چند پیشنهاد اصلاحی برای مقابله با قاچاق آرد

اکبر شریفی

دل مشغولی عمده کارشناسان و دست‌اندرکاران و مسوولان و اقتصاددانان کشور پیوسته این بوده است که چگونه می‌توان با معضل پیچیده و مشکل روبه رشد قاچاق آرد مقابله کرد و چاره‌ای اساسی برای آن اندیشید. پاسخ شاید آسان نباشد اما می‌توان گفت که عوامل مختلفی از جمله بالا بودن میزان سهمیه‌ بعضی از نانوایان، اجاره‌ای بودن بخشی از واحدهای خبازی، تفاوت نرخ آرد صنف و صنعت (صنوف و صنایع غیر نان) با نرخ آرد خبازی، ارتباط غیرمتعارف بین خبازان و رانندگان حمل‌‌کننده آرد و کارخانجات آردسازی، بالا بودن قیمت آرد و نان در کشورهای همجوار و... به عنوان بخشی از عوامل پیدایش قاچاق آرد قابل ذکر است اما علت اصلی و عمده‌ترین دلیل پیدایش قاچاق آرد در سطح کشور همانا تخصیص یارانه کلان به این بخش است که به حق مسوولان نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران در این ارتباط همیشه حساسیت نشان داده‌اند و می‌طلبد که کماکان مسوولان امر در پرداخت آن تا رسیدن به یک برنامه جامع اقتصادی‌ تردید به خود راه نداده و به آن عمل نمایند.

ولی در شیوه پرداخت و ایجاد تغییرات اساسی برای هدفمند کردن و بهینه نمودن این بخش از یارانه‌ها نیز باید چاره اندیشی کنند. به نظر می‌رسد پیشنهادهای ذیل در این راستا می‌تواند مورد بررسی قرار گیرد.

۱ - تثبیت یارانه آرد خبازی و واقعی نمودن قیمت نان.

۲ - همانند سوخت سهم هر نفر ایرانی از یارانه مشخص و هر نانوا به میزان نانی که تولید می‌کند و از طریق کارت مخصوص تحویل مصرف‌کنندگان می‌دهد از دولت آرد یارانه‌ای دریافت کند و متقابلا هر ایرانی نیز مجاز باشد سهم یارانه خود از آرد را به صورت نان از نانوایان بگیرد و یا اینکه به بانک‌ها مراجعه و وجه آن را به صورت نقدی دریافت کند.

۳ - اصلاح ساختار قیمت‌گذاری و شفاف نمودن آن، چند سالی است که قیمت پایه نان نسبت به تورم رشد زیادی نداشته است، دولت‌ها بعضا اجازه تغییر در قیمت نان و ابلاغ آن را مورد تردید قرار داده و در ظاهر قیمت نان را ثابت نگه داشته‌اند ولی در عمل نانوایان از طریق کم‌فروشی (کم کردن وزن چانه که ضایعات نان را به نحو چشمگیری افزایش می‌دهد) و یا گران‌فروشی جبران هزینه‌های خود کرده و بدین‌ترتیب ضمن این‌که بدآموزی و بدبینی به وجود آورده‌اند خسارات زیادی نیز به صورت افزایش ضایعات نان به بار آورده‌اند که قابل تامل است.

۴ - هدایت یارانه‌ها به سمت تولید نان‌های ماکول و بهداشتی که مورد قبول کارشناسان تغذیه بوده و از نظر اقتصادی نیز مورد قبول عامه باشد.

۵ - اصلاح قوانین مربوط به نقل و انتقال و امور صنفی نانوایان: بعضا مشاهده می‌شود یک نانوا برای انتقال سهمیه خود با مشکلاتی ازجمله موانع در تغییر کاربری مکان نانوایی موجود و یا تحمیل هزینه‌های خرید مکان جدید و موانع اداری گوناگون مواجه بوده است. لازم است جهت انتقال نانوایی‌های کم مصرف واقع در بافت‌های قدیمی به شهرک‌های جدید که نیاز مبرم به نانوایی دارند تسهیلات لازم فراهم و به مرحله اجرا گذاشته شود.

۶ - ترتیبی اتخاذ شود درآمد حاصل از صرفه‌جویی‌های ناشی از اصلاح ساختار نان هر شهرستان به بازسازی و نوسازی امور نان و یا عمران همان شهرستان اختصاص یابد.