بخش کشاورزی سند مدون ندارد

فرشید خاموشی - وزیر جهاد کشاورزی برای دومین‌بار پیاپی سر سفره صبحانه اتاق تهران نشست؛ اتاقی که بخش‌های بازرگانی و صنایع و معادن را پوشش می‌دهد اما اسکندری جایگاهی برای «کشاورزی» در آن نمی‌بیند: «با این روالی که می‌بینیم بخش کشاورزی علاقه‌مندان بسیاری در اتاق دارد، اما ما (وزارت جهادکشاورزی) به زور توانسته‌ایم دو نماینده در جمع پارلمان بخش‌خصوصی داشته باشیم، بنابراین اگر در وزارت جهاد کشاورزی بی‌توجهی‌هایی می‌بینیم، حق دهید، چرا که بخش کشاورزی در اتاق جایگاهی ندارد.» عکس: سامان دزیانیان

با این حال او روز گذشته انتقادات بی‌شماری را از چنین اتاقی شنید. هشدار‌هایی که اتحادیه‌ها و انجمن‌های صنایع غذایی و لبنی کشور از وضعیت خود مطرح کردند، روز‌های سختی را پیشاپیش نشان می‌دهد که دیر یا زود گریبان آنان را خواهد گرفت. چرا که فعالان بخش‌خصوصی معتقدند تصمیم‌های غیرکارشناسی دولت در حوزه گندم، شیر، روغن و لبنیات کمر کارخانه‌ها و صنایع داخلی را در سال آینده خواهد شکست.

در این نشست رییس اتاق تهران حضور در اقتصاد جهانی را مشروط به اتصال زنجیره‌های عرضه دانست.به گفته دکتر نهاوندیان این زنجیره‌های عرضه نیز شامل تحقیقات، سرمایه‌گذاری، فرآوری و بازاریابی است.

نهاوندیان همچنین گفت: «وزارتخانه جهاد کشاورزی بیشترین ارتباط را با فعالان بخش‌خصوصی دارد، بنابراین ایجاد هماهنگی با این وزارتخانه از نکات حائز اهمیت است.» وی به نقش کمیسیون‌های سه‌جانبه در بحث تنظیم بازار اشاره کرد و افزود: «در بحث بازار باید به این کمیسیون‌های سه‌جانبه صورت نهادینه و ساختاری بدهیم، طرف عرضه، تقاضا و دولت باید مشخص شود. بنابراین یکی از اساسی‌ترین نقش‌های اتاق‌های بازرگانی در دوره اقتصادی جدید بحث تشکل‌ها و هماهنگی و کمک آن ها به دولت است.»

وی همچنین با اشاره به اینکه در‌حال‌حاضر یک سیستم اطلاع‌رسانی جامع و آسان برای کسب اطلاع سرمایه‌گذاران نداریم، تصریح کرد: «اتاق تهران در تلاش است چنین بانک اطلاعاتی را ایجاد کند.»

در این نشست همچنین سید جلال عجایبی، رییس اتحادیه صادرکنندگان گل و گیاه، گفت: ساخت و ساز بخش کشاورزی در قانون وزارت جهاد کشاورزی تغییر کاربری نیست، اما شهرداری‌‏ها به علت این که به پول نیاز دارند از ساخت و ساز جلوگیری کرده یا عوارض را به نحو فزاینده‌‏ای دریافت می‌‏کنند.

دبیر انجمن صنایع فرآورده‌‏های لبنی ایران نیز، با بیان این که صنایع لبنی ایران در حال رکود، تعطیلی و ورشکستگی قرار گرفته، گفت: شاید بخش اعظم این رکود مربوط به مدیریت است، چرا که مدیریت، ابزار می‌‏خواهد، بنابراین وقتی مدیری ابزار در اختیار نداشته باشد، قطعا نمی‌‏توان از آن توقع رشد و تعالی داشت.

شبنم افزود: اوایل سال، دست‌اندرکاران صنایع لبنی وقوع بحران جدی برای این محصولات را پیش‌‏بینی کردند که مطابق آن ۱۲‌درصد افزایش قیمت در محصولات لبنی ایجاد شد که با توجه به افزایش دستمزدها این امری طبیعی است، اما بعد از ۳ هفته از این بحران، دولت دستور اعمال قیمت‌‏ها برابر سال گذشته را داد، ضمن این که مصوب شد شیر به نرخ هر کیلو ۲۵۰تومان خرید و فروش شود. این درحالی است که هیچ دامداری شیر را کمتر از ۳۰۰تومان در هر کیلو ارائه نمی‌‏داد.

شبنم، با بیان این که شیر در دامداری بنیاد مستضعفان و جانبازان به قیمت هر کیلو ۳۰۰تومان عرضه می‌‏شود، گفت: باید در امر تثبیت قیمت‌‏ها تجربه سایر کشورهای شکست خورده را مدنظر قرار دهیم.

وی تصریح‌‏کرد: اگر قرار است قیمت‌‏ها تثبیت شود، باید در خصوص تمامی مواد و نهاده‌‏های اقتصادی صورت بگیرد.

دبیر انجمن صنفی صنایع روغن نباتی ایران نیز در این نشست گفت: براساس برنامه سوم توسعه، ظرفیت روغن کشی ۳‌میلیون تن در روز در نظر گرفته شده، این در حالی است که ایران واردکننده روغن خام و کنجاله است.

خلیلی با اشاره به تولید داخلی دانه روغنی، گفت: ظرفیت تولید دانه روغنی در سال ۵۰۰هزار تن است و قرار است به ۵/۱‌میلیون تن برسد، این در حالی است که واردات از طرف دولت در اولویت است.

خلیلی، با بیان این که در ۸ ماه سال‌جاری ۴۲۰هزار تن کنجاله وارد کشور شده است، گفت: واردات کنجاله در این مدت ۲۹۶‌درصد رشد داشته که این بر خلاف برنامه‌‏های دولت است، ضمن این که به دلیل بالا بودن قیمت تضمینی، ضرر و زیان برای کشاورزان وجود دارد، اما این ضرر و زیان به کشاورزان پرداخت نشده و به کارخانه پرداخت می‌‏شود. وی با اشاره به کاهش تعرفه کنجاله، خاطرنشان کرد: این مصوبه به منظور کاهش قیمت مرغ در بازار اعلام شد، اما مشاهده می‌‏شود قیمت مرغ در ۷ ماه ابتدای سال‌جاری ۲۹‌درصد رشد داشته، در حالی که قیمت کنجاله در ۷ماه ابتدای سال، ۱۵‌درصد کاهش داشته که این روند با توجه به پیش فرض اولیه منطقی نیست.

در ادامه، محمد نهاوندیان، رییس اتاق بازرگانی و صنایع و معادن تهران، گفت: نظام تعیین تعرفه‌‏ها براساس نرخ حمایت موثر، مهندسی پیچیده و عالمانه‌‏ای را می‌‏طلبد که مطابق آن بخش‌‏های مختلف مورد حمایت در توازن دیده شود.

جمشید نفر، عضو هیات مدیره اتحادیه صادرکنندگان روده ایران نیز در این نشست حرف‌های زیادی برای گفتن داشت. وی توضیح داد: گردش مالی روده در جهان ۲۵۰میلیون دلار در سال است که سهم ایران از این رقم ۵۰میلیون دلار است، این در حالی است که ایران تا سال گذشته حرف اول صادرات روده را در دنیا می‌‏زد، اما متاسفانه به دلیل حمایت نکردن دولت، چین جایگاه ایران را در بازارهای دنیا قبضه کرده است. وی، با بیان این که می‌‏توان با برنامه‌‏ریزی و بدون سرمایه‌‏گذاری، صادرات روده را ۳۰درصد افزایش داد، تصریح کرد: احداث کارخانه‌‌های لش‌‏گیری، کیفیت روده را بالاتر برده و می‌‏تواند موجب بهبود صادرات شود.

نفر، با تاکید بر این که ایران دارای بهترین نوع روده در دنیا است، خاطرنشان کرد: به دلیل بوروکراسی‌‏های اداری، ایران نمی‌‏تواند حضور موفقی در بازار داشته باشد.به گفته وی، این عوامل باعث شده چین بازارهای قزاقستان و تاجیکستان را که در گذشته در اختیار ایران بود در اختیار بگیرد.

نفر، با بیان این که روده، صنعتی است که نیاز به سرمایه‌‏گذاری نداشته و اشتغالزایی بسیاری نیز در پی دارد، تصریح کرد: سالانه ۲۵میلیون راس دام کشتار می‌‏شود که هر ۳۰۰ رشته روده آن به اشتغال ۵ نفر منجر می‌شود. عضو هیات مدیره اتحادیه صادرکنندگان روده ایران، گفت: اگر ایتالیا حرف اول صنعت چرم دنیا را می‌‏زند به دلیل استفاده از پوست مرغوب ایرانی است که متاسفانه به دلیل کوتاهی در نظام دامپروری کشور سورت‌‏های پوست ایرانی کاهش یافته است.مدیرعامل تلاونگ نیز در این نشست با اشاره به اینکه آمادگی برای صادرات مرغ و تخم مرغ به سراسر دنیا به خصوص اروپا وجود دارد، افزود: آلمان بزرگ‌ترین کشور واردکننده تخم‌مرغ دنیا است، ولی نبود صنایع تبدیلی باعث عدم رونق صادرات تخم‌مرغ ایران شده است. مهدی معصومی تاکید کرد: امروز (دیروز) نخستین کارخانه تولید تخم‌مرغ پاستوریزه افتتاح می‌‏شود که اولین گام برای صادرات تخم مرغ است.

در ادامه، علی موحد، دبیر کانون انجمن‌‏های صنفی صنایع غذایی، گفت: تدوین استراتژی کشاورزی به عنوان یک زیرساخت باید در دستور کار قرار گیرد، چراکه متاسفانه سند مدونی برای بخش کشاورزی کشور وجود ندارد و سرمایه‌‏گذاران نیز هنوز محور توسعه اقتصادی کشور را به صورت مشخص نمی‌‏دانند، چراکه مشخص نیست محور توسعه اقتصاد ایران تجارت است یا خدمات یا کشاورزی، تا بتوان بر روی آن برنامه‌‏ریزی کنند.

وی افزود: کمیته‌‏ای ویژه باید برای ۴ محصول کشاورزی مهم کشور یعنی‌‏ گندم، روغن، لبنیات و شکر تشکیل شود، به نحوی که وزارتخانه‌های دست‌اندرکار در آن حضور داشته و تصمیمات برای این ۴ محصول مهم بدون هماهنگی و به صورت تک بعدی اتخاذ نشود.

فرهاد فزونی، عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی و صنایع و معادن تهران با اشاره به اینکه در سال گذشته کشور شاهد واردات انگور ۲هزار و۸۰۰ تومانی بود، افزود: لزوم صادرات و واردات میوه دلیل این رویکرد عنوان شد، اما این توجیه زمانی می‌‏تواند منطقی واقع شود که بازار آزاد و رقابتی بر کشور حاکم باشد.

فزونی تصریح کرد: این گونه حرکات در خصوص صادرات و واردات کالاها به صورت یکسان در رفتارها و حرکات دولت مشاهده نمی‌‏شود، چرا که مثلا اجازه واردات خودرو‌‏های لوکس ۵۰میلیون تومان به بالا داده می‌‏شود تا به صنعت خودرو‌‏های ۱۰میلیون تومانی کشور ضربه وارد نشود، بنابراین این‌گونه حمایت‌‏ها باید در تمامی گروه‌‏های کالایی کشور به چشم آید. فزونی، گفت: باید هماهنگی‌‏های بیشتری بین سازمان‌‏های دولتی و زیرمجموعه‌‏های آن با بخش‌خصوصی و نیز اتاق بازرگانی صورت گیرد تا مشکلی از لحاظ تعرفه‌‏ها و حمایت از صنایع بروز نکند و مردم هزینه تصمیمات دولت را نپردازند.

وزیر جهاد کشاورزی پس از شنیدن سخنان فعالان بخش خصوصی تریبون را دراختیار گرفت. به گفته اسکندری، وزارت جهاد کشاورزی به دلیل اینکه در بحث‌های اقتصادی و کارشناسی به شکل رسمی دخالت داده نشده، بنابراین خود را مسوول تولید می‌داند چرا که در ساختار اداری کشور چندان جایگاهی برای بخش کشاورزی تعریف نشده است: بسیاری از مشکلات به این موضوع برمی‌گردد.

به عنوان مثال مسائل صنایع غذایی کشور در جایی دیگر پیگیری می‌شود، حال آنکه ما که مسوولیت تولید را برعهده داریم مسائل پس از تولید را نیز باید پیگیری کنیم. بسیاری از گرفتاری‌ها نیز ناشی از دادن مجوزها است. مجوز‌هایی داده شده است که ظرفیت تولید آن در کشور وجود ندارد و یا به اندازه نیست.او با بیان اینکه در‌حال‌حاضر در بخش کشاورزی، صنایع تبدیلی با تولید فاصله دارد گفت: اگر می‌خواهیم تولید، قیمت واقعی داشته باشد، باید صنایع تبدیلی در کنار تولید قرار گیرد. همیشه اذعان داشته‌ایم که کارخانه‌دار شیر، خود باید دامدار هم باشد و یا دامداران خود کارخانه‌دار باشند، این امر شدنی است. اسکندری همچنین یکی دیگر از مشکلات بخش کشاورزی را شکاف بین صنعت و تولید دانست که هزینه‌هایی را به مصرف‌کننده تحمیل می‌کند. وی در ادامه سخنانش به پایانه‌های گل و گیاه در کشور اشاره کرد و یادآور شد: «در سفرهای استانی هیات دولت به خوزستان و استان مرکزی بر راه‌اندازی پایانه‌های صادراتی گل و گیاه تاکید شد و قرار شده است وزارت بازرگانی اعتبارات لازم را اختصاص دهد. پایانه گل و گیاه در تهران نیز همین‌طور. علاوه بر اینکه در استان مرکزی بر ایجاد خط هوایی برای صادرات گل و گیاه تاکید شد.»اسکندری همچنین به مقوله تحقیقات اشاره کرد که به زعم وی در بخش کشاورزی، کشورمان به یافته‌های بسیاری رسیده است که نیازمند سرمایه‌گذاری از سوی بخش‌خصوصی است تا به مرحله عملیاتی و اجرایی برسیم. وزیر جهاد کشاورزی به رابطه بین تولید و صادرات در کشور تاکید کرد و افزود: «به محض افزایش قیمت‌ها، رسانه‌ها دولت را آماج انتقادات خود قرار می‌دهند. حال اگر در بازار عرضه و تقاضا متعادل باشیم، قیمت‌ها غیرطبیعی بالا نمی‌رود.»به اعتقاد اسکندری عدم اطلاع دقیق از وضعیت تولید و صادرات اتحادیه‌ها و تشکل‌ها عامل نوسانات قیمت‌ها است. او در این‌خصوص، گرانی مرغ و تخم‌مرغ را یادآور شد و گفت: «با اینکه طرفدار واردات نیستم، اما می‌توان مرغ و تخم‌مرغ را با قیمتی نازل وارد کرد. برای تنظیم بازار به دنبال واحدهای مرغداری رفتیم، اما تمامی این مرغداری، اقدام به جوجه‌ریزی کرده بودند به طوری که الان قیمت هر کیلو مرغ در بازار به ۱۶۰۰ تومان رسیده است.»وی با تاکید بر اینکه بخش کشاورزی تماما خصوصی است، افزود: «تنها واگذاری سهام شرکت کشت و صنعت جیرفت باقی‌مانده است که در سفر استانی هیات دولت به کرمان سهام آن نیز واگذار خواهد شد و دیگر صددرصد بخش کشاورزی به بخش‌خصوصی واگذار می‌شود، بنابراین در این راستا تشکل‌ها باید پایبند برنامه‌ریزی‌ها باشند.»وزیر جهاد کشاورزی در عین حال از تشکل‌ها گلایه کرد که در مواقع بحران همگی کنار می‌کشند: «در بحث مرغ و تخم‌مرغ تازه گروکشی شروع شده بود و برخی در بخش‌خصوصی به جای کمک به دولت به بحران‌ها دامن می‌زنند». اسکندری، در خصوص صفر شدن تعرفه کنجاله گفت: «بخش‌خصوصی مقرر کرده بود کنجاله کیلویی ۲۶۵تومان را به مرغدار برساند در حالی که این رقم به ۳۱۵تومان رسید، متاسفانه در بحث کنجاله انحصار ایجاد شد به همین دلیل دولت تعرفه کنجاله را به صفر رساند. حال اگر قیمت کنجاله به ۲۸۰تومان برای تحویل به مرغدار برسد تعرفه آن را به ۳۰درصد افزایش خواهیم داد.»

وی با بیان اینکه در مورد دانه‌‌های روغنی و تولید روغن در کشور تجدیدنظر خواهد شد، افزود: قرار بود ۳۰۰هزار تن کنجاله برای ذخیره‌سازی تحویل شرکت پشتیبانی و امور دام شود در حالی که هنوز یک کیلو هم تحویل این شرکت داده نشده است.واردات گوشت قرمز به صورت دام زنده مقوله دیگری بود که وزیر جهاد کشاورزی از آن به عنوان رفع نیاز داخل و استفاده از پوست و چرم و دیگر محصولات دامی یاد کرد. اسکندری تصریح کرد: «این موضوع پیگیری شده و در زمان حاضر نیز دام زنده برای کشتار به استان سیستان و بلوچستان وارد می‌شود و همچنین با توافقات صورت گرفته میان ایران و ارمنستان دام زنده از این کشور وارد و در مرند کشتار خواهد شد. اما داستان صادرات میگوی ایران به اتحادیه اروپا و موانع و مشکلات بر سر راه آن، همچون نشست اول اسکندری با فعالان بخش‌خصوصی در جلسه صبح دیروز نیز مطرح شد. وزیر جهاد کشاورزی خاطرنشان کرد: «متاسفانه هیچ مسوولی مشکل صادرات میگوی کشور را به این وزارتخانه منعکس نکرد و اگر قرار بود که قرنطینه صورت گیرد و همچنین ‌آزمایشگاه تخصصی در این زمینه راه‌اندازی شود، چنانچه اطلاع‌رسانی صورت می‌گرفت، وزارت جهاد کشاورزی بلافاصله در این مورد، اقدام می‌کرد. او تاکید کرد: به دلیل مشکلات پیش آمده بر سر راه صادرات میگو، امسال میگوی صادراتی در داخل عرضه و بر سر سفره مردم آورده می‌شود.» میگویی که به کنایه دکتر نهاوندیان «میگوی غیرنفتی» خواهد بود! وی با اشاره به تشکیل ۵۲کمیته راهبردی در وزارت جهاد کشاورزی، گفت: «۲۱کمیته در زمینه امور محصولی، ۲۰کمیته در زمینه‌‌های موضوعی و ۱۱کمیته نیز در زمینه‌های منطقه‌ای با حضور کارشناسان و بخش غیردولتی فعال هستند که این کمیته‌ها استراتژی مربوط به مراحل انجام کارها در بخش‌کشاورزی را مشخص خواهند کرد.»