گنج پنهان در ویرانه‌های جنوب عراق
فرشید خاموشی- شاید دیگر زمان آن فرا رسیده باشد که مجموعه تجار و بازرگانان ایرانی فعال در بازار عراق، با دیدی یکسان به شمال و جنوب این کشور بنگرند. نمایی از محل برپایی اولین نمایشگاه اختصاصی ایران در بصره
آنجا که فعالان اقتصادی ما نبود امنیت در جنوب عراق را فرصتی برای تمرکز در شمال این کشور می‌دانستند، رقبای ایرانی اما از دور و نزدیک آرام‌آرام بازار دست نخورده استان‌های نه‌گانه جنوبی عراق را محک زدند و در کمین تصاحب کامل آن نشسته‌اند.
بازرگانان ایرانی در حالی بر دلیل فقدان امنیت در این مناطق می‌‌کوبند که مدیران دولتی چندان به آن اعتقاد ندارند. چندی پیش سرکنسول جمهوری اسلامی ایران در بصره در گفت‌وگویی با «دنیای اقتصاد» به بزرگنمایی اطلاع‌رسانی منفی از امنیت در شهرهای جنوبی عراق صحه گذاشت.
محمدرضا نصیر باغبان در عین حال بر فرصت‌سوزی شرکت‌های ایرانی در بازار عراق تاکید کرده بود.
اما برپایی اولین نمایشگاه اختصاصی کالاهای ایرانی در بصره که از ۲۴ تا ۲۸آبان ماه گذشته برگزار شد، حکایت از انتقال دید تجاری دولتمردان و بخش‌خصوصی کشورمان به بازار جنوب عراق دارد.
سازمان توسعه تجارت ایران به عنوان متولی صادرات کشور با برپایی این نمایشگاه و اعزام هیات‌های تجاری و بازاریابی به عراق فصلی تازه در گسترش مناسبات تجاری با شهرهای جنوبی عراق گشوده است.
به اعتقاد مدیرکل دفتر بررسی بازار کالا و خدمات سازمان توسعه تجارت، استان‌های نه‌گانه جنوبی عراق، بازار صادراتی بی‌نظیری برای تولیدکنندگان و بازرگانان ایرانی محسوب می‌شود.کامبیز حیدرزاده، تنها رقیب ایران در این بازار داغ را کشور کویت می‌داند. اما به گفته وی محصولات کشورهای دور و نزدیک به عراق به آهستگی در حال قرار گرفتن در کنار محصولات ایران و کویت هستند: «اگر کشورمان برای حفظ اصولی این بازار طلایی برنامه‌ریزی صحیح و منسجم نداشته باشد، به سرعت و برای همیشه فرصت حضور تجاری و اقتصادی در مناطق بکر جنوب عراق را از دست خواهد داد.»
وی ادامه می‌دهد: «بصره به یک فرودگاه بین‌المللی، مجهز است که همه روزه به بغداد پروازهای داخلی دارد. این فرودگاه همچنین در هفته سه پرواز به دبی، دو پرواز به عمان و دو پرواز به دمشق دارد که با توجه به تمرکز امور تجاری عراق و واردات سه چهارم اقلام وارداتی این کشور از شهر صنعتی بصره این فرودگاه به سرعت در حال توسعه است.»
حیدرزاده در عین‌حال تصریح می‌کند: «در این راستا با توجه به حجم انبوه معاملات و صادرات ایران از طریق مرزهای جنوبی، فقدان خطوط هوایی ایران کاملا مشهود است و باید هر چه سریع‌تر نسبت به ایجاد خط هوایی تهران - بصره اقدام شود.»
مدیرکل دفتر بررسی بازار کالا و خدمات همچنین به خطوط ریلی، بین دو کشور اشاره می‌کند و اقدام ایران به اتصال خط آهن خرمشهر به بصره را یادآور می‌شود: «این ارتباط از یکسو افزایش صادرات ایران به عراق را به دنبال دارد و از سوی دیگر منجربه کسب درآمد فراوان از صادرات مجدد کالاهای ترانزیتی به عراق از بنادر خلیج فارس خواهد شد. از همه مهم‌تر با این ارتباط ریلی دستیابی ایران به سواحل دریای مدیترانه سهل‌تر خواهد شد.»حیدرزاده، یکی از موانع موجود بر سر راه صادرات کالاهای ایرانی به عراق را عدم انعقاد قرارداد ترانزیت مستقیم حمل‌ونقل جاده‌ای می‌داند: «این معضل، تجار دو کشور را با مشکلات فراوان روبه‌رو کرده است، از جمله این مشکلات می‌توان به معطلی کامیون‌ها در مرزهای دو کشور، ضایع شدن بار و پرهزینه بودن حمل بار به‌دلیل بارگیری مجدد از کامیون‌های ایرانی اشاره کرد».او به قرارداد ترانزیتی دو کشور اشاره می‌کند که بر پایه آن کامیون‌های دو طرف مجازند تا ۷۵۰متری خاک یکدیگر به منظور تخلیه و بارگیری تردد کنند اما مشکلاتی را نیز در این بین متذکر می‌شود: «مشکل وقتی بروز می‌کند که بار بدون صاحب کالا به خاک کشور مجاور وارد می‌شود. روادید عراق به سختی و برای ۱۰روز آن هم یک بار ورود، صادر می‌شود، بنابراین صادرکنندگان هنگام تخلیه بار حضور ندارند تا کالا را خود، تحویل خریدار دهند و غالبا واردکنندگان عراقی از کم و زیادی، شکستگی و ناهمگونی بار با نمونه معامله شده شکایت دارند».به گفته وی، راهکاری برای حل این مشکل وجود دارد که صادرکنندگان و فعالان تجاری نیز بر آن تاکید دارند: «در فاصله بین دو گمرک ایران و عراق در شلمچه، محوطه بدون استفاده و مناسبی وجود دارد که چنانچه به یک بارانداز تغییرنام دهد مشکلات فعلی برطرف خواهد شد».حیدرزاده با بیان اینکه گمرک عراق به عکس گمرک ایران، بازرسی و عملکرد نسبتا ساده و سریعی را برای ترخیص کالاهای گمرکی دارد، می‌گوید: «تعرفه ورودی هم از ۵/۳ تا ۵/۵درصد است».
مدیرکل دفتر بررسی کالا و خدمات سازمان توسعه تجارت، در ادامه به نمایشگاه اختصاصی کالاهای ایرانی در بصره که از ۲۴ تا ۲۸آبان ماه برگزار شد، اشاره می‌کند: «این نمایشگاه در فضایی به وسعت ۱۳۰مترمربع در محل باشگاه نفت بصره برپا شد. ۶۰درصد فضای این نمایشگاه را ۳۸غرفه فعال، پوشش دادند در حالی که مابقی غرفه‌ها به دلایل مختلف خالی بودند. شرکت‌های ایرانی حاضر در این نمایشگاه محصولات خود را در زمینه ترانسفورماتور و لوازم الکتریکی، شکلات، پتو، محصولات لبنی، آجر سفال، خط تولید موزائیک و آجر، کپسول گاز، داروهای گیاهی، محصولات بهداشتی، محصولات فرهنگی و لوازم پزشکی عرضه کردند».
حیدرزاده در عین حال که از ظرفیت بالای صدور و ماندگاری مواد غذایی ایرانی در بصره یاد می‌کند، از کیفیت پایین فرش‌های ایرانی صادر شده به این منطقه گلایه دارد: «این فرش‌ها اغلب به طرح‌های شلوغ و قدیمی منقوش هستند آن هم با قیمتی‌هایی از ۲۵۰ تا ۳۵۰دلار که مشتریان چندانی در بازار مصرفی جنوب عراق ندارد، حال آنکه در کنار محصولات ایرانی، فرش‌های ماشینی بسیار مرغوب از کشورهای ترکیه، سوریه و به ویژه مالزی یافت می‌شوند که از کیفیت خوب، ضخامت و لطافت مناسب و طرح‌های ساده و شیک مطابق سلیقه مردم این مناطق برخوردارند و با قیمت ۳۰۰ تا ۳۵۰دلار عرضه می‌شوند.
مدیرکل دفتر بررسی کالا و خدمات سازمان توسعه تجارت، از استقبال جامعه جنوب عراق از محصولات ایرانی به نیکی یاد می‌کند و معتقد است که علت اصلی امکان صادرات انبوه ایران به جنوب عراق در حال حاضر چیزی نیست جز قطع ارتباط این مناطق با دیگر کشورها که تا یک سال دیگر این ارتباطات بین‌المللی قطعا برقرار خواهد شد: «در کوتاه‌مدت دولت ایران باید با باز نمودن در‌های خروجی کشور به روی تجار عراقی و ایجاد تسهیلات در روان‌سازی معاملات و تردد افراد و وسایل نقلیه و نیز ایجاد انگیزه در صادرکنندگان به صورت تاسیس بانک و بیمه‌های صادراتی و ضمانتی، از این فرصت ویژه نهایت استفاده و بهره را ببرد».حیدرزاده بر این باور است که در میان مدت نیز می‌توان با تشویق ایجاد کارخانه‌های ایرانی در خاک عراق، بازار مصرفی آینده عراق را به ایران وابسته کرد.حیدرزاده در پایان تاکید می‌کند: «گنج پنهان در ویرانه‌های استان‌های جنوبی عراق قطعا پیش‌کش تجار و صادرکنندگان جسوری است که به انتظار حمایت‌های بخش دولتی ننشسته‌اند و پیشتاز در تصاحب سهم بازار خود هستند».
ارسال نظر