پرونده امروز بررسی می‌کند: پایان تنش‌های میان دولت و بخش خصوصی؟
رییس بخش خصوصی در «دل‌دولت» جای گرفت
نفیسه آفرین‌زاد یکی از مهم‌ترین انتقادات فعالان اقتصادی به سیاست‌های هشت سال گذشته، مناقشات فراوان میان بخش خصوصی به عنوان بدنه اصلی اقتصاد و بخش‌دولتی، به دلیل اختلاف نظرهای ساختاری متولیان این دو بخش در حوزه اقتصاد بود. اما ظاهرا در دولت یازدهم قرار است این چالش، بهبود یابد، زیرا این بار نزدیک‌ترین فرد به رییس دولت، از دل بخش خصوصی بیرون آمده و «محمد نهاوندیان»، رییس اتاق بازرگانی ایران که از او به عنوان رییس پارلمان بخش خصوصی یاد می‌کنند، دیروز حکمش به عنوان رییس دفتر رییس‌جمهور و سرپرست نهاد ریاست‌جمهوری از سوی «حسن‌روحانی» صادر شد. محمد نهاوندیان پسر حاج «جعفرنهاوندیان»، بنیانگذار حسینیه زنجانی‌ها در خیابان شیخ‌هادی تهران است. او که در دبیرستان علوی تهران درس خوانده، سابقه تحصیلات حوزوی هم دارد. نهاوندیان دکترای اقتصادش را از دانشگاه جورج واشنگتن گرفته و چندین سال در دولت‌های جنگ، سازندگی و اصلاحات، معاون وزیر بازرگانی بوده است. او مشاور اقتصادی «محمد خاتمی» نیز بوده و از سوی دیگر روابط نزدیکی با «علی لاریجانی» دارد؛ چنانکه در انتخابات ریاست‌جمهوری سال ۸۴، مسوولیت برنامه‌های اقتصادی لاریجانی را برعهده داشت و در شورای عالی امنیت ملی نیز معاون اقتصادی او بود.
محمد نهاوندیان به‌رغم اختلاف‌نظرهای فراوانی که در هشت سال گذشته با محمود احمدی‌نژاد و یارانش داشت، سعی کرد «تعامل» را همچون همیشه، پیشه کار خود قرار دهد و زمانی که جلسات هیات نمایندگان اتاق بازرگانی ایران به نشست‌های پرحاشیه انتقاد از سیاست‌های دولت تبدیل می‌شد، همواره تلاش می‌کرد فضا را به سمت آرامش سوق دهد.
او که در ابتدا به عنوان رییس کارگروه اقتصادی ستاد انتخاباتی علی‌اکبر ولایتی منصوب شده بود، در مستند انتخاباتی دوم حسن روحانی حضور یافت تا گمانه‌زنی‌ها از احتمال حضور او در کابینه دولت تدبیر و امید افزایش یابد. نهاوندیان در این فیلم انتخاباتی گفته بود: «وقتی در مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت درباره موضوعی بحث می‌کردیم، شاهد بودیم که آقای روحانی و تیم همکارش، به موضوع از جنبه‌های مختلف اقتصادی، فرهنگی و سیاسی توجه می‌کردند.»
این چهره عمده حامی «اقتصاد آزاد» که به طور سنتی با چهره‌های عمده بازار تهران هم رابطه خوبی دارد، در دولت محمد خاتمی به ریاست «مرکز بررسی الحاق به سازمان تجارت جهانی» منصوب شد و به همین دلیل است که همواره از حامیان برقراری ارتباط درست و تعاملی با جهان بوده است.
در این شرایط، بسیاری از کارشناسان اقتصادی و فعالان بخش خصوصی، انتصاب نهاوندیان به سمت رییس دفتر رییس‌جمهور را برگ برنده‌ای برای بخش خصوصی می‌دانند؛ چراکه وی و سوابقش نشان می‌دهد دیپلماسی و قدرت چانه‌زنی وی، برای پیشبرد اهداف بخش خصوصی در سال‌های گذشته بی ثمر نبوده است. البته بعد از انتخاب رییس اتاق بازرگانی، صنایع و معادن و کشاورزی ایران به سمت سرپرستی نهاد ریاست‌جمهوری و رییس دفتر رییس‌جمهور روحانی و انتقال دفتر «محمد نهاوندیان» از ساختمان بلندمرتبه خیابان «طالقانی» به خیابان «پاستور»، اعضای هیات رییسه اتاق بازرگانی ایران می‌گویند: این حکم باید از منظر حقوقی بررسی شود تا ببینیم با وظایف اتاق بازرگانی مغایرت دارد یا خیر؟
در این میان، برخی خبرها حکایت از آغاز رایزنی‌ها برای انتخاب رییس جدید اتاق بازرگانی، صنایع و معادن و کشاورزی ایران دارد و از افرادی همچون «یحیی آل اسحاق»، «محمود اسلامیان»، «علاءمیرمحمدصادقی» و «اسداله عسگراولادی» برای این جایگزینی نام برده می‌شود. البته برای بررسی میزان جدی بودن احتمال ریاست هریک از این گزینه‌ها بر اتاق بازرگانی ایران در یک سال و نیم باقی‌مانده از دوره هفتم اتاق، گفت‌وگویی با هریک از آنها انجام داده‌ایم که در زیر می‌خوانید:
جلسه فوری تشکیل می‌دهیم
«یحیی آل‌اسحاق» که پیش از آغاز ثبت‌نام انتخابات ریاست‌جمهوری، خود را نامزد حزب موتلفه معرفی کرد، با شروع مهلت قانونی، از ثبت نام انصراف داد. او سابقه معاونت وزارتخانه‌های بازرگانی، دفاع و صنایع و معادن را در کارنامه دارد و در دوره دولت سازندگی نیز، به وزارت بازرگانی رسید و در فاصله سال‌های ۱۳۷۲ تا ۱۳۷۶ نیز وزیر بازرگانی دولت ششم بود. آل‌اسحاق از چهره‌های مدافع اقتصاد آزاد و یکی از چهره‌های شاخص بخش خصوصی است که هم اکنون ریاست اتاق بازرگانی تهران را برعهده دارد. او در آخرین نشست هیات نمایندگان اتاق بازرگانی ایران، در کنار نهاوندیان، در هیات رییسه اتاق نشست، تا احتمالاتی که درباره ریاستش در اتاق ایران مطرح شده، جدی‌تر شود. او اما درباره این احتمالات می‌گوید: برای بررسی وضعیت آینده اتاق بازرگانی ایران، هرچه سریع‌تر جلسه‌ای برگزار خواهیم کرد و ابتدا موضوع را از منظر حقوقی مورد بررسی قرار خواهیم داد، زیرا باید بررسی شود که اساسا تغییرات در ریاست اتاق ایران، با هیچ اصلی از اساسنامه اتاق، مغایرت قانونی ندارد. من هنوز نمی‌توانم درباره احتمال ریاست در اتاق ایران صحبت کنم، چون اساسا تغییر در هیات رییسه اتاق ایران، نیازمند برگزاری انتخابات مجدد است، آن هم بعد از بررسی جامع ابعاد حقوقی ماجرا.
زمان خروج دولتی‌ها از اتاق
«اسداله عسگراولادی» که اکنون رییس کمیسیون توسعه صادرات اتاق بازرگانی ایران و عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی تهران است، از برجسته‌ترین بازرگانان ایرانی، معروف‌ترین صادرکننده خشکبار ایران، عضو اتاق بازرگانی و صنایع و معادن ایران در تمام دوران پس از انقلاب و رییس اتاق بازرگانی و صنایع ایران و چین است. او که خود را فردی واقعا بیرون آمده از دل بخش خصوصی می‌داند و اعلام می‌کند که ذره‌ای از دارایی‌هایش را با رانت به دست نیاورده و حتی از گرفتن وام بانکی هم پرهیز کرده است، می‌گوید: کار ریاست اتاق بازرگانی را باید به کسی سپرد که واقعا از دل بخش خصوصی بیرون آمده است. رییس جدید باید کسی باشد که شایستگی داخلی داشته باشد و در محافل سیاسی شناخته شده باشد و اطلاعات بین‌المللی داشته باشد و زبان خارجی بداند. عسگراولادی که رفتن «نهاوندیان» از اتاق ایران را قطعی می‌داند، ضمن امیدواری نسبت به افزایش تعامل دولت و بخش خصوصی می‌گوید: اگر نهاوندیان مشاور آقای روحانی می‌شد، می‌توانست در اتاق بماند، اما اکنون که سمت دولتی گرفته، باید حتما از اتاق برود. او درباره رقبایش برای ریاست اتاق بازرگانی ایران می‌گوید: آقای آل اسحاق اکنون پست مهمی در اتاق تهران دارد و نباید این پست مهم را رها کند. ضمنا وی پیش از اتاق تهران، عمدتا در پست‌های دولتی از جمله معاونت وزیر و وزارت حضور داشته و در حال حاضر هم در کنار ریاست اتاق تهران، پست‌هایی در برخی بخش‌های دولتی دارد؛ بنابراین اکنون زمان آن است که بخش خصوصی واقعی تصدی امور را در دست گیرد. وی می‌افزاید: همین سوابق دولتی برای آقای نهاوندیان نیز باعث شد که عملا اتاق بازرگانی، به نهادی نیمه دولتی تبدیل شود و این موضوع باید اصلاح شود. عسگراولادی «محمود اسلامیان» را نیز دارای سوابق دولتی می‌خواند و می‌گوید: هم‌اکنون برای انتخاب رییس جدید اتاق، یا باید انتخابات برگزار شود یا شورای عالی نظارت بر اتاق بازرگانی در وزارت صنعت، معدن و تجارت، یک سرپرست برای اتاق تعیین کند. او در پایان می‌گوید: اگر تعدادی از اعضای هیات نمایندگان از من بخواهند، برای ریاست اتاق بازرگانی کاندیدا می‌شوم.
اصرار داریم «نهاوندیان» بماند
اما «علاءالدین میرمحمدصادقی» یا همان «حاج علاء» نیز در طول سی‌و‌اندی سال گذشته، همواره در اتاق بازرگانی حضور داشته و از چهره‌های شاخص بخش خصوصی و از چهره‌های برجسته مجمع فعالان توسعه اقتصادی ایران (وابسته به جناح راست سنتی ایران) است. میرمحمد صادقی از موسسین و اعضای هیات‌های موتلفه اسلامی و عضو حزب موتلفه اسلامی و بنیانگذار سازمان اقتصاد اسلامی و صندوق‌های قرض‌الحسنه است. او برخلاف عسگراولادی، ماندن محمد نهاوندیان را در اتاق بازرگانی ایران مغایر با وظایف اتاق می‌خواند و می‌گوید: این موضوع که افرادی با سمت‌های دولتی در بخش‌های مدیریتی اتاق بازرگانی حضور داشته‌اند، پیش از این هم بوده و عملا چیز جدیدی نیست که با قانون بی‌مغایرت داشته باشد. بر همین اساس، «حاج علا» که در حال حرکت به سمت مراسم تحلیف حسن روحانی در مجلس بود، در گفت‌وگوی تلفنی با خبرنگار «دنیای اقتصاد»، نسبت به ماندگاری نهاوندیان در اتاق بازرگانی ابراز امیدواری کرد و گفت: در همین هفته، جلسه‌ای برای تعیین تکلیف اوضاع ترتیب می‌دهیم.
شوکه شده‌ایم
«محمود اسلامیان» که هم اکنون عضو هیات رییسه اتاق بازرگانی ایران است، در سال‌های اخیر همواره سمت‌های دولتی داشته که از آن جمله می‌توان به استانداری استان چهار محال و بختیاری، مدیرعاملی شرکت ملی ذوب آهن ایران و مدیرعاملی مجتمع فولاد مبارکه یاد کرد. او در دوره ششم اتاق بازرگانی ایران، رییس اتاق بازرگانی اصفهان بود و هم اکنون نیز در کنار برخی سمت‌های دولتی مانند ریاست هیات مدیره مجتمع صنایع قائم رضا، نایب رییس اتاق بازرگانی اصفهان است. او که از مدافعان سرسخت عملکرد محمد نهاوندیان در دوره ریاستش در اتاق ایران است، خبر صدور حکم ریاست دفتری رییس‌جمهور برای رییس اتاق ایران را از خبرنگار «دنیای اقتصاد» می‌شنود و ضمن اعلام اینکه «ما اکنون شوکه شده‌ایم»، می‌گوید: اکنون که حکم نهاوندیان برای ریاست دفتر رییس‌جمهور قطعی شده، باید طی یک جلسه فوری، موضوع را نظر حقوقی بررسی کنیم تا ببینیم مغایرتی با وظایف اتاق دارد یا خیر، بنابراین در اولین فرصت، هیات رییسه اتاق ایران پس از مراسم تحلیف، این جلسه را برگزار خواهد کرد. او می‌گوید: نهاوندیان فردی است که همواره اهل تعامل بوده، نظام وی را قبول دارد و به‌رغم همه مشکلات فراوانی که با دولت در ۸ سال گذشته داشته ایم، توانست قانون بهبود محیط کسب و کار را تصویب کند و مرحله دوم هدفمندی که تیر خلاص به صنعت بود به تعویق بیاندازد؛ لذا جایگزینی وی بسیار سخت است.
مجموع این نظرات نشان می‌دهد که اکنون فقط باید منتظر ماند و دید، کرسی ریاست بخش خصوصی به چه کسی می‌رسد؛ نهاوندیان، رییس می‌ماند یا جایش را به یکی از یارانش می‌دهد؟
نهاوندیان درگفت‌وگو با «دنیای اقتصاد»
برای حل مشکلات باید صبر داشت
«محمد نهاوندیان»، رییس اتاق بازرگانی ایران که به عنوان رییس دفتر رییس‌جمهور جدید منصوب شده، در گفت‌وگویی با خبرنگار «دنیای اقتصاد»، ضمن ابراز امیدواری نسبت به بهبود اوضاع روابط بین‌المللی ایران و نیز اقتصاد داخلی، تاکید کرد: «هیچ کس توقع ندارد مشکلات هشت سال گذشته، یک‌شبه رفع شود و برای حل چالش‌های کنونی، باید صبر داشت. موضوعی که مردم به خوبی به آن واقفند و با اعتماد به دولت جدید که دارای پایگاه اجتماعی است، برای رفع مشکلات، بردباری می‌کنند.» رییس دفتر رییس‌جمهور، ضمن اشاره به پایگاه اجتماعی مطلوب حسن روحانی و دولت یازدهم که می‌تواند به شکل‌گیری ساختاری سازمان یافته‌تر و منطقی‌تر برای اقتصاد، سیاست و فرهنگ داخلی بیانجامد، به پایگاه بین‌المللی دولت جدید در صحنه‌های بین‌المللی نیز اشاره می‌کند و می‌گوید: امیدها در این زمینه که دور تازه مذاکرات هسته‌ای، رویکردی تازه را به ارمغان بیاورد و از منظر اقتصادی، فرصت‌های تازه را رقم بزند، بسیار پررنگ شده است، زیرا در مسیر تعامل، می‌توان راحت‌تر این نکته را به باور غربی‌ها رساند که جمهوری اسلامی ایران هرگز به دنبال ساخت سلاح اتمی نیست و انرژی هسته‌ای را تنها برای مقاصد صلح‌آمیز می‌خواهد. نهاوندیان یکی از نشانه‌های بارز پررنگ شدن امیدها به بهبود اوضاع اقتصاد، افزایش درخواست‌ها برای سرمایه‌گذاری در بخش‌های مختلف اقتصاد ایران به ویژه از سوی کشورهای همسایه خواند و نسبت به ادامه این روند ابراز امیدواری جدی کرد.
ارسال نظر