایش درباره صنعت آی.تی تاکید کرد: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی پیشنهادهایی را برای وزارت صنعت، معدن و تجارت آماده کرده و البته امیدوار است که این وزارتخانه فرد شایسته‌ای را برای این حوزه به منظور توجه بیشتر منصوب کند.

افزایش پهنای باند

به اعتقاد وی، وزارتخانه به دنبال آن است که شبکه‌ ملی اطلاعات را با همکاری مرکز فضای مجازی و وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات راه‌اندازی کند تا پهنای باند اینترنت افزایش پیدا کند، در همین راستا نیز مقدمات کار انجام شده و امید است در آینده به سرانجام برسد. جنتی در پاسخ به درخواست بخش خصوصی درباره «لزوم توجه به صنعت چاپ» تصریح کرد: متاسفانه در این بخش فاصله‌ زیادی با دنیا داریم و این فاصله در حال زیاد شدن است. باید از تکنولوژی‌های امروز استفاده کنیم و فاصله خود را با دنیا کم کنیم. جنتی در مورد مقوله مالیات بر ارزش افزوده نیز گفت: این موضوع تنها به دولت بر نمی‌گردد و بخشی از آن به مجلس

بر می‌گردد. در واقع مجلس این قانون را تصویب کرد و دولت خود را موظف می‌داند، آن را اجرا کند. اما در هر صورت باید در این زمینه اولویت‌بندی شود؛ به طوری که در بخش‌هایی باید مالیات افزایش پیدا کند و در بخش‌هایی نیز ثابت باقی بماند.

تحمل حرف‌های رئیس‌جمهور

جنتی با بیان اینکه متاسفانه هنوز فضا مطلوب نیست، تصریح کرد: ما هنوز تحمل شنیدن حرفی را که با سلیقه‌هایمان متفاوت باشد نداریم، اما باید این تلورانس را در خودمان ایجاد کنیم که حرف درست دیگران را بپذیریم. نیازی به قیل و قال ندارد، به همین دلیل است که وقتی رئیس‌جمهور یک حرفی می‌زند؛ فورا او را متهم می‌کنند و عده‌ای تحمل شنیدن آن را ندارند و می‌گویند رئیس‌جمهور در قم درس خوانده یا در انگلیس؟! وی افزود: براساس تعلیمات قرآن، باید حرف خود را با منطق بزنیم. باید فضایی باشد که راحت حرف‌هایمان را بزنیم تا کشور رشد کند. باید کاری کنیم که علاوه بر پیشینه پرافتخارمان بتوانیم به امروزمان هم افتخار کنیم و فضایی ایجاد شود که در کتاب‌ها و مطبوعاتمان هر کس هرچیزی می‌خواهد بنویسد و تخریب هم نکند. در سینما و حوزه‌های دیگر هم همین‌طور باید فضا را باز کرد. جنتی با اشاره به اینکه «هر فردی باید بتواند درچارچوب قانون حرف‌هایش را بزند» درباره فضای باز در حوزه فرهنگ معتقد است امروز در فضای رسانه‌های دیجیتال شبکه‌های اجتماعی رشد بسیار خوبی کرده‌اند، اما ما همچنان درگیر آن هستیم که آیا می‌توانیم از وایبر و واتس‌اپ استفاده کنیم یا خیر؟ جنتی با اشاره به اینکه زمانی در کشور مباحثی که امروز پیرامون اینترنت مطرح است، درباره فکس مطرح بود ولی آن حرف‌ها تمام شده است، گفت: وقتی استاندار خراسان بودم، محمد غرضی، وزیر وقت پست و تلگراف بود. در آن زمان یکسری دستگاه فکس فرستاده بودند برای وزیران و استاندارها و نامه محرمانه هم همراهش بود که این فکس فقط در اتاق شما باشد و فرد دیگری به آن دسترسی نداشته باشد. در واقع ما در کشور با هر پدیده‌ نو و تازه‌ای ابتدا مخالفت می‌کنیم بعد از آنکه آب از سرمان گذشت، می‌گوییم خوب است و آن را می‌پذیریم، به همین دلیل در این حوزه‌ها همیشه ۲۰ سال از دنیا عقب‌تر هستیم، این در حالی است که باید حداقل همراه با فناوری‌ها و تکنولوژی باشیم. جنتی همچنین گفت: ما در حال حاضر چقدر از شبکه‌های ماهواره‌ای استفاده می‌کنیم؟ شیعیان در نقاط مختلف دنیا هر کدام یک ماهواره اجاره کرده‌اند و همه حرف‌هایشان را می‌زنند. زمانی ما نمی‌توانستیم حتی یک کتاب را به عربستان بفرستیم، الان می‌توانیم از طریق ماهواره و اینترنت حرف‌هایمان را منتقل کنیم؛ اما به جای استفاده از امکانات آنها را محدود می‌کنیم تا دیگران هم از آنها استفاده نکنند.

پارازیت‌اندازی سودی ندارد

جمله وزیر فرهنگ درباره پارازیت‌ها هم شنیدنی بود، آنجا که وی

تاکید کرد: پارازیت انداختن روی ماهواره و موبایل دیگر راهگشا نیست. به گفته وی، به زودی ۱۴ ماهواره در ارتفاع پایین‌تر از هزار کیلومتری فعالیت می‌کنند. این ماهواره‌ها می‌توانند به‌گونه‌ای عمل کنند که شبکه‌های تلویزیونی روی دستگاه‌های موبایل قابل دریافت شوند. با این اوصاف دیگر پارازیت‌اندازی سودی ندارد به همین دلیل ما باید به سمتی حرکت کنیم که از شبکه‌های ماهواره‌ای به نفع خود استفاده کنیم. وضعیت فیلترینگ در کشور نیز از موضوعاتی بود که جنتی به آن اشاره کرد. به گفته وی،

ساز و کار فیلترینگ در کشور مشخص شده و امروز شورای عالی مجازی حاکم بر کمیته فیلترینگ است.

وزیر فرهنگ در این باره تاکید کرد: در همه جای دنیا هم همین طور است و این مسائل وجود دارد، اما جایی که ضرورت ندارد، باید این محدودیت‌ها را برداشت؛ به‌خصوص در مورد شبکه‌های اجتماعی. جنتی درباره گلایه یکی از اعضای هیات نمایندگان درباره صنعت نمایش خانگی و سازمان سینمایی نیز گفت: خیلی متاسفم که در سازمان سینمایی چنین برخوردهایی صورت می‌گیرد، حتما با دادن یک گزارش مکتوب به ما مشکل را با هم حل می‌کنیم. به گفته وی موسسه رسانه‌های تصویری از زمان آقای لاریجانی ایجاد شده است اما فکر می‌کنم با گذشت زمان می‌توانیم آن را منحل کنیم؛ چون موضوعیت آن از بین رفته است.

جنتی همچنین درباره مالکیت معنوی هم گفت: در این زمینه مدتی قبل همایشی برگزار کردیم. حوزه حقوقی ما هم در حال فعالیت جدی در این حوزه است. درباره آنچه به داخل کشور مربوط می‌شود لایحه‌ای تنظیم شده و به مجلس می‌رود و مبنای قانونی خوبی برای برخورد با تخلفات در آن پیش‌بینی شده است. ولی درباره پیوستن به سازمان‌های جهانی مالکیت فکری در برن و پاریس هنوز موضوع باز است و تصمیمی گرفته نشده است که آیا این مساله به نفع ما است یا خیر؟

رکود فرهنگ در فضای گلخانه‌ای

وی عنوان کرد: فکر می‌کنم حتی کسانی هم که در دهه ۶۰ به شدت به رویکرد دولتی در اقتصاد فکر می‌کردند الان کاملا برگشته‌اند و همه به بخش خصوصی اعتقاد دارند. اما اعتقاد با باور فرق دارد و باور به این موضوع هنوز در بخش دولتی ما ایجاد نشده است. وی همچنین درباره تصویر منفی از سرمایه‌داران در محصولات فرهنگی کشور گفت: متاسفانه ما به سرمایه‌های اجتماعی خود بی‌توجهیم. روسای‌جمهور خود را هم از دم تخریب کرده‌ایم. یکی را سالم گذاشته‌ایم؟ شخصیت‌های سیاسی، اقتصادی و فرهنگی را نباید حراج کرد. هیچ جای دنیا این‌طور به سرمایه‌های اجتماعی خود چوب حراج نمی‌زنند. وی درباره بحث قانون کپی رایت در ایران نیز گفت: درباره عضویت در سازمان کپی رایت جهانی بحث‌هایی همچنان در کشور وجود دارد و هنوز به نتیجه نرسیده‌ایم اما لایحه‌ مالکیت فکری و معنوی در کشور آماده شده و به زودی به مجلس ارائه می‌شود. در پایان نشست هم وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و غلامحسین شافعی، رئیس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران یک تفاهم‌نامه همکاری امضا کردند. رئیس پارلمان بخش خصوصی کشور هم در این نشست فرهنگ و اقتصاد را دو بخش مرتبط با یکدیگر ارزیابی کرد و گفت: برای بالندگی فرهنگی باید محصولات این بخش را بر بال اقتصاد سوار کنیم. به گفته رئیس اتاق ایران، فرهنگ‌سازی زمینه‌ساز حرکت‌های موثر با مقبولیت عمومی است. به همین دلیل باید در تصمیم‌سازی‌ها به فرهنگ و فرهنگ‌سازی توجه بیشتری داشته باشیم.

واکنش وزیر به گروه‌های فشار

علی جنتی همچنین در جمع خبرنگاران گفت: کتاب‌های صادق هدایت و «کلنل» محمود دولت‌آبادی مجوز نگرفته‌اند، نمایش «تانگوی تخم مرغ داغ» را هم مقامات قضایی توقیف کرده‌اند. جنتی گفت: متاسفانه من همین دیروز (روز شنبه) هم دیدم که یکی از نشریات نوشته بود کتاب‌های صادق هدایت و همچنین کتاب «کلنل» محمود دولت‌آبادی مجوز گرفته اما اصلا چنین چیزی اتفاق نیفتاده است. وزیر فرهنگ درباره چرایی توقیف نمایش «تانگوی تخم‌مرغ داغ» نیز اظهار کرد: این نمایش مجوز داشته و مدتی هم اجرا شده اما اشکالاتی هم داشت که باید رفع می‌شد. ما هم در این زمینه تذکرات لازم را داده بودیم اما در این بین یک‌دفعه با توقیف نمایش مواجه شدیم. جنتی همچنین درباره احتمال اجرای نمایش‌هادی مرزبان در روز ۱۸ خردادماه عنوان کرد: باید در این زمینه با مقامات قضایی صحبت شود. جنتی سپس در پاسخ به سوال یکی از خبرنگاران مبنی بر اینکه آیا وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی از سوی افراد یا گروه‌هایی خارج از این وزارتخانه تحت فشار است، به لبخند اکتفا کرد و گفت:‌ شما که جواب مرا می‌دانید چرا سوال می‌کنید؟ حاشیه‌های نشست دیروز وزیر به همین جا ختم نشد، جنتی در پاسخ به سوالی درباره رسیدگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به وضعیت حجاب، عنوان کرد: کاری که وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در این زمینه انجام می‌دهد کار فرهنگ‌سازی است و ما اگر در این زمینه فرهنگ‌سازی کنیم طبیعتا نتیجه بهتری از گشت ارشاد می‌گیریم. وی گفت: مثلا اینکه وقتی فیلمی ساخته می‌شود آن کسی را که باحجاب است یک کُلفت یا آشپز معرفی می‌کنند، در حالی‌که باید شخص بارز یا شخص اول فیلم یک خانم باحجاب و باعفت باشد که این موضوع اثرگذار باشد.