صادرات، رمز بقای تولیدکنندگان داخلی
محسن نصر‌اللهی- به اعتقاد کارشناسان با اشباع بازارهای داخلی در آینده‌ای بسیار نزدیک و ورود محصولات خارجی به داخل کشور، رمز توسعه و بقای تولیدکنندگان داخلی در سال‌های آتی در گرو رشد صادرات است. از‌این‌رو شناخت موانع و مشکلات فراروی صادرات و یافتن راهکارهای مناسب برای حل آنها جهت دستیابی به بازارهای جهانی ضروری است. صادرات و تصمیم‌گیری برای افزایش سهم بازارهای جهانی از ظرافت و حساسیت خاصی برخوردار است که شروع آن به نحوه تولید و کیفیت محصولات برمی‌گردد. در اینجا به برخی از مشکلات و موانع موجود توسعه صادرات اشاره می‌شود:
۱ - عدم رقابت در قیمت، کیفیت و تحویل به موقع کالا:
هر تولیدکننده داخلی که بخواهد محصولات خود را صادر نماید لازم است قیمت، کیفیت و تحویل به موقع محصولات خود را به سطح رقابتی در عرصه جهانی برساند. به طور خلاصه می‌توان گفت رقابتی نبودن سه عامل قیمت، کیفیت و تحویل به موقع در تولیدکنندگان داخلی ناشی از عوامل زیر است:
الف- وجود ضعف در مدیریت مالی تولیدکنندگان داخلی: این عامل، موجب افزایش هزینه‌های اضافه و کاهش بهره‌وری می‌شود که در نتیجه به افزایش قیمت محصولات و خروج از عرصه رقابت جهانی منجر خواهد شد.
ب- پایین‌بودن کیفیت کالا: عدم برخورداری سیستم‌ها از استانداردهای بین‌المللی و نیز نبود نظارت کافی بر فرآیندها و تجهیزات تولید، تست و بسته بندی محصولات، موجب می‌شود محصولات صادراتی در سطح رقابت جهانی از کیفیت پایینی برخوردار باشند. نکته بسیار مهمی که در حوزه کیفیت محصولات صادراتی باید مدنظر قرار گیرد، بحث خدمات پس از فروش است که باید توسط تولیدکنندگان در کشورهای خارجی انجام شود.
ج- تاخیر در تحویل کالا: وجود ضعف در سیستم حملونقل داخلی و سیستم تامین و تدارک مواد اولیه و همچنین عدم آشنایی تولیدکنندگان با اصول و قوانین گمرکی و تاخیر در تولید محصولات، از جمله عواملی هستند که باعث رقابتی نبودن تحویل به موقع کالاهای صادراتی می‌شوند.
۲ - مشکلات سازندگان داخلی در انعقاد قراردادهای Joint Venture
یکی از عمده‌ترین راه‌های افزایش صادرات انعقاد قراردادهای Joint Venture) J) میان تولیدکنندگان داخلی و خارجی است. در قراردادهای J.V سازنده خارجی تضمین می‌کند که در ازای سرمایه‌گذاری مشترک و ارائه دانش فنی به سازنده داخلی بخشی از تولیدات سازنده داخلی را خریداری نموده و بدین‌ترتیب مشکل رقابتی نبودن قیمت، کیفیت و تحویل به موقع تولیدات سازنده داخلی را مرتفع نماید. اما متاسفانه سازندگان داخلی به دلایل ذیل قادر به انعقاد قرارداد J.V. نیستند:
الف- نبود امنیت جهت سرمایه‌گذاری توسط سازندگان خارجی
ب- عدم وجود سیستم‌ها، ماشین‌آلات و تجهیزات تست مناسب و در حد استانداردهای جهانی و قابل قبول برای سازندگان خارجی در سازندگان داخلی که این خود تاحدودی ناشی از مشکلات مالی سازندگان داخلی است.
ج- آشنا نبودن با اصول و نحوه مذاکرات تجاری.
۳ - عدم‌اهتمام مدیریت به صادرات محوری:
برخی از مدیران تولیدکننده داخلی اظهار می‌کنند که در حال‌حاضر حتی قادر به پاسخگویی به بازار داخلی نیستند چه رسد به بازارهای خارجی. در حالی که بازار داخلی دیر یا زود اشباع شده و تولیدکنندگان داخلی چاره‌ای جز صادرات نخواهند داشت. پرواضح است که اگر مدیریت ارشد سازمان اصرار لازم بر صادرات نداشته باشد از پرسنل آن سازمان نمی‌توان انتظار زیادی داشت.
۴ - شناخت ناکافی نسبت به خصوصیات فرهنگی و اقتصادی کشورهای خارجی:
یکی از مشکلاتی که باعث شکست در عرصه رقابت جهانی می‌شود این است که تولیدکنندگان داخلی از خصوصیات فرهنگی و اقتصادی کشورهایی که مشتریان بالقوه آنها هستند آگاهی ندارند. مهم‌ترین این خصوصیات موارد زیر است:
الف- زبان: دفاتر تولیدکنندگان داخلی مستقر در کشورهایی که مشتریان بالقوه هستند با زبان و سلایق فرهنگی این کشور‌ها آشنا نبوده و به همین دلیل در برقراری ارتباط مناسب و انجام تبلیغات موثر و در نتیجه افزایش فروش محصولات خود ناموفق هستند.
ب - نحوه دادوستد و قدرت خرید مصرف‌کنندگان خارجی: دفاتر نمایندگی سازندگان داخلی مستقر در کشورهای خارجی بعضا با نحوه دادوستد (نقدی یا اعتباری، نرخ بهره و ...) و همچنین با قدرت خرید و سطح زندگی مصرف‌کنندگان کشورهای خارجی آشنایی کامل نداشته و به همین دلیل در فروش محصولات خود ناموفق هستند.
۵ - نداشتن تیم موثر جهت انجام امور صادراتی:
تولیدکنندگان داخلی فاقد تیم موثر و فعال جهت انجام امور صادراتی هستند.این تیم‌ها می‌بایست دارای تخصص‌هایی حداقل در زمینه‌های بازرگانی خارجی، تخصص‌های فنی و روانشناسی اجتماعی و غیره همراه با تجربیات عملی در زمینه صادرات باشند.
راهکارهای جدید
در گسترش صادرات
با شناخت برخی از موانع و مشکلات موجود در سر راه توسعه صادرات، می‌توان با برنامه‌ریزی بلندمدت و شناسایی راهکارهای جدید و مناسب، وضعیت صادرات تولیدکنندگان داخلی را ساماندهی نمود تا بتوانند توان رقابت در عرصه‌های اقتصاد جهانی را داشته باشند. در اینجا به برخی از این راهکارها اشاره می‌شود:
۱ - رقابتی نمودن قیمت محصولات صادراتی از طریق:
- مدیریت مالی بهتر
- تعریف شاخص‌های عملکردی و بهبود مستمر این شاخص‌ها
- افزایش بهره‌وری
- کاهش هزینه‌های اضافی.
۲ - رقابتی نمودن کیفیت محصولات صادراتی از طریق:
- ارتقای سیستم‌های کیفی
- اخذ گواهینامه کیفی از مراکز - بین‌المللی
- نظارت کافی مدیریت بر فرآیندها و تجهیزات تولید، تست و بسته‌بندی
- ارائه خدمات پس از فروش به طور موثر و کافی.
۳ - رقابتی کردن تحویل به موقع محصولات صادراتی از طریق:
- ایجاد سیستم‌های زنجیره تامین و نظارت کافی مدیریت بر فرآیندهای زنجیره تامین
- استفاده از سیستم‌های حملونقل مناسب و موثر.
۴ - ایجاد بسترهای لازم جهت انعقاد قراردادهای J.V از طریق:
- ترغیب و حمایت مالی سازندگان داخلی جهت سرمایه‌گذاری برای ایجاد سیستم‌ها، تجهیزات و ماشین‌آلات تولیدی و آزمایشگاهی که در حد استانداردهای جهانی بوده و برای سازندگان خارجی قابل قبول باشند.
۵ -تشکیل تیم موثر و کارآمد جهت انجام امور صادراتی که دارای مشخصات ذیل باشند:
-آشنایی با اصول و فنون مذاکرات خارجی.
-آشنایی کامل با اصول و قوانین گمرکی.
-آشنایی با تکنیک‌های نوین تبلیغاتی و بازاریابی علمی.
-آشنایی با نقاط ضعف و قوت رقبایی که در عرصه بین‌المللی به صادرات محصولات خود می‌پردازند.
۶ -ایجاد یک سیستم تشویقی ویژه جهت پرسنلی که بتوانند در امر صادرات موفق باشند.
۷ -تاسیس دفاتر نمایندگی در کشورهای خارجی با ماموریت‌های ذیل:
-برگزاری و حضور در نمایشگاه‌های بین‌المللی و عرضه محصولات صادراتی.
-آشنایی با خصوصیات فرهنگی کشورهای خارجی از جمله زبان و سلایق فرهنگی و الگوهای مصرفی.
-آشنایی با نحوه دادوستد کشورهای خارجی- (نقدی یا اعتباری، نرخ بهره و...).
۸ -اولویت دادن و تمرکز فعالیت‌های صادراتی به کشورهایی که تبادلات بازرگانی بیشتری با ما دارند. توضیح اینکه اولویت دادن و تمرکز فعالیت‌های صادراتی به کشورهایی که تبادلات بازرگانی بیشتری با ما دارند باعث ایجاد نوعی امنیت در فعالیت‌های صادراتی خواهد شد.
۹ -استفاده از مشاوران خارجی که دارای تجربه‌های عملی موفق در زمینه صادرات باشند.
امید است با تقویت و حمایت همه‌جانبه از تولیدکنندگان بتوانیم سهم اقتصاد ملی را در بازارهای جهانی افزایش داده و با برنامه‌ریزی دقیق شاهد جهش صادرات غیرنفتی کشور باشیم.
ارسال نظر