بازگشت نخود به شب‌های برره

گروه بازرگانی - بنابه پیشنهاد وزارت بازرگانی و تصویب هیات دولت، صادرات حبوبات از تاریخ نهم مهر ماه جاری ممنوع شده است.

این ممنوعیت به منظور کنترل قیمت‌ها صورت گرفته اما این یک سوی سکه است، سوی دیگر سکه را باید کشاورزانی روایت کنند که داستانی غم‌انگیز دارند. حبوبات عمدتا در مناطق غربی و شمال غربی کشور تولید می‌شود و عملیات تولید آن به دلیل فرآیند سنتی کاشت، داشت و برداشت بسیار رنج‌آور و به اعمال شاقه مشهور است.کشاورزان این مناطق از کشور، بنابه ضرورت آیش، مجبورند یک سال در میان به کاشت حبوبات روی بیاورند و مصائب تولید آن را در کنار بهره‌وری پایین بپذیرند.در چند دهه اخیر تولید حبوبات در مقایسه با دیگر محصولات کشاورزی کمترین سوددهی را به دنبال داشته است.

به عنوان مثال میانگین قیمت فروش هر کیلو نخود در فصل برداشت محصول (ماه‌های نخست تابستان) ۵۰۰ تومان و متوسط برداشت محصول از هر هکتار زمین، ۵۰۰ کیلوگرم است یعنی کشاورزان تولیدکننده این محصول در بهترین حالت، از هر هکتار زمین به رقم ۲۵۰هزار تومان می‌رسند که حدود یک سوم آن هزینه تولید است.این نکته را هم در نظر داشته باشید که عمده خانوارهای دست‌اندرکار کشاورزی در ایران به خصوص در مناطق غربی و شمال غربی کشور کمتر از ۱۰ هکتار زمین در اختیار دارند که سرجمع درآمدزایی آنان با این شیوه تولید و نظام قیمت‌گذاری به کمتر از یک میلیون تومان در سال می‌رسد.در چند سال گذشته با آزادسازی نسبی صادرات حبوبات، تن خسته کشاورزان و تولیدکنندگان این محصولات تا حدودی رمق گرفت و امید می‌رفت که با افزایش قیمت‌ها در اثر فرآیند صادرات، این بخش از تولید محصولات کشاورزی رونق یابد.

اکنون با مصوبه‌ای که علی‌الظاهر موجب کاهش و رکود قیمت‌ها می‌شود، بازار این نوع محصولات بار دیگر به دست «دلال‌»‌ها و واسطه‌ها می‌افتد و تولیدکننده و مصرف‌کننده، هر دو در معرض آسیب جدی قرار می‌گیرند. شاید تاثیر روانی توقف صادرات بر مصرف‌کنندگان داخلی، به صورت مقطعی مطلوب ارزیابی شود، اما بدیهی است که تولیدکننده در این میان از پا درمی‌آید و در سال‌های آینده با کاهش تولید هم روبه‌رو خواهد شد.

البته نگاهی گذرا به روند صادرات حبوبات در دو سال اخیر، نشانگر بی‌برنامگی کامل در این زمینه است. براساس گزارش گمرک ایران، در ۵ماه اول سال‌جاری ۹هزار و ۷۷تن نخود و انواع حبوبات به خارج از کشور صادر شده که ارزش آن ۶میلیون و ۲۳۸هزار و ۵۲۲دلار بوده است. بررسی و مقایسه تطبیقی آمار صادرات امسال با میزان صادرات و ارزش آن در ۵ماه اول سال ۸۴ نشان می‌دهد که از نظر وزن و ارزش به ترتیب ۵/۶۷درصد و ۲/۵۹درصد کاهش یافته است. جالب اینجا است که کاهش چشمگیر صادرات با افزایش قیمت‌ها در بازار داخلی ( نه خرید از کشاورز) همسو بوده که جای تامل دارد. چندی پیش نامه‌ای از یک کشاورز با همین محوریت دریافت کردیم که به زبانی ساده از پایان زندگی خانواده خود در محیط بی‌امید «روستا» و عزیمت ناگزیر به دامنه شهر سخن گفته بود. آیا سازوکاری چنین در عرصه تجارت، بر این توهم نخواهد افزود و داستان شب‌های برره را بار دیگر در عالم واقعیت، به جریان نخواهد انداخت؟